پرسش :

در مورد قبول کردن اصول دین، آیا مراتب توحید را هم باید خود انسان دریابد یا باید آن را به صورت کلى بپذیرد و مراتب آن و جهان بینى توحیدى را از روى آیات قرآن قبول کند؟

پاسخ :
از دیدگاه قرآن، تا یک حدّ خاص باید توحید را پذیرفت تا یکتا پرستى بر آدمى صادق باشد، ولى از آن به بعد شرط لازم نیست؛ هر چند رسیدن به آنها و دریافت آنها، بسیار خوب و مطلوب است. حدى که دریافت و درک آن براى یکتا پرست بودن ضرورى است، عبارت است از اینکه آدمى:
1. واجب الوجود را منحصر به خداوند بداند؛
2. تنها او را خالق و آفریدگار بشناسد؛
3. معتقد باشد همان گونه که جهان در آفرینش نیازى به غیر خداوند ندارد، تدبیر و اداره و ربوبیّت تکوینى جهان نیز منحصر به او است؛
4. بداند جز خدا حق فرمان دادن و قانون وضع کردن را ندارد؛
5. معتقد باشد کسى جز اللّه سزاوار پرستش نیست.
اگر این پنج مرتبه توحید یا ابعاد توحید ـ که عبارت است از توحید در وجوب وجود، توحید در خالقیّت، توحید در ربوبیّت تکوینى، توحید در ربوبیّت تشریعى و توحید در الوهیت و معبودیت ـ در وجود انسان، در حدّ اعتقاد و اذعان و تصدیق پدیدار گردد؛ اصل توحید را پذیرفته و یکتا پرست خواهد بود. امّا ابعاد و مراتب دیگر توحید ـ همچون توحید در استعانت، توحید در خشیت، توحید در امید، توحید در محبّت و ... ـ را مى توان با استفاده از آیات قرآن و روایات دریافت و بر عمق ایمان به توحید افزود؛ ولى شرط لازم براى موحد بودن، همان پنج بُعد است که شمارش شد.1
پی نوشت:
1. نگا: معارف قرآن، ج 1، صص 47ـ54؛ محمدجواد باهنر، معارف اسلامى، صص 8، 10و27، 31.
منبع: www.porseman.org