پرسش :

شنیده ایم که موهاى سر پیامبر صلى الله علیه و آله بلند بوده است و یا ایشان براى موى سر خود فرق باز مى کردند؛ آیا این موضوع صحت دارد؟ در صورتى که جواب مثبت است پس چرا بعضى ها به جوانى که موى سرش بلند باشد و فرق سر بگذارد، نگاه حقارت آمیز مى کنند؟

پاسخ :
برخلاف آنچه که شهرت یافته است، در منابع شیعى روایتى مبنى بر اینکه پیامبر صلى الله علیه و آله موهاى خود را بلند مى نمود به گونه اى که موهایشان از بلندى بر روى شانه هاى آن حضرت بیفتد و یا اینکه به دلیل بلندى موها فرق بازمى کرد، وجود ندارد، بلکه گاه توصیه هایى برخلاف آن مطرح است.
از امام صادق علیه السلام پرسیدند آیا رسول خدا صلى الله علیه و آله براى موى سر خود فرق مى گذاشتند؟ حضرت فرمودند: «خیر! زیرا که موى سر آن حضرت وقتى که بلند مى شد [ حداکثر] تا نرمه گوش آن حضرت مى رسید».1
در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام پیرامون بلند کردن مو پرسیده شد ایشان در پاسخ فرمودند: «یاران رسول خدا همواره موى سر خود را کوتاه مى کردند»2.
با توجه به روایات فوق، بلند کردن موى سر براى مردان به مقدارى که بر روى شانه ها بیفتد و یا اینکه انسان مجبور به فرق بازکردن شود، توصیه نشده است و اگر هم در برخى نقل هاى تاریخى ذکر شده که موى سر پیامبر صلى الله علیه و آله یا ائمه علیهماالسلام بلند بوده، به این معنا نیست که چنان موهاى خود را بلند مى نمودند که بر روى شانه هایشان بیفتد و مجبور به بازکردن فرق سر باشد. البته بلند شدن موى پیامبر در شرایط خاص و استثنایى اتفاق افتاده است مانند موقعیت صلح حدیبیه که مدتى پیامبر صلى الله علیه و آله و یاران ایشان منتظر ورود به مکه شدند که در مراسم حج موى خود را بتراشند؛ اما مشرکان مخالفت کردند و مانع ورود حضرت و دیگر مسلمانان شدند. در آن مدت موى سر حضرت بلند ماند.3
بنابراین موى بلند از سنت پیامبر صلى الله علیه و آله نبوده است؛ بلکه به طور استثنایى رخ داده است. در هر صورت فرق گذاشتن براى موى بلند، نوعى سلیقه شخصى است و اگر کسى موى سر خود را بلند گذاشت باید به خوبى آن را مرتب کند4 اما نمى توان آن را به روش پیامبر صلى الله علیه و آله مستند ساخت.
درباره آرایش موى سر چند نکته شایسته یادآورى است:
الف. بهترین وضعیت براى موى سر مردان کوتاه بودن آن است
امام صادق علیه السلام فرمود: «موى سرت را کوتاه کن؛ زیرا (با کوتاه کردن مو) آلودگى هاى آن را کم، و گردنت را استوار و نور چشمت را افزون مى کند»5.
امام کاظم علیه السلام نیز در زیان هاى بلند بودن موى سر فرموده اند: «چون موى سر دراز شود چشم ضعیف گردد و دیدش برود، و کوتاه کردن موى سر چشم را روشن کند و دیدش را بیفزاید»6.
ب. بلند بودن مو نباید از حد متعارف خارج گردد
براساس روایات نقل شده از سیره عملى و گفتارى پیامبر صلى الله علیه و آلهو دیگر معصومین علیهماالسلام به دست مى آید که نهایت بلندى موى آن بزگواران به مقدارى بوده که از نرمه گوش فراتر نمى رفته لذا اگر کسى موهاى خود را بلند نماید و قصد دارد طبق سیره معصومین علیهماالسلام عمل کند باید بلندى موى او از حد متعارف خارج نگردد به گونه اى که موهاى وى بر روى شانه بیفتد تا مجبور شود پشت مو را ببندد.
از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل گردیده که ایشان فرموده است: «رسول خدا صلى الله علیه و آله به ما مى فرمود موهاى پشت سرتان را کوتاه کنید»7.
ج. در صورت بلند نمودن موى سر باید نظافت و آراستگى را مراعات نمود
اگر کسى به هر دلیلى موهاى خود را بلند نمود بر اساس همین آموزه ها باید نسبت به نظافت و آراستگى آن کوشا باشد. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آلهفرمود: «هر کس موى سرش را بلند مى گذارد، خوب نگهدارى یا کوتاهش کند»8.
پی نوشت:
1. لوامع صاحبقرانى، ج2، ص 92.
2. همان، ج73، ص 112.
3. ر.ک: الکافى، ج 6، ص 486، ح 5.
4. مستدرک الوسائل، ج 1، ص 402.
5. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 23.
6. بحارالأنوار، ج73، ص 85.
7. «عَنْ عَلِى بْنِ أَبِى طَالِبٍ علیه السلام قَالَ قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آلهاحْلِقُوا شَعْرَ الْقَفَا»، مستدرک الوسائل، ج1، ص401.
8. مکارم الأخلاق، ص 70.
منبع: پرسمان