پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: ما عَظُمَت نِعمَةُ اللهِ عَلی اَحَدٍ اِلّا عَظُمَت عَلَیهِ حوائِجُ النّاسِ، فَمَن لَم یَحتَمِل تِلکَ المَؤونَةَ عَرَضَ النِّعمَةَ لِلزَّوالِ؛ هرگز نعمت خدا بر کسی بزرگ و مهم نمی شود مگر آنکه نیاز های مردم هم به او بزرگ و زیاد می شود. پس هر کس این رنج (رفع نیاز مردم) را تحمّل نکند، ‌نعمت را در معرض زوال قرار داده است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
از رهنمودهای حضرت رضا علیه السلام این است:
«خداوند بر روی زمین بندگانی دارد که برای رفع نیاز مردم می کوشند. آنان در روز قیامت، ‌ایمن و آسوده اند.»(2)
حضرت رسول (ص) نیز می فرمایند:
«بهترین انسانها کسی است که مردم از وجود او بهره مند شوند.»(3)
لطف خدا گاهی به این صورت شامل بعضی از بندگان می شود که محل رجوع «ارباب حاجت» می شوند و گرفتاران و نیازمندان برای حل مشکلاتشان سراغ آنان می روند. آنان هم از نعمتی که خدا در اختیارشان قرار داده است برای کمک به نیازمندان بهره می گیرند؛‌ چه با مال و امکاناتشان، ‌چه با آبرو و نفوذ اجتماعی شان، چه با قدرت و توان جسمی یا فکری شان.
این را باید قدر دانست.
«دائم گل این بستان، شاداب نمی ماند... »
این موقعیت هم همیشه فراهم نیست. پس باید با مراجعان خوشرویی و سعه ی صدر پیشه کرد و از کمک به آنان کوتاهی نکرد و خسته و ملول نشد.
ناسپاسی نسبت به این نعمت، ‌یعنی سستی و رفع نیاز به مردم.
نتیجه اش هم روشن است.
زوال نعمت و سلب توفیق خدمت!
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ج 75، ص 79:
2. اصول کافی، ج2، ص197.
3. بحارالأنوار، ج72، ‌ص 50.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)