پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام کاظم علیه السّلام فرمودند: اَداءُ الاَمانَهِ وَ الصِّدقُ یَجلِبانِ الرِّزقَ، وَ الخِیانَهُ وَ الکِذبُ یَجلِبانِ الفَقرَ و النِّفاقَ؛ امانتداری و راستگویی، روزی آورند، و خیانت و دروغگویی، فقر و نفاق می آورند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
در مَثَلها آمده است:
آدم درست کار و خوش معامله، شریک مال مردم است.
به عبارت دیگر، وقتی از انسان، راستگویی و امانتداری ببینند، به او اعتماد می کنند، با او شریک می شوند، سرمایه خود را در اختیارش می گذارند و اینها سبب می شود که رزق انسان فزونی گیرد.
امّا افراد خیانتکار و دروغگو، از چشم مردم می افتند و کسی به آنان اعتماد نمی کند و دادوستدی میان ایشان روی نمی دهد. اینها همه ضربه اقتصادی و فکری و روحی به آنان وارد می سازد.
در احادیث پیشوایان دین، بر صدق و امانتداری بسیار تأکید شده و این دو صفت از نشانه های مؤمن واقعی به شمار آمده است.
پیامبر خدا(ص) فرمود: به نماز و روزه و حج و خیرات و احسانهای مردم نگاه نکنید، عبادتهای شبانه مردم گولتان نزند، بلکه به راستگویی و امانتداری افراد بنگرید، که اینها معیارند:
«... و لکن انظروا اِلی صدقِ الحدیث وَ اَداء الاَمانَهِ.(2)»
فقر و نفاق هم مولودِ همین عدم صداقت و امانت است.
منافق، ادّعای ایمان دارد، ولی صادق نیست.
کسی که به دروغگویی عادت کند، سر از نفاق درمی آورد. جایگاه اهل نفاق هم دوزخ است.
امین و صادق باشیم و با صادقان و اهل امانت دوستی و رفاقت کنیم.
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص403
2. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث10195.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)