پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام کاظم علیه السّلام فرمودند: اَلمُؤمِنُ اَعَزُّ مِنَ الجَبَلِ، اَلجَبَلُ یُستَفَلُّ بِالمَعاوِلِ، وَ المُؤمِنُ لا یُستَفَلُّ دینُهُ بِشَیءٍ؛ مؤمن سرسخت تر و باصلابت تر از کوه است. کوه، با کلنگها کنده شود، امّا دین مؤمن با هیچ چیز کاسته و کم نگردد. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
«عزّت» در لغت به معنای صلایت و سختی و شکست ناپذیری است.
اگر درباره خدا هم صفت «عزیز» به کار می رود، به معنای قدرتمندِ شکست ناپذیری است که مغلوب کسی نمی شود.
مؤمن، از کوه هم سخت تر است و باید چنین باشد.
برخی ایمانشان متزلزل و عقایدشان سست و مواضعشان لرزان و پریشان است و زود، مغلوب قدرتها می شوند، یا تحت تأثیر جوّ خراب و محیط فاسد قرار می گیرند و دل و دین خود را به راحتی از دست می دهند.
مؤمن واقعی، در سخت ترین شرایط هم ایمان خود را از دست نمی دهد و از ارزشها و اعتقاداتش عقب نشینی نمی کند. این گونه است که می توان به آزادگی رسید. مؤمن آزاده است. به تعبیر امام صادق(ع):
آزاده، آزاده است در همه حالاتش. اگر مصیبتی به او رسد، صبر می کند. اگر بلاها بر او فرو ریزد، او را درهم نمی شکند و اگر اسیر و مقهور شود و گرفتار سختیها گردد، هرگز از پا درنمی آید، همچون حضرت یوسف صدّیق امین، که هر چند به بردگی گرفته شد و مقهور و اسیر و زندانی گشت، هرگز به آزادگی او ضرری نرسید.(2)
از یوسف باید آموخت، حفظ ایمان را، حتّی در دل چاه و در ظلمت زندان!
پی نوشت:
1. حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج1، ص275
2. محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج2، ص89.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)