پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند: اِنَّما الإستِعدادَ لِلمَوتِ تَجَنُّبُ الحَرامِ وَ بَذلُ النَّدی فِی الخَیرِ؛ آمادگی برای مرگ، به آن است که از حرام بپرهیزی و دارایی خود را در راه خیر صرف کنی. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
آینده ی قطعی و پیش روی همه «مرگ» است.
به تعبیر قرآن همه آن را خواهند چشید: «کُلُّ نَفسٍ ذائِقَةُ المَوت» (2) و خواه ناخواه، دیر یا زود با آن مواجه خواهند شد. چشم به روی این حقیقت بستن و خود را به بی خیالی زدن، چیزی را عوض نمی کند.
گرگ اجل، یکایک از این گلّه می برد
این گلّه را ببین که چه آسوده می چَرَد
پس باید آماده بود با کوله باری از اعمال صالح، عمر را به پایان رساند و از دالان مرگ عبور کرد و به سرای آخرت پای گذاشت.
آمادگی به چیست و چه کسی آماده است؟
در این حدیث، دو نشانه برای افراد آماده ی مرگ ذکر شده است:
یکی پرهیز از حرام، دیگری انجام کار خیر.
سعدی گوید:
برگ عیشی به گور خویش فرست
کس نیارد ز پس، تو پیش فرست
کسی که می داند نتیجه ی حرام خواری و گنهکاری، شرمساری است و عقوبت، باید از گناهان که جهنم آفرین هستند، پرهیز کند و بار معصیت خویش را با توبه، سبک سازد تا گرفتاریهای اخروی او کمتر شود.
کسی که می داند بهشت، نتیجه ی صالحات و اعمال نیک و خداپسندی است که در این دنیا انجام می دهد، تا می تواند از امکانات و داشته های خود خرج آخرت می کند و خانه ی آخرت را آباد می سازد.
وقتی با مرگ، همه چیز را می گذاریم و می رویم، وقتی پس از مرگ، فرصت و امکان هیچ کار خیری نیست، پس چرا تا زنده ایم، کار خیر نکنیم؟
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج46، ص 66
2. عنکبوت (29)، آیه ی 57.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)