پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: اشَدُّ النّاسِ إجتهاداً منْ ترَکَ الذُنُوبَ؛ پرتلاش ترین و سخت کوش ترین مردم، کسی است که گناهان را ترک کند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
کسی که بتواند بر طغیانگری نفس خویش مهار بزند و به خواسته های نابجای دل، «نه» بگوید و اهل هوا و هوس نباشد، یک قهرمان است.
انسان قوی تنها کسی نیست که وزنه سنگین را بردارد، قوی تر از او کسی است که بر نفس سرکش خود مهار بزند و جلوِ طغیان آن را بگیرد. مگر «گناه» چیست؟ جز رها ساختن عنان نفس در وادی شهوات؟ مگر «معصیت» چیست؟ جز مقدم داشتن خواسته ی دل بر خواسته ی خدا؟
درست است که تمایلات نفسانی و خواهشهای دل، نیرومند است، اما قدرت اراده ی انسان از آن نیرومندتر است. به شرط آن که از آن استفاده کند. عارف، کسی نیست که گوشه ای بنشیند و «هو» بکشد و وِرد بخواند و لافِ آزادگی بزند.
عارف واقعی کسی است که به واجبات عمل و از محرّمات پرهیز کند. و این، کار کمی نیست. بلکه انجام تکالیف و ترک گناهان کاری است دشوار. این قدرت روحی با جهاد با نفس به دست می آید. برای کسب این توانایی، تمرین لازم است، تمرین ترک لذتها و هوسها.
بعضی در برابر جاذبه های جنسی ضعیف و ناتوانند.
برخی در مقابل وسوسه های مالی و پولی، زانوهایشان سست می شود. گروهی هم برای رسیدن به قدرت و مقام، خط قرمزهای شرع را زیرپا می گذارند و از حرام پرهیز نمی کنند و ظلم و تهمت و دروغ را نردبان رسیدن به خواسته هایشان می سازند.
اگر کسی چنان از خود مراقبت کرد که روزها و هفته ها گذشت و از او گناهی سر نزد، او به راستی یک قهرمان و شایسته ستایش است.
در عرصه ی مبارزه با نفس و ترک گناه، بکوشیم تا قهرمان شویم.
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 489
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391)