پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام هادی علیه السلام فرمودند: الدُّنیا سوقٌ رَبِحَ فیها قَومٌ و خَسِرَ آخَرُونَ؛ دنیا بازار است که گروهی در آن سود برده و گروهی دیگر زیان کرده اند. (1)


پاسخ :
شرح حدیث
سعدی گوید:
ای تهیدست رفته در بازار
ترسمت پر نیاوری دستار
برای سود بردن در زندگی، به «سرمایه»، «تجارت» و «تدبیر» نیاز است. اگر دنیا را بازار و تجارتخانه ای حساب کنیم و خود را سوداگرانی که در پی منافعیم، سرمایه ی ما عمر عزیز ماست. عملی که انجام می دهیم و تلاشهای مختلف ما تجارت است و آینده نگری و آخرت بینی هم تدبیر ما به شمار می آید.
آیا همه از سرمایه ی عمرشان استفاده ی بهینه می کنند؟
آیا همه اهل تلاش و فعالیت و کارند؟
آیا همه به فرجام عمر خویش و جهان پس از مرگ و روز حساب و کتاب هم می اندیشند؟
در «بازار دنیا»، کسانی سود می برند که از لحظه لحظه ی عمر خویش بهره برداری کنند و این سرمایه را که هیچ جایگزینی برایش نیست، هدر نمی دهند و در راه امور بی ارزش و ناپایدار صرف نمی کنند.
چه بسیارند آنان که دستاورد عمرشان یک «حسرت بزرگ» است که:
چه توانی که ز کف دادم مُفت
من نپرسیدم و کس نیز به من هیچ نگفت!
قرآن کریم هم افراد را به تجارتی سودبخش که انسان را از «عذاب دوزخ» می رهاند دعوت می کند و آن ایمان به خدا و رسول و جهاد در راه خدا با مال و جان است. (2)
مؤمنان صالح و آخرت باوران متّقی، سودآوران این بازارند، و گنهکاران غافل و دنیا بین، بازندگان این بازار!
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 483
2. قل هل ادلکم علی تجارهٍ تنجیکم من عذابٍ الیمٍ... (صف، آیات 10 و 11).
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).