حدیث صدقه پنهانی

امام سجاد علیه السلام فرمودند:

إنَّ صَدَقَةَ السِّرِّ تُطفِیءُ غَضَبَ الرَّبِّ؛

همانا صدقه پنهانی، آتش خشم پروردگار را فرو می‌نشاند.

کشف الغمّه، ج ۲، ص ۷۷

صدقه، کمک مالی به محرومان و فقراست. گاهی همین کار خیر، ممکن است دچار آفت «ریا» یا «منّت» شود و هدر رود و تباه گردد.
صدقه دادن آشکار، در معرض خطر ریا و تظاهر است، ولی «صدقه‌ی پنهانی» چون با قصد قربت است و از ریا دور، اخلاصش بیشتر است و مورد توجه خاصّ خداوند قرار می‌گیرد و لطف الهی را در پی دارد. قرآن می فرماید: صدقات خود را با منت نهادن و آزار، باطل نکنید. (بقره ،۲۶۴)
امامان ما در سیره‌ی خود، اهل صدقه‌ی پنهانی بوده اند. پس از شهادت امام حسین علیه السلام در پشت آن حضرت و روی کتف او نشانه‌ی کبودی دیدند. از امام سجاد علیه السلام پرسیدند این کبودی اثر چیست؟ فرمودند: پدرم در شب‌های تار انبان غذا به دوش می‌گرفت و به محرومان و فقرا می‌رساند. این جای آن بارها و انبان‌هاست که باقی مانده است.(مناقب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص ۶۶)
امام صادق علیه السلام نیز، گاهی کیسه‌ی نان و غذا بر دوش می‌کشید و شب‌های تاریک به حاشیه نشینان بی‌سر و سامان در مدینه سر می‌زد. وقتی که خواب بودند، آهسته کنار آنان نان می‌گذاشت و رد می شد، تا ندانند که کیست.
شهریار، در شعر زیبای خود درباره حضرت علی علیه السلام و الفت او با شب، می‌سراید:
ناشناسی که به تاریکی شب
می‌برد شام یتیمان عرب
پادشاهی که به شب، بُرقَع پوش
می‌کشد، بار گدایان بر دوش
تا نشد پردگی آن سرّ جلی
نشد افشا که علی بود، علی
(گلواژه، ص ۳۹)
و چه زیباست به این حد از اخلاص رسیدن و خدایی بودن!

منبع: حکمت‌های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه‌السلام)، پديدآورنده: جواد محدثی، ناشر: آستان قدس رضوی (به نشر)، 1390.