عفو هنگام قدرت

امام علی علیه السلام فرمودند:

اِذا قَدَرتَ عَلی عَدُوِّکَ فَاجعَلِ العَفوَ عَنهُ شُکراً لِلقُدرَهِ عَلَیه.

زمانی که بر دشمن خود تسلط یافتی عفو و گذشت را شکر این پیروزی و غلبه قرار ده.

نهج البلاغه، حکمت 10

عفو به معنای نادیده گرفتن خطای خطاکار که این صفتی است خدایی چرا که:

کانَ اللهَ عَفُوًّا (1)

خداوند بخشنده و اهل گذشت است.

روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله عرضه داشت:

یا کریمَ العفو

ای خدایی که از گناهان بندگان کریمانه گذشت می کنی جبرئیل که حاضر در محضر بود عرض کرد: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله آیا تفسیر کریم العفو را می دانی؟ تفسیر آن چنین است:

هُوَ اِن عَفا عَنِ السَیِّئاتِ بِرَحمَتِهِ بَدَّلَها حَسَناتٍ بِکَرَمِهِ (2)

خدای تبارک و تعالی از لغزش های انسان براساس رحمتش می گذرد و همان ها را براساس کرمش تبدیل به حسنات می نماید البته دوستان خواننده توجه دارند که عفو خدا از لطف و فضل اوست نه به خاطر استحقاق گنهکار بنابراین رحمت واسعه الهی نباید سبب گستاخی و غرور افراد شود. در تعقیب نمازهای یومیه می خوانیم:

اَللّهُمَّ اِن لَم اَکُن اَهلاً اَن اَبلُغَ رَحمَتَکَ فَرَحمَتُکَ اَهلٌ اَن تبلُغَنِی وَ تَسَعنَی لِاَنَّها وَسِعَت کُلَّ شَیءٍ (3)

پروردگارا اگر من شایسته آن نیستم که مشمول رحمتت گردم ولی رحمت تو شایسته این هست که بر سرم سایه افکند و مرا در برگیرد زیرا که رحمت تو بر همه چیز گسترده است.

برگردیم به بیان مولایمان علی علیه السلام که فرمود: شکر و سپاس غلبه بر دشمن خود را در هنگام قدرت انتقام عفو قرار ده براستی این نوع گذشت چقدر زیبا و بجاست

الکاظِمینَ الغَیظَ و العافِینَ عَنِ النّاسِ وَ اللهُ یُحِبُّ المُحسِنینَ (4)

آنهایی که خشم خود را فرو می برند و بخشندگان مردم هستند و خدا نیکوکاران را دوست می دارد.

رسول خدا صلی الله علیه و اله می فرمود:

عَلَیکُم بِالعَفوِ فَاِنَّ العَفوَ لا یَزیدُ العَبدَ اِلاّ عِزّاً فَتَعافوا یَعِزٌّکم اللهُ (5)

بر شما باید به عفو و گذشت چرا که عفو سبب بالا رفتن شوکت و عزت انسان می شود بنابراین گذشت کنید تا خداوند شما را عزیز کند.

و امام صادق علیه السلام فرمود:

العَفوُ عِندَ القُدرَهِ مِن سُنَنِ المُرسَلینَ وَ المُتَّقینَ (6)

عفو و گذشت در هنگام قدرت از روش پیامبران و پرهیزکاران است.

پی نوشت:
1- نساء - 99
2- محجه البیضاء ج 7 ص260
3- مفاتیح الجنان محدث قمی
4- آل عمران 134
5- کافی ج2 ص108
6- سفینه البحار ج 2ص 207گ

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.