امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
یَأْتِی عَلَی النَّاسِ زَمَانٌ عَضُوضٌ یَعَضُّ الْمُوسِرُ فِیهِ عَلَی مَا فِی یَدَیْهِ وَ لَمْ یُؤْمَرْ بِذَلِکَ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَیْنَکُمْ تتَنْهَدُ فِیهِ الْأَشْرَارُ وَ تُسْتَذَلُّ الْأَخْیَارُ وَ یُبَایِعُ الْمُضْطَرُّونَ وَ قَدْ نَهَی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

مردم را روزگاری دشوار در پیش است که توانگر اموال خود را سخت نگه دارد در صورتی که به بخل ورزی فرمان داده نشد. خدای سبحان فرمود بخشش میان خود را فراموش نکنید. بدان در آن روزگار بلند مقام و نیکان خوار گردند و با درماندگان به ناچاری خرید و فروش می کنند در حالی که رسول خدا صلّی الله علیه و آله از معامله با درماندگان نهی فرموده است.
نهج البلاغه: حکمت 460
شرح حدیث:
سرمایه داران و آنانی که خداوند نعمت فراوان به ایشان عطا فرموده مسئولیتی بس خطیر و بزرگ بر عهده دارند چون به همان نسبت که وضع مالی آنها زیاد می شود خیرات و احسانشان نیز باید افزون گردد.

امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَلعُونٌ مَلعُونٌ مَن وَهَبَ اللهُ مالاً فَلَم یَتَصَدَّق مِنهُ بِشیءٍ(1)
ملعون است ملعون است کسی که خداوند مالی به او ببخشد و او از آن مال هیچ صدقه ای ندهد.

آنهایی که در نگهداری اموالشان سخت می کوشند و کوچک ترین انفاقی انجام نمی دهند از جمله کسانی هستند این آیه درباره ایشان مصداق پیدا خواهد کرد.

أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکُم مِّن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ یَوْمٌ لاَّ بَیْعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّهٌ وَلاَ شَفَاعَهٌ وَالْکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ(2)
از آنچه به شما روزی کرده ایم انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه داد و ستدی است و نه دوستی و نه وساطتی و کافران خود ستمکارانند.

امام علی علیه السلام پیش بینی روزهایی را کرد و فرمودند: زمانی فرا می رسد که توانگر و سرمایه دار اموال خود را سخت نگه دارد و در انفاق به درماندگان امتناع ورزد و نیز فرمودند زمانی فرا رسد که بدان بالا مقام و خوبان خوار می گردند یعنی ارزش ها عوض می شود و آدم های فرومایه و پست رییس می شوند. انسان های متدین و خداترس خانه نشین و بی ازرش و در جمله پایانی سخن امام علیه السلام شاید منظور آن باشد که با کسی که شما می دانید درمانده است و نمی تواند در داد و ستد حق شما را بپردازد نباید معامله کنید که خود نیز مثل او فقیر شوید.

پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 96 ، ص 133
2- سوره بقره، آیه 254

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.