حدیث بهترین برادران

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

خَیرُ إخوانِکَ مَنْ نَسِیَ ذَنْبَکَ و ذکرَ إحسانَکَ؛

بهترین برادرانت کسی است که خطای تو را فراموش کند و نیکی تو را به یاد داشته باشد.

اعلام الدین، ص 313.

در مثلهای فارسی هم با عبارتهای مختلف به این نکته اشاره شده که انسان نباید خطاها و بدیهای دیگران را در ذهن خود نگه دارد و برعکس، همیشه باید به یاد نیکیها و احسانهای مردم باشد. این شیوه و خصلت، نشانه ی مردانگی و بزرگواری است.
اما بعضی برعکس اند، اگر بدی از کسی ببینند، تا آخر عمر آن را فراموش نمی کنند. و اگر صدها خوبی از مردم دیده باشند، یادشان نمی ماند.
به یاد داشتن خوبیهای دیگران، سبب قدرشناسی انسان می شود.
خداوند، در قرآن کریم، بارها از احسان خویش به مردم یاد کرده است. در سوره ی الرّحمان، بارها با تکرار آیه ی «فَبِایّ آلاءَ رَبِّکما تُکذّبان» (1) ما را متوجه نعمتهای خویش می کند، تا بنده ناسپاسی نباشیم.
از سوی دیگر، خداوند مهربان، غفّار و ستّار است. گناهان بندگانش را نادیده می گیرد و زود عقوبت نمی کند. این صفت باید در بندگان هم باشد، یعنی«خطاپوشی» از یک سو، و یاد کردن نعمتها و احسانها از سوی دیگر.
تأکید امام عسکری علیه السلام بر این نکته، برای ایجاد فضای صمیمیّت در میان افراد جامعه است، زیرا اگر ما پیوسته لغزش و گناه و عیوب دیگران را در نظر داشته باشیم، قلبمان با آنان صاف نخواهد شد و محبتها لطمه خواهند دید.
باید از «آینه» آموخت، که تصویرهای بد را در خود نگه نمی دارد و همیشه قلبی پاک دارد.
به عیب خویش بپرداز تا شوی بی عیب
مباش آینه ی عیب دیگران، زنهار (2)
دل خویش را گنجینه ی «یاد خوبی» بسازیم.
و صفحه ی قلب خود را از خاطرات بد دیگران پاک کنیم.

پی نوشت:
1. پس کدام یک از نعمتهای پروردگارتان را تکذیب می کنید؟
2. کلیّات صائب تبریزی، ص 823.
منبع: حکمت های عسکری (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1391).