والدین و آموزش مهارت‌های فردی و اجتماعی به کودکان

اگر کودکی فرصت بروز توانایی‌های خود در خانه را داشته باشد، تا حد زیادی می‌توان امیدوار بود که بتواند درست زندگی کند.
 

همه ما آرزو داریم بچه‌های مودب ، منظم ، با روابط عمومی بالا، خوش اخلاق، اجتماعی و اهل کار و تلاش داشته باشیم ، برای شروع و تحقق این آرزو بهتر است از رفتارهای خودمان شروع کنیم و الگوی خوبی برای فرزندان‌مان باشیم!هر چند تعداد مهارت‌هایی که باید به فرزندان آموزش دهیم ، بسیار زیاد است اما در این بخش به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تعداد کلمات 1592 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه 

یکی از ویژگی‌های مهم کودکان، تقلید آن‌ها از بزرگترهاست. کودکان به تمامی رفتارهای بزرگ‌سالان با دقت هر چه تمام‌تر نگاه می‌کنند و آن‌ها را زمینه رفتارهای خود قرار می‌دهند. نحوه صحبت کردن، ادا و اطوارها، نزاع‌ها، مطالعه پدر و هر رفتار زشت و زیبایی را می‌بینند و از آن تصویری دقیق در ذهن ثبت می‌کنند. شاید شما هم کودکانی را دیده باشید که در تنهایی خود ادای زندگانی پدر و مادر را در می‌آورند و والدین می‌توانند تمام حرف‌ها، تکیه کلام‌ها و عادات رفتاری خوب و بدشان را در بازی فرزندان‌شان مشاهده کنند. بخصوص رفتارهای مادر بیشتر قابل مشاهده است چرا که ساعات بیشتری را در کنار کودک سپری می‌کند و از این رو اهمیت دارد که مادر چه رفتار و گفتاری را در مقابل فرزند خود دارد! مادری که با دیدن یک سوسک غش کند و یا از ریخت و پاش کودکان از کوره در برود، بد زبان باشد و یا در انجام وظایف خود تنبلی کند مسلماً نباید توقع داشته باشد که کودک او در آینده فردی شجاع، صبور، مودب و زرنگ از کار در بیاید! وظیفه پدر و مادر در آموختن مهارت‌های فردی و اجتماعی که او را برای زندگی آینده آماده می‌کند، بسیار سنگین است. همه ما آرزو داریم بچه‌های مودب، منظم، با روابط عمومی بالا، خوش اخلاق، اجتماعی و اهل کار و تلاش داشته باشیم، برای شروع و تحقق این آرزو بهتر است از رفتارهای خودمان شروع کنیم و الگوی خوبی برای فرزندان‌مان باشیم!
هر چند تعداد مهارت‌هایی که شما باید به فرزندتان آموزش دهید، بسیار زیاد است اما در این بخش به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
 

کودک شما قبل از هر کاری باید یاد بگیرد که انسان منظمی باشد. عده‌ای معتقدند که بسیاری از رفتارهای بد و بزهکارانه افراد با عدم پای‌بندی آنان به رعایت نظم رابطه دارد. البته تا قبل از یک سالگی نمی‌توان مفهوم نظم و انضباط را به کودک آموزش داد، اما از دو سالگی تلاش کنید تا او فرد منظمی تربیت شود. ابتدا بهتر است از او بخواهید در جمع کردن اسباب‌بازی‌هایش به شما کمک کند و به تدریج انجام این کار را به طور کامل به او واگذار کنید. به خاطر داشته باشید که برای ایجاد نظم، باید قاطعیت و اعمال نفوذ داشته باشید ولی هرگز نباید از شیوه‌های سخت‌گیرانه و تنبیه در این مورد استفاده کرد، به زودی متوجه می‌شوید که کودک شما به انجام چه اموری علاقه‌مند است و بهتر است با همان موارد آموزش نظم را شروع کنید. به طور کل هر اندازه خواسته شما در ایجاد نظم، عاقلانه‌تر و منطقی‌تر باشد، بیشتر مورد توجه فرزند شما قرار خواهد گرفت. به همین دلیل به طور عمده رفتارهای وسواس گونه مادران مورد علاقه فرزندان نیست و از آن استقبال نمی‌کنند.
کودکان خود را وادار به رعایت اصول بهداشتی کنید و از همان سنین پایین با در نظر گرفتن وسایل شخصی بهداشتی مانند حوله، مسواک، شانه، لیوان برای آنان، کودکان را به رعایت نکات بهداشتی ترغیب کنید و البته در مورد مزایای این کار به او توضیح دهید. علاوه بر این‌ها بهتر است کودک خود را به سحرخیزی عادت دهید، چرا که سحرخیزی علاوه بر فواید روحی و معنوی فراوان، باعث نظم بیشتر او در کارها و فعالیت‌هایش می‌شود.
 

حتما شما هم کودکانی را دیده‌اید که هنگام ورود به یک جمع، سلام و احوال‌پرسی نمی‌کنند و پشت پدر و مادرشان پنهان می‌شوند. ساکت و آرام در گوشه‌ای می‌نشینند، برعکس کودکانی که با روی باز و به زیبایی سلام می‌کنند و هرگز از حضور در جمع و صحبت با افراد دیگر خجالت و ترسی ندارند! یکی از آفت‌های رشد نامطلوب اجتماعی، کم‌رویی است که باعث انزوای فرد در اجتماع می‌شود. افراد کم‌رو و خجالتی قادر نیستند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند و اگر مجبور به این کار شوند با مشکلات دیگری مثل عرق کردن دست و پا، سرخ شدن و حتی نوسان فشار خون مواجه می‌شوند! کم‌رویی مثل رنگ مو و چشم ارثی نیست بلکه علت آن نقص در تربیت است! پدر و مادر باید از کودکی به فرزند آداب معاشرت با دیگران را آموزش دهند و او را به جمع‌های مختلف ببرند و گاهی اوقات کودک را در مواجهه با موقعیت قرار دهند تا او مجبور به برقراری ارتباط شود، مثل برداشتن گوشی تلفن. به او بیاموزید که در جمع نه ساکت باشد و نه پر حرف، حرف دیگران را قطع نکند، در سلام کردن پیش قدم باشد و همیشه لبخندی گوشه لب او باشد!
 

اگر کودکی در خانه فرصت اظهار وجود پیدا کند، در تصمیمات خانواده شرکت داشته باشد و فرصت بروز استعدادها و توانایی‌های خود را داشته باشد، تا حد زیادی می‌توان امیدوار بود که در بزرگ‌سالی بتواند درست زندگی کند، کمتر اشتباه کند و فرد مفیدی باشد. تا جایی که می‌توانید برای کودکان‌تان احترام قائل شوید و هرگز به شخصیت او صدمه نزنید، برای پرورش شخصیت او پیشنهاد می‌شود:
1 ـ او را در بازی‌های گروهی با هم سن و سالان خود قرار دهید، تا هم لذت ببرد، هم احساسات و هیجانات خود را تخلیه کند.
2 ـ او را به مهمانی ببرید و تاکید کنید که او نیز دعوت شده است.
3 ـ او را به تفریح و گردش در طبیعت و یا مکان‌های مورد علاقه‌اش ببرید، تا فرزندتان متوجه شود که شما برای علایق او ارزش قائل هستید. ضمن این که ارتباط او با محیط خارج از خانه به سلامت روح او کمک می‌کند.
4 ـ هنگام تنبیه او هیچ گاه از تنبیه بدنی استفاده نکنید و هرگز الفاظی نظیر نفهم، کودن، بی‌شعور، که هوش و شخصیت او را زیر سؤال می‌برد، به کار نبرید.
5 ـ با او صمیمی باشید و از رفتارهای تحکم‌آمیز خودداری کنید.
6 ـ به او بگویید چقدر دوستش دارید و چقدر برای‌تان اهمیت دارد. یادتان باشد کودکان همیشه نمی‌توانند از رفتار ما ذهن ما را بخوانند، بلکه لازم است آن‌ها را به زبان بیاوریم.

بیشتربخوانید :شخصیت دادن به فرزندان

کودک شما باید یاد بگیرد که مسئولیت انجام بعضی کارها و نیز مسئولیت رفتارها و کارهای خودش را بر عهده بگیرد. اگر والدین همه کارهای کودک را از شستن دست و صورت، پوشیدن لباس، غذا دادن، استحمام، مرتب کردن تخت خواب، جمع کردن اسباب‌بازی‌ها و... را انجام دهند، باعث می‌شود که او در آینده همین قدر پرتوقع و تنبل بار بیاید و هرگز زیر بار مسئولیت نرود. از حدود دو سالگی باید مسئولیت‌دهی به کودک را شروع کنید و به مرور این کار را جدی‌تر دنبال کنید از کار کودک در خانه جلوگیری نکنید و فقط از دور مراقبش باشید تا خرابکاری نکند و یا کار خطرناکی انجام ندهد. یادمان باشد که کودکان بیشتر مراقبت و نظارت می‌خواهند نه وادار کردن و اجبار!
کاری کنید تا فرزندتان از همان سنین کودکی یاد بگیرد کارهای مربوط به خود را انجام دهد و حتی در کارهای خانه کمک کند. در این صورت شما از پرورش آدمی تنبل که مدام سر بار دیگران می‌شود و از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کند، جلوگیری کرده‌اید.

بیشتر بخوانید : والدین، الگوی مسؤولیّت پذیری کودکان

قوانین به زندگی ما شکل می‌دهند و روابط را ساده‌تر و قابل فهم‌تر کرده و از ایجاد تنش جلوگیری می‌کنند. در جهت کمک به فرزندان، برای آنان قانون وضع کنید، تا از این طریق زمینه پذیرش قوانین اجتماعی را فراهم کرده باشید. البته قانونی ضمانت اجرایی دارد که با توجه به توانایی و فهم کودک تنظیم شود. با اجرای قوانین به او بفهمانید که لازمه زندگی اجتماعی، زیر پا گذاشتن برخی خواسته‌ها و تن دادن به برخی از مقررات است، که شاید مورد علاقه ما نباشد. به او بگویید که قوانین در نهایت به سود ما خواهند بود و زندگی را برای ما شیرین‌تر و آرام‌تر خواهند کرد.
 

ارزش کار انسان به اراده اوست و اگر کسی کاری انجام بدهد که در آن اراده‌ای نداشته باشد، این کار هیچ ارزشی ندارد. ما در کارهایی که به کودکان تحمیل می‌کنیم در حقیقت آن‌ها را مثل یک برده به خدمت گرفته‌ایم و آن‌ها هرگز به میل و اراده خود تن به انجام آن کارها نمی‌دهند. اجبار و تهدید در درس خواندن، به زور او را به مسجد بردن و با چشم گریان او را به کلاس تقویتی فرستادن، نه تنها ارزشی ندارد، بلکه اثر مخربی هم برجا می‌گذارد.
اجبار و تهدید شاید موفقیت آنی و کوتاه مدت به همراه داشته باشد، اما هرگز باعث موفقیت بلند مدت نمی‌شود. بهتر است به جای استفاده از اهرم قدرتمند پدر بودن و مادر بودن، با او مهربان‌تر باشیم و اراده‌اش را تقویت کنیم و برای ایجاد علاقه در او تلاش کنیم. بعضی از والدین فکر می‌کنند اگر فرزند را به اجبار نمازخوان کنند، به مرور او خودش به نماز علاقه‌مند می‌شود، در حالی که کاملاً به عکس، او از نماز بیزار خواهد شد و شاید این بیزاری او تا آخر عمر هم ادامه یابد. به جای اجبار باید راه دیگری پیدا کرد و از افراد آگاه کمک گرفت تا بتوان در او ایجاد علاقه کرد. اگر در او علاقه ایجاد شود، آن وقت با اراده خود قدم در راهی خواهد گذاشت که هم رضایت ما را به دنبال خواهد داشت و هم رضایت خودش را. یادمان باشد موفقیت در هر کاری، به همت و اراده فرد بستگی دارد و همت و اراده زاییده علاقه و علاقه نتیجه آگاهی است.