انواع محدودیت ها برای کودکان (بخش دوم)

 محدودیت ها لازمه رشد کودک است، باید بدان توجه کرد و آگاهی یافت.  
 

چکیده: یکی از خطاهای شایع در امر تربیت فرزند، عدم توجه به محدودیت لازم برای رشد کودک است. در بخش اول نوشتار به دو مورد از محدودیت های لازم در زندگی کودکان اشاره کردیم و در این نوشتار به 2 مورد دیگر که لازم است در سنین کودکی در زندگی کودکان صورت بگیرد خواهیم پرداخت.

 تعداد کلمات 2065 / تخمین زمان مطالعه 10 دقیقه 

یکی از مسائلی که معمولا ذهن پدران و مادران جوان را به خود مشغول می‌کند مسئله جدا کردن اتاق کودک از اتاق خودشان است. نگرانی از اینکه شاید برای کودک مشکلی پیش بیاید، باعث می‌شود که مادران کودکان خود را در تخت خود بخوابانند. اما سوال اینجاست که جدا کردن اتاق کودک از اتاق والدین در چه سنی باید اتفاق بیفتد؟ ممکن است این کار عواقبی هم داشته باشد؟ یا بدون نگرانی باید این کار را انجام داد؟ جواب این سوالات را در این یادداشت خواهیم خواهند.

دانستن این نکته ضروری است که خواباندن کودکان فقط تا یک سالگی‌شان در اتاق والدین توصیه می‌شود. البته در این سن هم می‌توانید برای او تختی جداگانه در کنار تخت خودتان در نظر بگیرید. به صورتی که در معرض دید شما قرار داشته باشد. اما بهتر است که کودک در کنار مادر بخوابد چرا که تماس بدنی کودک با مادر، باعث افزایش ترشح هورمون پرولاکتین در شیر مادر می‌شود. به کودک آرامش می‌دهد و کمک می‌کند که از گرمای وجود مادر بهره‌مند شود. توجه داشته باشید که خواب کودکان در این سن مدام در حال تغییر از مرحله سبک به عمیق است. مادر می‌تواند با شیردهی، خواندن لالایی و نوازش کودک او را برای انتقال از خواب سبک به عمیق یا برعکس یاری کند.
اما در این حالت باید مراقب بود که حوادثی برای کودک اتفاق نیفتد. والدین مراقب باشند که ملحفه یا پتو روی صورت بچه‌ قرار نگیرد، موهای پدر و مادر مطلقا نباید روی منطقه خواب نوزاد بریزد، پدر و مادر مراقب باشند به سمت نوزاد نلغزند یا هرگاه خواستند از تخت بیرون بروند، به کمک بالش‌های زیاد محیط را برای نوزاد امن کنند، که خطر غلت زدن و سقوط ناگهانی از تخت نوزاد را تهدید نکند.
 

بهترین زمان برای جدا کردن اتاق کودک از والدین بین دوازده تا هجده ماهگی است. چرا که کودک در این سن هنوز به شما وابسته نشده و ترس از تاریکی هم برایش معنایی ندارد. به علاوه اینکه پس از این سن کودک به حدی رسیده که بتواند از خود مراقبت کند در صورتی که تا پیش از این چنین قدرتی نداشت. پس تردید نکنید و در همین سن اتاق کودک را از اتاق خودتان جدا کنید. هر چه سن کودک بالاتر برود این کار سخت‌تر و حتی ناممکن خواهد شد.
 

بعد از یک سال زمان جدایی فرا می‌رسد. در این شرایط بهتر است که والدین در اتاق کودک حاضر شوند و منتظر بمانند تا او به خواب برود. در این وضعیت به هیچ وجه نباید تماس بدنی‌ با کودک داشته باشند. به عنوان مثال دست یا موی خود را در اختیار کودک قرار دهند. می‌توانید یک عروسک پشمالوی نرم را که عروسک مورد علاقه کودک شما هم هست در بغل او قرار دهید تا او احساس امنیت کرده و به خواب برود.
 

اگر سن کودک شما بیشتر از 3 سال شد، جدا کردن اتاق او سخت‌تر خواهد بود. باید صبوری به خرج بدهید و برای او در این مورد توضیحاتی بدهید. اگر نیمه شب باز هم به اتاق شما بازگشت، او را به اتاق خود برگردانید و در کنار تخت او بنشینید تا خوابش ببرد.
اگر کودک شما باز هم این کار را تکرار کرد در شب‌های بعد با تاخیر به اتاق او بروید. توجه داشته باشید که در زمان بیماری، او را به اتاق خود بیاورید یا خودتان در اتاق او بمانید و از او مراقبت کنید، و تا جای ممکن کودک را تنها نگذارید.
 

اگر تا این سن کار جدا کردن اتاق کودک را به تاخیر انداختید، حالا باید سختی‌های زیادی را به جان بخرید. مرحله به مرحله پیش بروید. ابتدا تخت او را از تخت خودتان فاصله بدهید و چند شب بعد او را به اتاق خوابش ببرید. برای هر شب خوابیدن در اتاق خودش به او جایزه بدهید. به هیچ عنوان اجازه ندهید با شما و همسرتان روی یک تخت بخوابد و اگر با اصرار نیمه شب‌ها به تخت شما می‌آید با تنگ کردن جای خوابش، شرایط را برایش سخت کنید. در برابر اصرارهای او دلسوزی به خرج ندهید، مقاومت کنید و با سرگرمی‌های مختلف او را به اتاق خوابش بازگردانید.
 

جدا کردن اتاق کودک در سن مناسب یعنی ۱۲ تا ۱۸ ماهگی نکات مثبت فراوانی با خود به همراه دارد؛ کودک به والدین خود بیشتر اعتماد خواهد کرد. به این صورت که وقتی والدین در اتاق او حضور ندارند، کودک احساس امنیت کرده و می‌داند که والدین در نزدیکی او قرار دارند و به خواسته‌هایش رسیدگی می‌کنند. علاوه بر این جدا کردن اتاق خواب کودک از والدین باعث می‌شود که کودک و والدین خواب عمیق‌تر و کامل‌تری داشته باشند و در نتیجه در روز شاداب‌تر و سرحال‌تر باشند. 
از نکات مثبت دیگر این جدایی می‌توان به آشنایی کودک با حریم خصوصی پدر و مادر اشاره کرد. موضوعی که باعث می‌شود به مرور آرامش نسبی‌ در روابط شخصی والدین ایجاد شود. همچنین از سنین کم حس استقلال و اعتماد به نفس در کودک تقویت خواهد شد. او پس از گذشت مدتی یاد می‌گیرد که در فضای شخصی و مستقل از دیگران، کارهای شخصی‌اش را انجام دهد.
 

توجه داشته باشید که نکات منفی فقط در دو حالت برای کودک شما به وجود می‌آید. اول اینکه اگر اتاق او را در سن کمتر از یک سالگی از اتاق خود جدا کنید. در این سن به دلیل عدم توانایی کودک در مراقبت از خود ممکن است مشکلاتی مثل خفگی و شکستگی برای او پیش بیاید. در سنین بالاتر از دو سالگی نیز همان گونه که در بالا گفتیم به دلیل وابستگی کودک به شما کار دشواری در پیش خواهید داشت.
 

در پایان این نکته را فراموش نکنید که در هر حال جدا کردن خواب کودک در ابتدا باعث ایجاد اختلال در خواب او خواهد شد. برای گذر از این مرحله باید صبور باشید و مراعات حال کودک خود را در اولویت قرار دهید.
 

گاهی اوقات خود والدین در عین حال که والدینی معقول و خوش نیت هستند بدرفتاری را به کودکان خود یاد می‌دهند. بعضی از والدین زمانی که فرزندشان کم سن و سال است به رفتار غیر پسندیده کودکشان بها داده و برای آرام کردن موقتی او به او باج می‌دهند. شاید باج دادن به بچه به طور موقت قشقرق کودک را آرام کند اما احتمالا بچه یاد خواهد گرفت که تنها راه رسیدن به خواسته‌هایش بدرفتاری و باج گیری از والدین است.
کودکانی که گریه کرده و قشقرق راه می‌اندازند
تقریبا هر وقت به خرید می‌روید با بچه‌هایی روبه رو می‌شوید که قشقرق به راه انداخته و باعث می‌شوند پدر و مادرشان احساس حقارت کنند. کودکان گاهی برای رسیدن به خواسته‌های خود گریه کرده و اذیت می‌کنند. کودکان در به بازی گرفتن والدین خود مهارت زیادی دارند. تسلیم اینگونه فشارهای کودکان شدن باعث می‌شود که آنها در آینده دچار بدرفتاری شوند. چنین سوء‌رفتاری را اغلب والدین تا قبل از دو سالگی در کودک به وجود می‌آورند.
وقتی بچه‌ای از طریق قشقرق راه انداختن به خواسته خود می‌رسد یاد می‌گیرد که بدرفتاری می‌تواند پاداش در پی داشته باشد. اگر چنین رفتاری در کودک شکل بگیرد عوض کردن آن کار دشواری خواهد بود. تنها می‌توانید برای تغییر دادن آن از تسلیم شدن در برابر قشقرق کودک پرهیز کرده و به آن پاداش ندهید.
با خاموش سازی رفتار، قشقرق کودک را متوقف کنید
رفتاری که پاداش نگیرد متوقف خواهد شد و از آن تحت عنوان خاموش سازی رفتار یاد می‌شود. رفتاری که پاداش نگیرد دوباره اتفاق نخواهد افتاد. برای این تحقق خاموش سازی رفتار بایستی از دادن پاداش به سوءرفتار کودک اجتناب کنید. با مقاومت و استواری پدر یا مادر، قشقرق و خواسته کودکی که پاداش نگرفته است سرانجام متوقف خواهد شد. اما کلمه کلیدی در اینجا سرانجام می‌باشد. رفتار با گذشت زمان تغییر می‌یابد. در موارد زیادی قشقرق کودک قبل از اینکه درست بشود بدتر نیز می‌شود. بنابراین اگر تصمیم گرفتید که در برابر سوء‌رفتار کودک مقاومت کنید بایستی برای همیشه این کار را انجام داده و هرگز تسلیم نشوید. زمانی اقدام به خاموش سازی بدرفتاری کودک خود بپردازید که شهامت و انرژی لازم را به دست بیاورید. شاید لازم باشد که برای این منظور حمایت همسر خود را کسب کرده و یا مشترکا کار اصلاح سوءرفتار فرزندتان را به عهده بگیرید.
هر وقت تصمیم گرفتید که تسلیم داد و بی داد بچه نشوید بایستی همیشه این کار را بکنید. حتی زمانی که خسته هستید. حتی اگر روز خوبی هم نداشته باشید! اگر قرار باشد که سوءرفتار کودک خود را خاموش کنید اما در میان راه تسلیم خواسته‌های او بشوید در اینصورت سوءرفتار او را تشدید نیز کرده و در واقع بچه خود را به قشقرق راه انداختن‌های هرچه بیشتر و بزرگتر دعوت خواهید کرد.
در مقابل بدرفتاری و قشقرق کودک صبور باشید. بسیاری از والدین به علت صبور نبودن، شکست می‌خورند. بایستی بیشتر از کودکتان صبور باشید. اگر تسلیم بشوید بازنده خواهید شد. بایستی خودتان را کنترل کنید. فریاد نزنید و یا کنترلتان را از دست ندهید چون این کار صرفا اوضاع را بدتر خواهد کرد. در صورت مقاومت و پایداری در امر تربیت کودک داشتن کودکی خوش رفتار پاداش تلاش شما خواهد بود.
 

خاموش سازی رفتار، سوءرفتار فرد را خاموش می‌کند اما از طرف دیگر رفتار خوبی که تقویت نشده باشد را نیز خاموش می‌کند. وقتی رفتار خوب نادیده گرفته می‌شود، ممکن است رفتار بد جایگزین آن شود. بچه‌ها ممکن است بگویند چرا کار خوب انجام بدهیم چه ارزشی دارد؟ لذا، وقتی دیدید کودک شما کار خوبی انجام می‌دهد با استفاده از بازخورد مثبت، آن را تقویت کنید. سعی کنید توجه خود را به آن دسته از رفتارهایی متمرکز کنید که درست انجام می‌شوند. هر وقت کار خوبی از کودک سر زد آن را تشویق کنید.
 

بعضی از کودکان به این دلیل بدرفتاری می‌کنند چون می‌بیند که والدین آنها همیشه بهانه می‌آورند. مثلاً می‌گویند من خسته‌ام، هنوز غذا نخوردم، روز سختی داشتم. بعضی وقتها با بهانه آوردن برای بچه‌ها آنها را وادار به بدرفتاری می‌کنیم. وقتی بهانه می‌آورید در واقع به طور ضمنی این مطلب را به کودک می‌رسانید که او نمی‌تواند درست رفتار بکند. بهانه آوردن به کودکان یاد می‌دهد که آنها مجبور نیستند مسئول رفتار خود باشند و مادامی که دلیل خوبی برای بدرفتاری دارند می‌توانند همچنان به آن ادامه بدهند.
آنها با استفاده از همین عذر و بهانه‌های شما از پذیرش مسئولیت خودداری کرده و به جر و بحث با شما خواهند پرداخت. بسیاری از نوجوانان از طریق والدینشان به بی‌مسئولیتی وادار می‌شوند. وقتی نوجوانان کم سن و سال و حساس هستند پدر مادر آنها برای عدم انجام کاری، عذر و بهانه می‌آوردند و لذا باعث بی‌مسئولیتی آنها در بزرگسالی می‌شوند.
 

وقتی کودک قشقرق به پا می‌کند و رفتار بدی از خود نشان می‌دهد به جای پرسیدن سوالی مثل: «چرا این کار را کردی؟» از کودک خود بپرسید: «چطور شد که این کار را کردی؟» هدف از پرسیدن سوال "چطور شد" پرهیز از بهانه آوردن بوده و به کودکتان کمک می‌کند اتفاق رخ داده را توضیح دهد. بعضی از کودکان در ابتدا در مقابل این سوال از خود مقاومت نشان می‌دهند چرا که عادت کرده‌اند به سوال "چرا اینطور شد" جواب بدهند. در این صورت هرگز به آنها نگویید که چرا این کار را کردید بایستی به کودک کم سن و سال خود کمک به کنید تا اتفاق افتاد رخ داده را برایتان توصیف کند. وقتی دیدید که کودک شما اتفاق افتاده را برایتان توصیف کرد در مورد رفتار صحیح با او گفتگو کنید: «چه کاری می‌توانستی بکنید تا از رخداد چنین چیزی جلوگیری بکنی؟» اتخاذ چنین رویکردی مانع آوردن عذر و بهانه توسط کودک می‌شود.
سعی کنید به رفتارهای نامطلوب کودکان پاداش نداده و در مقابل گریه کردن، اذیت کردن و پافشاری بی‌مورد آنها تسلیم نشوید. برای همیشه از دادن پاداش برای اینگونه موارد اجتناب کنید. وقتی کودکی بدرفتاری می‌کند، سعی کنید علت آن را پیدا کرده و به رفع آن بپردازید.

ادامه دارد ...