اگر هر انسانی بر طبق طبع و مزاج خویش غذا میل کند، کم تر بیماری به سراغ او خواهد آمد"
 
مزاج شناسی علمی بسیار وسیع و گسترده است که کاربردهای فراوانی برای تشخیص و درمان مشکلات جسمی و روحی دارد. در حقیقت مزاج تمامی جنبه های زندگی ما، تحت تاثیر طبیعت بدنمان قرار دارد، نوع غذایی که می خوریم می تواند تاثیرات بسیار مهمی بر تمامی اعضای بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و معده و کبد و کلیه ها داشته باشد، در بعضی از انواع مزاج، خوردن یک غذای نامناسب می تواند عواقب زیادی داشته باشد.

 تعداد کلمات 1067 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه 

قبل ازهر چیز مزاج خود را بشناسید

به تعداد همه ی افراد مزاج وجود دارد. یعنی بطور مثال، مزاج صفراوی تنها یک نوع وجود ندارد بلکه موجود است با اشکال و درجات و ترکیبات مختلف با اخلاط دیگر.
هر کسی دارای یک مزاج پایه و اصلی است با یک یا چند مزاج فرعی.
مزاج اصلی قابل تغییر نیست البته ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل سن، فصل ، منطقه جغرافیایی و... شدت و ضعف داشته و درجات آن متغییر باشد.
هر فردی دارای هر مزاجی که باشد اگر درمزاج خود در حالت اعتدال باشد از سلامت برخورد است اما اگر در یکی از اخلاط غلبه  و یا نقصان ایجاد شود موجب بیماری می شود. 
هر عضوی از اعضای بدن دارای مزاج خاصی است که اگر از مزاج طبیعی خود خارج شود موجب بیماری می شود.
هر یک ازاخلاط اربعه  ممکن است در اعضای مختلف بدن غلبه داشته باشند که دارای علامت خاص خود می باشد 


 غلبه صفرا در اعضای مختلف بدن 

 گاهی غلبه صفرادر مغز می‌باشد که مهم‌ترین علائم آن عبارت‌است  از :
  سردردهای صفراوی، زرد شدن رنگ چهره و سفیدی چشمان، تلخ شدن طعم دهان به هنگام ناشتا.
گاهی غلبه صفرا در کبد می‌باشد که از علائم آن ایجاد کهیر و جوش در بدن و گرمی کبد است، 
گاهی غلبه صفرا در معده می‌باشد که از علائم آن بی اشتهایی، قرمزی همراه با زردی در رنگ زبان، داغی سطح معده 
گاهی غلبه صفرا در روده‌ها می‌باشد که از علائم آن یبوست است 

بیشتر بخوانید : نگاهی به صفرا در طب سنتی


غلبه بلغم در اعضای مختلف بدن

گاهی غلبه بلغم در مغز است که از علائم آن زیاد و سنگین شدن خواب است 
گاهی اوقات زیاد شدن بلغم و غلبه آن موجب نفوذ بلغم در سینوس‌ها و سبب عفونت و حساسیت و سینوزیت می‌شود 
گاهی غلبه بلغم در معده می‌باشد که از علائم آن نفخ معده و دل دردهای شدید و تهوع می‌باشد. 
گاهی غلبه بلغم در مفاصل است که از علائم آن درد و تورم مفاصل است.

 بیشتر بخوانید : نگاهی به بلغم در طب سنتی


غلبه سودا در اعضای مختلف بدن

 بهترین روغن برای غلبه و دفع سودا از بدن مالیدن روغن سیاهدانه با روغن بادام شیرین است؛ روغن بادام شیرین نفوذ پذیری بیشتری دارد و سوداء را بهتر از بین می‌برد؛ زیرا مقدار رطوبت آن زیاد است و در درمان سوداء ما نیاز به دو چیز داریم؛ یکی گرمی و دیگری رطوبت زیاد و این دو ویژگی در این دو روغن وجود دارد.
گاهی غلبه سودا در مغز می‌باشد که از علائم آن افکار منفی و پریشان، بدبینی، افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب و بی خوابی می‌باشد 
گاهی غلبه سودا در ناحیه کبد یا طحال است 
گاهی غلبه سودا در معده و روده‌ها می‌باشد که از علائم آن نفخ و یبوست، کولیت روده، بواسیر داخلی و خارجی و شقاق ناحیه مقعد است

  بیشتر بخوانید : سودا از نگاه طب سنتی


غلبه دم در اعضای مختلف بدن

 از علائم غلبه دم در سر، قرمزی چشمان و حالت پرخاش
برای درمان ابتدا اصلاح غذا را در اولویت قرار دهید.
در بسیاری از بیماری ها؛ درمانِ روحی و روانشناختی امکان پذیر و مقدم می باشد مثل بیماری افسردگی و و سواس.
برای درمان به ضد و برای حفظ الصحه بمثل عمل می شود.
در درمان گاهی اوقات داروها خاصیت اولیه آنها برای درمان به ضد می باشد اما خاصیت ثانویه آنها درمان را مختل می کند و داروهایی هستند که خاصیت ثانویه آنها تاثیر گذار است.
برای درمان هر بیماری درجه گرمی و سردی و غلبه خلط لحاظ می شود و با توجه به درجه بیماری دارو تجویز می شود.می باشد.
جایگاه یبوست در سودا و جایگاه حرارت  در صفرا است  و جایگاه رطوبت در خون و جایگاه برودت در بلغم میباشد .
درمان هر بیماری لازم است به اعضای دیگر هم توجه شود مثلا اگر برای درمان سرماخوردگی آویشن مصرف می شود این را در نظر داشته باشیم که اگر مشکل قلبی یا سن بالا باشد نباید زیاد مصرف شود زیرا ضرر دارد.
در درمان بیماری ها مساله کم خونی و یبوست بیمار در اولویت درمان می باشد.
برا ی درمان  هر بیماری رعایت 8 نکته لازم و ضروری است که (ثمانیه ضروریه ) نامیده می شود:
آب و هوا: بعضی بیماریها با توجه به آب و هوا تشدید می شوند مثل عفونت و زخم پا که در هوای سرد تشدید می شود  لذا هوای گرم و خشک تجویز می شود.
خواب و بیداری : افراد صفراوی را به خواب بیشتر و افراد بلغمی را به خواب کمتر تشویق می کنیم مخصوصا در بین طلوعین .
استفراغ و احتباس: افراد با غلبه بلغم احتیاج بیشتری به استفراغ دارند (مثل تعریق، ادرار، حیض، ورزش و...) و صفراوی ها که آب بدنشان کم شده است احتیاج به احتباس دارند یعنی بیشتر استراحت کنند تا رطوبت بالا برود حرکت و سکون: بلغمی ها باید بیشتر تحرک و فعالیت داشته باشند و صفراوی ها به سکون و استراحت بیشتری نیاز دارند 
اعراض نفسانیه: در مورد حسد، تکبر، غرور، ایثار، و مهربانی بیمار سوال می شود.
بهداشت فردی و اجتماعی: کسانی که بدن آنها کهیر و قارچ می زند باید سعی کنند لباس خود را در معرض آفتاب قرار داده و خشک کنند، و از شانه و مسواک شخصی خود استفاده نمایند.
عبادت: در بیماری وسواس بخاطر غلبه سردی انجام عبادت و تقویت ایمان موجب بالا رفتن گرمای بدن و درمان می شود.

بیشتر بخوانید : دم از دیدگاه طب سنتی


برای درمان از خوردن و آشامیدن فرد سوال شود 

طبیعت انسان دارای سه رکن است : 1-  جسم  2- روح  3- ذهن 
برای تشخیص بیماری باید بدانیم که علت بیماری به کدامیک از سه رکن مربوط میشود .مثلا در بیماری آتروز بیشتر جسم درگیر است ، در بیماری وسواس و افسردگی در روح اختلال ایجاد شده و روح انسان درگیر است ، در بیماری فراموشی آلزایمر ذهن درگیر است لذا بیماری ذهنی میباشد .
بعضی بیماریها مشترکند بین ابعاد سه گانه مثل ام اس که ابتدا روح درگیر است و بعد جسم و ذهن


منبع : برگرفته از کتاب حکیم یار

بیشتر بخوانید :
مزاج شناسی و فایده ی آن برای انسان
چرا باید مزاج خود را بشناسیم؟