انواع خلاقیت

 خداوندخلاق، انسان را نیز نوآور آفریده است.
 

چکیده: یکی از اصطلاحات پرکاربرد در حوزه خلق اثر هنری ، کلمه خلاقیت است. حتی در برهه هایی از تاریخ خلاقیت، به عنوان معیار سنجش اعتبار اثر هنری شناخته شده است. با ما همراه باشید تا با انواع خلاقیت آشنا شوید.

تعداد کلمات 847 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

خلاقیت انواعی دارد که به آنها اشاره می کنیم؛ چون در شناخت بیشتر آن به ما کمک می کند:
 

خلاقیت تجسمی، توانایی ابراز خلاقیت در قالب اشکال و نمادهای تجسمی و تصویری است. در این گونه خلاقیت، فکر یا ایده خلاق به صورت یک طرح یا تصویر نشان داده می شود. افراد این گروه، تجسم فضایی قوی ای دارند. بسیاری از طراحان، مجسمه سازان، نقاشان، کارگردانان و معلمان بزرگ و برجسته، از چنین خلاقیتی برخوردارند. برای پرروش خلاقیت تصویری، مهم ترین فعالیت، «نقاشی» است. کودکان را به نقاشی کردن بسیار تشویق کنید. مربیان نیز نباید نقاشی را درسی فرعی به شمار بیاورند.
 

 بخش بزرگی از خلاقیت بشری را خلاقیت های کلامی تشکیل می دهد. این گونه خلاقیت، ایده هایی با ماهیت کلامی، نوشتاری و نمادهای زبانی را در برمی گیرد. فرهیختگان سخنوری، نویسندگی، شاعری، موسیقی، نظریه پردازی علمی و...، در زمینه خلاقیت کلامی توانایی فوق العاده ای دارند. برخی فعالیت ها به تقویت خلاقیت کلامی بسیار کمک می کنند، از آن جم:له نویسندگی، قصه گویی، شعر و سرود است، که کمی بیشتر به آنها می پردازیم:

 نویسندگی فعالیتی است که زمینه مناسبی را برای پرورش خلاقیت فراهم می کند. با این حال، توانایی نویسندگی را در دوران کودکی با دوران بزرگسالی نمی توان قیاس کرد. نویسندگی در چند مؤلفه اساسی با خلاقیت رابطه دارد: ۱. سیالی؛ ۲. انعطاف پذیری؛ ۳. ابتکار؛ ۴. هوش؛ ۵. تخیل. بنابراین نوشتن، به تفکر و قدرت تخیل بسیار وابسته است و مهارت و ورزیدگی در آنها، نوشتارهای بسیار خلاقانه ای را در پی خواهد داشت.

 قصه گویی به طور مستقیم به پرورش خلاقیت کلامی (سخنوری) کمک می کند. کدام کودک را می شناسید که قصه شنیدن را دوست نداشته باشد؛ به ویژه اگر فردی مهربان و خوش سخن قصه بگوید. قصه گویی خلاق آن است که ذهن کودک را به تخیل و تصویرسازی می کشاند. کودک هنگام شنیدن قصه، خود را در زمان ها و مکان ها و با حالات گوناگون تجربه می کند. ویژگی دیگر قصه گویی این است که با طرح تجربه های متفاوت برای کودکان، ذهن آنان را به سوی تحلیل، تفکر و ابتکار سوق می دهد.

 یکی دیگر از روش های پرورش خلاقیت کلامی، شعر خواندن و سرود برای کودکان است. شعرخوانی از جمله فعالیت هایی است که تقریباً در بیشتر محیط های آموزشی کودکان از آن بهره می گیرند؛ زیرا کودکان حفظ کردن اشعار و سرودهای کودکانه را بسیار دوست دارند. شعر و سرود، به دلیل ریتم و آهنگشان توجه کودکان را جلب می کند. آنچه موجب استفاده از این دو فعالیت برای پرورش خلاقیت می شود، نقش آنها در تقویت عنصر اعتماد به نفس، سیال سازی کلامی و تخیل است.
 

 موسیقی از جمله فعالیت هایی است که شاید به طور مستقیم توانایی کلامی در آن دخالتی نداشته باشد، اما به دلیل آنکه به نمادهای زبانی وابسته است، با خلاقیت کلامی ارتباط می یابد. اگر ذهن توانایی تولید و ترکیب خلاقانه نداشته باشد، در تولید ریتم، ملودی و هارمونی موسیقی نیز ناتوان خواهد بود. پس همانند نقاشی، نویسندگی و شعر، موسیقی را نیز باید محصول خلاقانه ذهن به شمار آورد.
 

 هرچند به پرورش خلاقیت حرکتی در قیاس با خلاقیت های تصویری و کلامی کمتر توجه شده است، آن را باید یکی از گونه های مهم شمرد. مفهوم اساسی خلاقیت حرکتی را تنوع و ابتکار در حرکات و نرمش های بدنی و فیزیکی تشکیل میدهد. حرکات و واکنش های فیزیکی بدن می تواند خلاقانه بوده، نشانه هایی دال بر خلاقیت دربرداشته باشد.
برخی مربیان ورزش می توانند هر روز نرمشی جدید بیافرینند. هنرمندان طنز و بازیگران خلاق تئاتر و نمایش نیز از این گونه خلاقیت برخوردارند.
 

خلاقیت مکانیکی از اندیشه ها و مهارت های عالی بشر به شمار می آید که در آفرینش اشیا، تغییر محیط و ابداع وسایل و فناوری ه تبلور می یابد. در دنیای کنونی، ردپای این گونه خلاقیت را می توان دید. اختراع خودروها، هواپیماها، رایانه، تلفن همراه و ... نمونه هایی اند که خلاقیت مکانیکی در آنها نقش اساسی دارد. در انواع پیشین خلاقیت، محور ابتکار و نواوری تجسم، زبان و حرکت بود، حال آنکه در این گونه، محور ابتکار اشیا و دنیای فیزیکی است. کاردستی از فعالیت های دوست داشتنی کودکان است. به همین سبب، بسیاری از مکان ها با مؤسسه های مرتبط با کودکان، در برنامه های خود این فعالیت مفید و خلاقانه را پیش بینی می کنند. آنها ممکن است وسایل را به صورت خام با مدل و الگویی تقریبا آماده در اختیار کودکان قرار دهند. کار با کاغذ (اُریگامی) می تواند برای بچه ها هم سرگرم کننده باشد و هم خلاقانه.
 
 
منبع: کتاب «نام این کتاب با شما (راه های پرورش خلاقیت در کودکان و نوجوانان)»
 نوشته: محمدمهدی عباسی آغوی