عوامل و انگیزه ­های مدگرایی جوانان (بخش دوم)

 مدگرایی در جوانان، به زمینه­ ها و انگیزه­ های متعدد فردی و روان شناختی برمی­ گردد.
 

چکیده : در بخش اول این مقاله به این مطلب اشاره کردیم که انگیزه های مدگرایی در جوانان به دو بخش انگیزه های اجتماعی و انگیزه های فردی و روان شناختی قابل تقسیم بندی هستند. سپس مهم­ترین انگیزه ­های اجتماعی را از نظر گذراندیم. در این مقاله به انگیزه­ های فردی و روان شناختی اشاره می­ کنیم.

تعداد کلمات 993 /  تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

با وجود آن که مد و مدگرایی کل گستره‌ى زندگی اجتماعی انسان را در بر می ­گیرد، پوشاک و سبک و شیوه‌ آرایش، به عنوان شاخص ترین کالای مد­شونده محسوب می شود. در بخش اول این مقاله به این مطلب اشاره کردیم که انگیزه های مدگرایی در جوانان به دو بخش انگیزه های اجتماعی و انگیزه های فردی و روان شناختی قابل تقسیم بندی هستند؛ سپس به مهم­ترین انگیزه ­های اجتماعی پرداختیم. در این بخش مقاله به انگیزه­ های فردی و روان شناختی اشاره می­ کنیم.

انگیزه های فردی و روان شناختی را می توان از عمده ترین عوامل گرایش به مدگرایی دانست که شامل موارد ذیل است؛

تمایل به امروزی شدن و نوگرایی – با درجات مختلف – در هر انسانی وجود دارد. این ویژگی در دوران نوجوانی نمود بیشتری دارد، چرا که جوانی، فصل تازه ای در زندگی و سرآغاز ورود انسان به جهان پرشور و رنگارنگ است که غرایز طبیعی نقش اصلی را در شکل دهی آن بر عهده دارند. استقلال طلبی، تنوع دوستی، هیجان خواهی، نقد گذشته و نوگرایی از جمله ویژگی های دوران نوجوانی است که به شدت بر رفتارهای جوانان تاثیر می گذارد. این ویژگی، زمانی که نمود بیرونی به خود می گیرد و در رفتار جوان منعکس می شود، به صورت مدگرایی ظاهر می گردد.[1]
 

همانندسازی، به فرآیندی اطلاق می شود که فرد طی آن، نگرش ها و الگوهای رفتاری شخص دیگری را برای خود سرمشق قرار می دهد و با تقلید از نگرش ها و ویژگی رفتاری وی احساس می کند که مقداری از قدرت و کفایت او را نیز به دست آورده است. منبع اصلی همانندسازی در دوران کودکی والدین هستند، زیرا کودک اولین و بیشترین برخورد را در زندگی با والدین خود دارد. اما در دوران نوجوانی که فرد از والدینش فاصله می گیرد، الگوهایی که خود را با آن ها شبیه کرده از دست می دهد و در درون او خلأیی به وجود می آید. که باید با یافتن الگوهای دیگر، یعنی با همانندسازی های جدید با دیگری، پر شود.
به اعتقاد روان شناسان، همین خلأ و احساس ناامنی ناشی از آن باعث می شود که نوجوان در مسیر خود به راه حل هایی متوسل شود، از جمله همانندسازی با شخصیت هایی که الگوی نوجوان قرار می گیرند. این شخصیت ها ممکن است چهره های محبوب و معروف یا گروه خاصی (مانند هیپی ها، رپ ها و...) باشند و جوان خود را از نظر ظاهری و شیوه لباس پوشیدن و طرز رفتار با آنان همانند به عنوان مد، در جامعه طرح کند.[2]
 

انگیزه رقابت و چشم و هم چشمی با دیگران، از دیگر عوامل پیروی از مد محسوب می شود. این انگیزه در همه افراد به ویژه در بین جوانان و نوجوانان وجود دارد و به گونه های مختلف بروز می کند. اگر رقابت در زمینه های مثبت جهت داده شود، باعث پیشرفت و رشد و تکامل معنوی فردی می شود، اما اگر جهت گیری آن به سوی امور مادی و مدپرستی باشد و فرد، سعی کند از لحاظ ظاهری، مثلا در سبک لباس پوشیدن، از دیگران عقب نماند، سرانجام خوبی نخواهد داشت.[3]

یکی از عوامل پیروی از مد، ترس و نگرانی از سرزنش ها از سوی دوستان است. در واقع تحقیر و تمسخر و پوزخند زدن و متلک گفتن اطرافیان و ترس از آن، باعث می شود که افراد از مدهای رایج پیروی کنند. از این گذشته، تمایل شدید به همسان سازی با گروه های هم سال و الگوپذیری از دوستان در مدگرایی جوانان نقش اساسی دارد.[4]

بعضی تمایل دارند از دیگران تقلید کنند و در اصل به متحدالشکل شدن و وفق دادن خود با دیگران اهمیت زیادی می دهند. درحالی که بعضی دوست دارند از بقیه افراد متمایز باشند و با دیگران تطابق نداشته باشند و مجزا از سایرین به حساب بیایند. جریان مد به هر دوی این تمایلات توجه می کند و برای اینکه بتواند خوب کار کند باید دل هر دو گروه را به دست آورد.
تمایل به برانگیختن احساسات دیگران و اشتیاق به پسندیدگی و پذیرفتگی، شاید نیرومندترین محرک زندگی دسته دوم باشد. لذا با تعویض و تغییر هرروزه لباس و آرایش خود و خریدن لباس های گران قیمت و مدِ روز، درصدد جلب توجه دیگران برآمده و نگاه هایی را به خود معطوف می دارند.[5]
 

دوره نوجوانی، دوره گذرای بلوغ و شکل گیری، حس استقلال طلبی فرد است. از همین رو جوان سعی دارد با روش های مختلف، استقلال و هویت خود را به دیگران نشان دهد. به عنوان نمونه، دختران در سن جوانی و گاهی در نوجوانی، دست به آزمون «آرایش» می زنند تا از گروه سنی خود پیش تر باشند. و خود را بزرگ تر نشان دهند و از رهگذر جادوی لوازم آرایش، آرزوی خود را برای کوتاه کردن دوره کودکی و نوجوانی محقق سازند و به «بزرگسالی» قدم نهاده و به نیازهای عاطفی خویش پاسخ گویند.[6]
 

یکی از مسائل مهم در زندگی برخی از انسان ها، عقده هایی است که بر اثر تحقیرها یا ارضا نشدن برخی امیال و خواسته های او انباشته می شود که با ایجاد یک زمینه (مد غربی و زینت کردن و...) خود را نمایان می کند؛ عقده هایی که فرد را به خود بی اعتماد، و اراده را سلب می کند و فرد برای جبران آن به رفتار نابهنجار مدگرایی گرایش می یابد.[7]

نویسنده: خانم حدیثه اسفندیار

منابع:
1. موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول
2. ابراهیمی هرستانی؛ احمد (1390)، تأملی بر مُدگرایی، سایت راسخون.
3. شجاعی؛ محمد صادق (1388) جوانان و مد گرایی، سایت راسخون.
  
 
پی نوشت : 
[1] محمدصادق شجاعی، «جوانان و مدگرایی»، حدیث زندگی، مهر و آبان 1382، شماره 13.
[2] علی ترکاشوند، «مد؛ نوآوری یا هنجارشکنی؟!»، روزنامه رسالت، شماره 6538، ص20.
[3] همان.
[4] همان.
[5] نک: یوسف غلامی، اخلاق و رفتارهای جنسی، ص124-186.
[6] دکتر مریم رفعت جاه، «هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد»، فصلنامه کتاب زنان، شماره 38، زمستان 1386، ص135.
[7] سید محمدتقی قاضوی، صباح، بهار و تابستان 1384، شماره 15و16.