عزت نفس فرزندان مان را با تنبیه از بین نبریم.
 
چکیده : کتک زدن بچه‌ها مدت‌ها است که از موضوعات بحث‌برانگیز میان روانشناسان و والدین است. بسیاری از والدین برای به‌اصطلاح «تربیت» فرزند خود از این روش استفاده می‌کنند. سوال اینجاست که آثار تخریب گر تنبیه بدنی چیست؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوال را بیابید.

تعداد کلمات 868 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

 

آثار مخرب تنبیه بدنی

کارشناسان تعلیم و تربیت برای تنبیه بدنی آثار مخرب فراوانی ذکر کرده اند که هریک از آنها به تنهایی می تواند تأثیری بسزا در روحیه و شخصیت آینده کودک ما داشته و انگیزه ای باشد که والدین به هر بهانه ای تنبیه بدنی را برای کودک خود به کار نبرند.
 

١. اضطراب

تنبیه بدنی باعث می شود کودک همواره مضطرب باشد؛ زیرا احساس می کند بر اثر رفتاری مشابه، دوباره و به ویژه در حضور دیگران تنبیه خواهد شد. این اضطراب در کارکردهای او اثر منفی گذاشته، مانع از رشد و پیشرفت او می شود؛ همچنین اضطراب ریشه بسیاری از اختلال های روانی است و زمینه بروز آنها را در فرد افزایش می دهد.
 

2. از بین رفتن اعتماد به نفس

کودکی که دائم تنبیه بدنی می شود، اضطراب در وجود او ریشه دوانده، عملکرد او را مختل می کند؛ درنتیجه کودک به خاطر ضعف عملکرد و ناتوانی در انجام کارهایش با شکست روبه رو می شود و به تدریج این شکست های مداوم، اعتماد به نفس او را از بین خواهد برد. این کودکان احساس بی کفایتی می کنند و شهامت انجام کارهای بزرگ را ندارند.
 

٣. احساس حقارت

رفتار نسنجیده با کودک و تنبیه بدنی او، باعث به وجود آمدن احساس حقارت در کودک می شود که اغلب این احساس تا بزرگسالی با او همراه خواهد بود. کودک یا نوجوانی که کتک می خورد، شخصیتش تحقیر شده، به مرور زمان، عزت نفس خود را از دست می دهد و به این باور می رسد که ارزشی ندارد؛ از این رو هر کار خلافی را به راحتی انجام می دهد. در روایات ما نیز آمده است: «کسی که خودش را حقیر می پندارد، خود را از شر او در امان ندان».[1] این کودکان از بازی ها و گردشهای جمعی می هراسند و همیشه احساس می کنند که دیگران از آنها بدشان می آید و توان مقایسه کردن استعدادهای شان را با دیگران ندارند.
 

۴. روحیه زورگویی

 تنبیه بدنی به کودک می آموزد که می تواند دیگران را کتک زده و از این راه به خواسته هایش برسد؛ بنابراین او هم به ضعیف تر از خود (خواهر و برادر کوچکتر و همسالان) زور می گوید و آنان را کتک می زند. اگر می خواهید این اثر منفی را با تمام وجود حس کنید، رفتارش را با خواهر یا برادر کوچکتر بنگرید. او نیز دقیقا همان گونه که شما با او رفتار کرده اید، با آنان رفتار می کند و حتی همان الفاظی را به کار می برد که شما برای خودش به کار می برید.
 

۵. دروغ گویی

یکی از علت های دروغ گویی کودکان، ترس از مجازات است. تنبیه بدنی سبب می شود کودک برای فرار از مجازات، به دروغ گویی متوسل شده، به مرور زمان این رفتار در او تثبیت شود؛ از این رو چنانچه می خواهید کودکانی راستگو داشته باشید، باید به گونه ای باشید که اگر کودکتان خطایی مرتکب شد، بتواند بدون هیچ ترس و واهمه ای با شما در میان بگذارد.
 

۶ به دل گرفتن کینه تنبیه کننده

 تنبیه مداوم کودک، باعث می شود کینه تنبیه کننده را به دل گرفته، در آینده به شکل های گوناگون (درس نخواندن، بی نظمی، کارهای خلاف و...) از تنبیه کننده انتقام بگیرد؛ همچنین باید توجه داشت که کودکان زیر پنج سال، معنای تنبیه را به درستی نفهمیده و از آن، دشمنی، ناامنی و خطر را برداشت می کنند.
تنبیه بدنی، پیامدهای منفی دیگری نیز دارد که در ادامه فهرست وار به آنها اشاره می کنیم:
  • کودکان را به حیله گری و ریاکاری وامی دارد؛
  • باعث افسردگی کودکان می شود؛
  • بچه ها را به سمت خودآزاری سوق می دهد؛
  • باعث لجبازی آنان می شود؛
  • کودکان را گوشه گیر می کند؛
  • آنها را بی ادب و راجع به اطرافیان بی تفاوت می سازد؛
  • حس کنجکاوی و ابتکار را در آنان می کشد؛
  • احترام و اعتماد کودکان را درباره بزرگترها سلب می کند؛
  • پرخاشگری را به آنان یاد می دهد؛
  • شهامت و غرور بچه ها را از بین می برد؛
  • شادی ها را در آنان سرکوب می کند.[2]
حال ممکن است بسیاری از والدین با خود بگویند چنانچه کودکمان را تنبیه بدنی نکنیم، پس چگونه او را از خطایش بازداریم؟! والدین و مربیان باید بتوانند آنها را به جای تنبیه بدنی برای اصلاح رفتار فرزندانشان از شیوه های درست اصلاح رفتار به کار گیرند. باید توجه داشت پیش از اعمال این روش ها باید زمینه تأثیرگذاری آنها را فراهم آورد که در غیر این صورت، روش های اصلاح رفتار، تنها تأثیر س طحی داشته و به تغییر رفتار منجر نمی شود؛ بنابراین پیش از بیان روش های اصلاح رفتار، باید به دو نکته دقت شود:
  1. توجه به نیازهای اساسی کودکان؛
  2. شرایطی که در تنبیه باید رعایت شود.
 
منبع: کتاب «تنبیه؛ آری یا خیر؟! (شیوه های اصلاح رفتار کودکان)»
نویسنده: مجید همتی

بیشتر بخوانید :
تنبیه بدنی؛ هرگز
روش‌های جایگزین تنبیه بدنی در کودک
تنبیه کودکان؛ چرا و چگونه
مناسب ترین روش‌ جایگزین تنبیه چیست؟

:پی نوشت 
[1] . محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۰۰.
[2] . عبدالله مجوزی، چرا تنبیه؟ ، ص۳۱-۳۲