تنبیه نامناسب می تواند مانع رشد جسمی-روانی کودک می شود.
 
چکیده: تنبیه یکی از ابزارهای تربیت است که امروزه سخنانی در آسیب های آن بیان می کنند. انچه قابل دفاع است این می باشد که تنبیه می تواند فوایدی داشته باشد. در این نوشتار به بیان ویژگی های تنبیه مناسب پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 805 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

تنبیه

ساده ترین شکل تنبیه، محروم کردن کودک از چیزی است که دوست دارد و می خواهد برای مثال: اجازه ی بازی، داشتن یک وسیله ی خاص، رفتن به جایی، شرکت در یک فعالیت،...
شکل دیگر تنبیه، اعمال یک جریمه، یعنی کاری است که کودک باید انجام بدهد تا کار نامناسبش جبران شود یا نتیجه ی کارش را اصلاح کند. مثلا جایی را که کثیف کرده، پاک کند. یا از پول تو جیبی خودش برای خواهرش مداد بخرد، چون مداد او را شکسته است.
 

منظور اصلی از تنبیه

رو به رو کردن کودک با نتایج رفتارش و پیدا کردن راه هایی است برای این که او یاد بگیرد، آن نتایج ناخوشایند را دوباره تجربه نکند. به کودک بیاموزد یک رفتار به چه دلیل نامطلوب به حساب می آید و چرا به او می گویند آن را انجام ندهد.
تنبیه باید به صورتی انتخاب شود که فرصت اصلاح رفتار و جبران پیامدهای آن را در اختیار کودک قرار دهد، تا او بتواند رفتار درست را تشخیص بدهد، تمرین کند و در آن ماهر شود.
 

ویژگی های تنبیه مناسب

  • شدتی متناسب با نوع و شدت رفتار داشته باشد.
  • بلافاصله اعمال گردد تا موثر واقع شود.
  • عادلانه انتخاب شود یعنی با توانایی کودک سازگار باشد.
  • در راستای رشد اخلاقی کودک صورت گیرد.
  • عملی و قایل اجرا باشد.
  • قابل پیگیری باشد.
  • واقعی باشد.
  • با قاطعیت انجام گیرد.
  • وقتی رفتار نامناسب از کودک سر می زند، به صورت مقرر انجام شود.
تنبیه وقتی مؤثر واقع می شود که در همراهی با توجه، پاداش و ارتباط عاطفی مثبت به کار برود.
 

اشتباه های شایع والدین در کاربرد تنبیه

  • تهدیدهایی که هیچ وقت عملی نمی شوند
  • تنبیه در زمان عصبانیت
  • تنبیه به عنوان پاسخ یک بحران
  • استفاده بی ثبات و بی ضابطه از تنبیه

تهدیدهایی که هیچ وقت عملی نمی شوند

  • اگرچه تهدید در ابتدا تاثیر دارد، اما کودکان به سرعت یاد می گیرند، وقتی والدین تهدیدات خود را عملی نمی کنند، دستورات آن ها را نادیده بگیرند.
  • مثلا مادر تهدید می کند اگر یکبار دیگر این کار را کنی، تنبیه می شوی و کودک چند بار دیگر هم، آن رفتار را تکرار می کند و تنبیه نمی شود.
  • تهدید به تنبیه، حتی می تواند مبارزه طلبی قلمداد شود و کودکان، والدین خود را امتحان کنند تا ببینند چه اتفاقی میافتد.


تنبیه در زمان عصبانیت

وقتی والدین عصبانی هستند همیشه خطر از دست دادن کنترل و آسیب زدن به کودک وجود دارد. تنبیه کردن کودک، صدمه زدن را به دیگران برایش توجیه می‌کند. کودک با تنبیه کردن می‌آموزد که در برخی مواقع صدمه زدن به دیگران جایز است.
کودکی که تنبیه بدنی می‌شود پرخاشگری را نسبت به شخص تنبیه کننده و دیگران، و رفتارهای منفی را یاد می‌گیرد که این مسأله خود می‌تواند مشکلات دیگری را در پی داشته باشد.
 

تنبیه به عنوان پاسخ یک بحران

  • گاهی والدین واکنش شدید به رفتار نادرست نشان می دهند زیرا پیش از اینکه کاری برای آن انجام دهند، منتظر مانده اند تا رفتار کودک به اندازه غیرقابل تحملی برسد.
  • قبل از اینکه رفتار خطا به اوج خود برسد، باید جلویش را بگیریم که از برخورد تند و تنبیه جلوگیری شود.
  • مثلا اگر پسرم با خواهرش بحثش شده و پیش بینی می شود که تا چند دقیقه ی دیگر کتک کاری می کنند، باید کاری کنم که از آن دعوا جلوگیری شود.


استفاده بی ثبات و بی ضابطه از تنبیه

  • بی ثباتی و بی ضابطه عمل کردن، درک این را که چه چیزی از کودک انتظار می رود را دشوار می کند.
  • مشکلات رفتاری وقتی رخ می دهند که دستورات و قوانین از یک روز به روز دیگر با ثبات به کار نمی روند.
  • مثلا یک روز، روی رفتار غلط سخت می گیریم و روز بعد همان رفتار را انجام می دهد و نادیده می گیریم.
  •  همچنین تنبیه بی ثبات، وقتی رخ دهد که والدین با هم توافق ندارند یا در مقابل کودک برای اجرای قوانین از هم حمایت نمی کنند.
جریمه ی رفتاری: با اعمال جریمه کودک از فعالیت، موقعیت یا امتیازی که مورد علاقه اش می باشد، محروم می شود.

هنگام انجام جریمه رفتاری نکات زیر باید رعایت شوند:
- قبل از اینکه رفتار نادرست اتفاق بیفتد، جریمه یا محرومیت را تعیین کنید.
- از محرومیت های بسیار شدید یا بسیار طولانی پرهیز کنید.
- هنگام خشم و عصبانیت، در مورد نوع تنبیه تصمیم گیری نکنید.
- تا جایی که امکان دارد، محرومیت را بلافاصله بعد از رفتار اشتباه اعمال کنید.
 
 
منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد تربیت فرزند
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون

بیشتر بخوانید :
شرایط که در تنبیه باید رعایت شود
مناسب ترین روش‌ جایگزین تنبیه چیست؟
تنبیه کودکان؛ آری یا خیر؟!
روش‌های جایگزین تنبیه بدنی در کودک
تنبیه کودکان؛ چرا و چگونه