نقش بازی در تربیت کودکان

یکی از ابزارهای رشد جسمی و روانی کودک، بازی می باشد.
 

چکیده: بازی برای کودک، نقش بسیار مهمی دارد. به گونه ای که برخی برآنند که کودک در بازی، به گونه ای درس های زندگی را می آموزد. با ما همراه باشید تا با نقش بازی و اهمیت آن در دوران کودکی آشنا شوید.
 
تعداد کلمات 1222 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

انواع بازی

کودک از طریق بازی های مهارتی به رشد اعمال و حرکات می پردازد مثلأ وقتی کودک سوار تاب می شود علاوه بر احساس لذت، حفظ کردن کنترل را نیز یاد می گیرد. بازی های مهارتی اکثرا  در مرحله حسی-حرکتی( تقریبا از دو ماهگی تا دوسالگی) وجود دارد.

بازی هایی که کودک با بهره گیری از قدرت تخیل خود، واقعیت اشیا را تغییر می دهد و به آرزوهایش جامه عمل می پوشاند به طور مثال زمانی که کودک با تکه چوبی مانند اسبی می تازد. پیاژه بازی های نمادین را اوج بازی های کودکانه می داند. این بازی ها از سنین ۲، ۳ سالگی تا ۵، ۶ سالگی در بین کودکان رواج پیدا می کند.

بازی هایی باقاعده هستند که دارای قواعد و مقررات خاصی می باشند که اعضای گروه ملزم به رعایت آن هستند. کودک از طریق این بازی ها مشارکت، همکاری . رعایت حقوق دیگران و قانون را می آموزد و این بازی ها در سن ۴ تا ۷ سالگی وجود دارد که منجر به رشد اجتماعی کودک می شود.

1- ارزش بدنی: کودک برای اینکه عضلات خود را رشد و پرورش دهد و تمام قسمت های بدنش ورزیده شوند باید بازی کند. همچنین کودک به وسیله بازی انرژیهای اضافی خود را صرف می کند درغیر اینصورت احتمالا" موجب هیجان , عصبانیت و تندخوئی می گردد .
2- ارزش ذهنی: بازی سبب می شود که کودک نیروهای ذهنی خود را بکار اندازد . بازی کودک را درشناخت وکنترل محیط یاری می کند او را قادر می سازد که توانائی هایش را بیازماید همچنین ضمن بازی یاد می گیرد که میان واقعیت و خیال فرق بگذارد .
3- ارزش اجتماعی و عاطفی: اویاد می گیرد چگونه دیگران را در هنگام بازی در وسایل و فعالیت خود سهیم کند. روح فرمانبرداری از مقررات وضع شده در بازی ها اورا به فرمانبرداری از مقررات اجتماعی عادت می دهد. قدرت سازماندهی, مدیریت و سلسله مراتب را به او می آموزد. کودک به وسیله بازی به بیان احساسات و عواطفش می پردازد زیرا بازی هم بعنوان روش یادگیری و هم بعنوان وسیله بیان, دارای قدرت تربیتی و سازندگی است و در رشد عاطفی و اجتماعی تاثیر بسزایی دارد .
4- ارزش اخلاقی: بازی یکی از عوامل بسیارمهم برای تربیت اخلاقی است و یک نوع فعالیت فطری و بهترین وسیله و تمرین برای ورود به زندگی اجتماعی است.

سیر تحولی بازی در کل به ترتیب زیر است:
1. در یک سالگی بازی بدون دل مشغولی رایج است. این بازی اصولا حسی – حرکتی است. کودکان از طریق این بازی ها به کشف وسایل جدید نائل می شوند.
2. تنها بازی کردن: در ماه های پایانی ساال اول و اوایل سال دوم زندگی کودکان معمولا با خودشان به تنهایی بازی می کنند.
3. ناظر بازی بودن: کودکان در اواخر یک تا دوسالگی پس از تنها بازی کردن به تماشای دیگران پرداخته و از کودکان دیگر تقلید می کنند اما مشارکتی در بازهای آنها مشارکت نمی کنند.
4. بازی موازی:کودکان در ۲-۳ سالگی به بازی موازی می پردازند به گونه ای که کودک در نزدیکی و مجاورت کودکان دیگر بازی می کند. اما با آنها مشارکتی نمی کند و تنها برای خودش بازی می کند.
5. بازی وانمودی(نمایشی): کودکان در سال های اول دوره ی پیش دبستانی شروع به بازی وانمودی (نمایشی یا فرضی) می کنند. در این بازی ها کودکان به ایفای نقش های فرضی مختلفی و استفاده از قوهی تجسم می پردازند. این بازی هادر سال های کودکی ادامه می یابند.
6. بازی مشارکتی: کودکان از ۳-۴ سالگی به بعد شروع به بازی همراه با دیگران می کنند. اما تعاملات خود را با آنها ادامه نمی دهند.
7. بازی توام با همکاری: کودکان از ۵-۶ سالگی به بعد(اواخر کودکی اولیه و اوایل کودکی میانه) به بازی توام با همکاری روی می آورند به گونه ای که به تعاملات خود با هم بازی هایشان ادامه می دهند و نقش های مختلف را به صورت پخته تر و راحت تری بازی می کنند.

اصولی که در بازی کودکان باید رعایت شوند، عبارت‌اند از:

- به کودکان اجازه می دهد احساسات خود را به صورت کارآمد بیان کنند.
- به بزرگسالان اجازه می دهد وارد دنیای کودکان شوند و تساوی قدرت موقتی ایجاد شود.
- بازی برای کودکان لذت بخش است و اضطراب آنها را کاهش می دهد.
- به کودکان فرصت می دهد تا نقش های جدید را بازی کنند و رویکردهای حل مسئله را آزمایش کنند.
- باعث بلوغ تکاملی کودک می شود.
- ویژگی سمبلیک بازی باعث می شود کودک با خود فراموش شده اش ارتباط برقرار کند و تجارب حسی حرکتی اولیه را تجربه کند.
- به کودک کمک می کند مهارت های اجتماعی مورد نیاز را در موقعیت های مختلف کسب کند.
 
 منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد تربیت فرزند
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون