آثار معنوی و روانی ازدواج

 ازدواج درست می تواند آرامش بخش روان انسان باشد.
 

چکیده: با هجمه هایی که امروزه بر علیه خانواده وارد شده است، برخی این سوال را در ذهن دارند که با این همه مشکلاتی که در ازدواج است، چرا باید ازدواج کرد. در این نوشتار به بیان آثار معنوی و روانی که از ازدواج برای انسان حاصل می شود، می پردازیم. با ما همراه باشید.

 تعداد کلمات 1480 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

 

آثار معنوی و روانی ازدواج

نیاز به آرامش که ریشه در سرشت آدمی دارد، بر اساس تعالیم مکتب اسلام یکی از مهم‌ترین و شاید اولین انگیزه ازدواج محسوب می‌گردد.
 ازدواج در حقیقت، کانونی تشکیل می‌دهد که در آن، زن و مرد احساس آرامش کنند؛ زیرا زنان و مردان آرامش‌دهنده روانی یکدیگرند و خداوند می‌فرماید: یکی از نشانه‌ها این است که برای شما همسری از جنس خودتان بیافرید تا با او انس‌گیرید و در کنارش آرامش بیابید.
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) می‌فرماید: برای مؤمن چه سودی بهتر از زن شایسته که هرگاه او را می‌بیند، شادمان شود.
ازدواج همراه با عشق و محبت فرد را از استرس‌ها و تنش‌های یک رابطه عاشقانه نجات می‌دهد. با ازدواج رابطه‌ها ازآنچه که هست استوارتر می‌شود و دیگر نگرانی از دست دادن وجود ندارد.
دو جنس زن و مرد مکمل و مایه شکوفایی و نشاط یکدیگرند. (مکارم شیرازی)
زاندوه باشد رخ مــــــرد زرد به رامش فــزاید تن زادمرد
براین بر یکی خوبی افزای پس که باشد زهـر درد فریاد رس
اگر تاجدارست اگـــــر پهلوان به زن گیــرد آرام مرد جوان
همان زو بود دین یزدان به پای جوان را به نیکی بود رهنمای (فردوسی، شاهنامه)
 

 خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی و مقدس‌ترین نهاد بشری است و دربردارنده پاک‌ترین و عمیق‌ترین مناسبات انسانی است که برای سلامت و امنیت و سعادت فرد و اجتماع، سودمند و ضروری است. قرآن کریم زن و شوهر را به لباس یکدیگر تشبیه نموده است. همان‌طور که انسان همیشه بالباس است و لباس، هم مایه آراستگی و زیبایی و هم جامه ستر و عفاف اوست، زن و شوهر نیز همین گونه‌اند.
تفاوت عمده دختر و پسری که تشکیل خانواده می‌دهند با دختری و پسری که در یک جامعه بی‌بندوبار، رابطه جنسی برقرار می‌کنند، این است که زن و شوهر مطابق تمثیل قرآنی در حکم لباس یکدیگر و مایه عفت و پوشیدگی هم می‌باشند و حال آن‌که دوتای دیگر موجب برهنگی و بی‌عفتی یکدیگر می‌شوند.
«ایور موریش»، جامعه‌شناس غربی معاصر، درباره نقش خانواده در زمینه‌های مختلف می‌گوید:
برخی از وظایف روانی و اجتماعی، در نقش تربیتی خانواده مستترند. مناسبات جنسی و عاشقانه برای انسان نیاز اساسی محسوب می‌شود و هرچند واضح است که می‌توان این نیازها را در خارج از نهادهای خانواده و ازدواج برآورده کرد؛ ولی این نکته نیز واضح است که ارضای کاملاً نامحدود خواسته‌های جنسی، به فروپاشی نظام جامعه و مناسبات آن منجر می‌شود...
خانواده، واحد بسیار تخصّصی تأمین محبتی است که به حصول اطمینان از ثبات عاطفی کمک می‌کند. تحقّق این امر هنگامی است که زن و مرد در شرایطی امروزی، زندگی موفقیت‌آمیز داشته باشند. ثبات عاطفی در بلند‌مدت، بسیار بیش‌تر از هیجانات جسمانی برای انسان جنبه حیاتی دارد.
 

رشد شخصیت، رشد و ارتقای الگوهای رفتاری است که موجب متمایز شدن فرد می‌شود، رشد شخصیت با جلو رفتن روحیات، عادات و محیط فرد اتفاق می‌افتد.
شخصیت چیزی است که موجب متمایز شدن فرد شده و خیلی زود بعد از تولد او آشکار می‌شود، شخصیت یک فرد مؤلفه‌های مختلفی دارد: خلق‌وخو، محیط‌زیست و صفات هیچ انسانی به‌تنهایی کامل نیست؛ به همین جهت پیوسته درصدد این است که نقص و کمبود خویش را جبران کند، جوانان با گزینش همسری شایسته، موجبات رشد و تکامل خود را فراهم می‌کنند و در مسیر زندگی، ازنظرات و تشویق‌ها و حمایت‌های یکدیگر بهره‌مند می‌شوند
شهید مطهری درباره نقش تربیتی ازدواج می‌گوید: یک پختگی هست که جز در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده پیدا نمی‌شود، در مدرسه پیدا نمی‌شود، در جهاد نفس، نماز شب و ارادت نیکان پیدا نمی‌شود، این را فقط در همین ازدواج و تشکیل خانواده باید به دست آورد.
بعد از ازدواج مسئولیت‌های ما بیشتر می‌شود، انتظارات از خودمان و دیگران از ما بیشتر می‌شود و تلاش بیشتری می‌کنیم. همین باعث می‌شود رشد کنیم و استعدادهایمان در خیلی از زمینه‌ها شکوفا شود. کسب استقلال و نقش‌های جدید (همسر بودن، عروس یا داماد بودن، پدر شدن یا مادر شدن و ...) باعث می‌شود ما در موقعیت‌های گوناگون و بی‌شماری قرار بگیریم و تجربه‌های زیادی به دست بیاوریم. نقش‌هایی که بدون ازدواج هرگز تجربه نخواهیم کرد.
 

 طبق شواهد موجود و نظر کارشناسان، دوعاملی که بیشترین نقش را در خوشبختی تمام انسان‌ها ایفا می‌کنند: یکی ایمان به خداودیگری ازدواج است.
 انسان‌های متأهل که با همسرشان مشکلی ندارند، به‌مراتب شادتر از مجردهایی هستند که فکر‌ می‌‌کنند مجردی خیلی خوش‌ می‌‌گذرد!
محققان دانشگاه ایالت میشیگان آمریکا در تحقیقات جدید خود با موضوع رابطه ازدواج و خوشبختی دریافتند، ازدواج افراد را در مقایسه با افراد مجرد خوشبخت‌تر و شادمان‌تر‌ می‌‌کند و تأثیر مثبت ازدواج و خوشبختی در سطح شادمانی و نشاط افراد در درازمدت و با گذر سال‌‌ها از ازدواج دو نفر خود را بیشتر نشان‌ می‌‌دهد. می‌توان نتیجه گرفت که ازدواج و خوشبختی دارای رابطه مستقیم می‌باشند که در زوج‌هایی که باهم مشکل ندارند به‌خوبی مشاهده می‌شود.
 

رابطه خوب با همسر سیستم دفاعی بدن را به میزان قابل‌توجهی تقویت می‌کند. افراد متأهلی که زندگی‌شان پایدار بوده و استحکام بیشتری داشته عموماً عمر طولانی دارند، ازنظر جسمانی سالم‌ترند و شادمان هستند.
تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که ازدواج هم ازنظر جسمی و هم روانی باعث سلامت و طول عمر می‌شود.
 

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که مردان متأهل حتی تا سه برابر بیشتر از همتایان مجردشان درآمد دارند.
یکی از مطالعات جالب‌توجه که در سال 2004 در نشریه دیدگاه‌های روان‌شناسی به چاپ رسید حاکی از این بود که احتمال صاحب‌خانه بودن متأهل‌ها 7 برابر بیشتر از مجردهاست. متأهل‌ها 80 درصد بیشتر از مجردها دارای ثروت و سرمایه و پس‌انداز هستند.
خداوند دراین‌باره فرموده است:
 «مردان وزنان مجرد خود را همسر دهید، ... اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آن‌ها را از فضل خود بی‌نیاز می‌کند. خداوند گشایشگر و آگاه است.» (32، نور)
پیامبر اکرم ص می‌فرمایند: مردان مجرد را زن دهید تا خدا اخلاقشان را نیک و روزی‌شان را وسیع و جوانمردی‌شان را زیاد کند.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: توسعه‌ی زندگی، در سایه‌ی ازدواج است
 

در اثر ازدواج غریزه جنسی، در مسیر طبیعی خود قرار می‌گیرد و این به‌نوبه خود، موجب می‌گردد تا انسان از گناهانی که به خاطر میل جنسی انجام می‌دهد تا حد زیادی مصون بماند و هیچ‌گاه دامن خود را به روابط جنسی نامشروع، آلوده نسازد. اینکه در قرآن از کسی که ازدواج‌کرده، به «محصن و محصنه» تعبیر شده: فَاِذا اُحصِنَّ‌.. به جهت این است که زن و مرد، با ازدواج در حصن و سنگر مستحکمی قرار می‌گیرند و خود را حفظ می‌کنند تا وسوسه‌های شهوانی در آنان اثر نگذارد
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه واله) می‌فرماید: هر کس در آغاز جوانی ازدواج کند شیطانی که مأمور اوست فریاد می‌زند: ای‌وای ! او دو ثلث دینش را از دسترس من حفظ کرد و ثلث دیگر را هم می‌تواند باتقوا حفظ کند.
 

طبق بیان قرآن، ازدواج وسیله‌ای برای تولید و بقای نسل در انسان است: پروردگار، شمارا از «نفس واحدی» آفرید و جفتش را نیز از جنس او آفرید و از آن دو، مردان وزنان بسیاری را پراکنده ساخت: و بَثَّ مِنهُما رِجالاً کثیرًا و نِساء
قرآن، بقای نسل انسان و اجتماع مدنی را به ازدواج منوط می‌داند.
«ان لکل شجرة ثمره و ثمره القلب الولد. هر درختی را ثمری است و ثمر دل فرزند است».
این علت تا به آن حد موردنظر اسلام است که روایات نقل‌شده از اولیای دین، فرزند آور بودن را از صفات شایسته زنان برای ازدواج می‌شمارد و فرزند داشتن را مایه برکت می‌داند.
میل به داشتن فرزند و تداوم نسل‌ها و پرورش انسان‌ها از انگیزه و اهداف مهمی است که در طول دوره‌های گوناگون، همواره عامل مهم ازدواج و تشکیل خانواده بوده است.
دلیل ازدواج بهرام در شاهنامه:
 مگر نیز فرزند بیـــنم یکی که آرام دل باشدم اندکــی
 جهاندارخشــنود باشد زمن ستوده بمانم به هر انجمن (فردوسی، شاهنامه)
 

یکی از خواسته‌های غریزی انسان، نیاز فطری به پدر و مادر شدن است و پاسخ به این خواسته با ازدواج تأمین می‌شود. خانواده نخستین رکن اساسی پرورش کودکان شایسته است. زیربنای شخصیت کودکان در محیط خانه و خانواده شکل می‌گیرد و والدین دراین‌بین، مهم‌ترین عناصر تربیت کودکان به شمار می‌روند.
در سایه ازدواج است که نسلی دارای اصل و نسب پدید می‌آید.
داشتن فرزند به‌صورت ثمره ازدواج، با تعبیرهای گوناگونی در قرآن آمده است، در آیه ‌۲۲۳ سوره بقره پس‌ازاینکه می‌گوید: «نِساؤُکم حَرثٌ لَکم فَأتوا حَرثَکم اَنّی شِئتُم‌...»، یادآور می‌شود که بکوشید از این فرصت بهره گیرید و با پرورش فرزندان صالح و شایسته که به حال دین و دنیای شما مفید باشند، اثر نیکی برای خود از پیش بفرستید. «وابتَغوا ما کتَبَ اللّهُ.. و‌قَدِّموا لاَنفُسِکم‌»
 
 
منبع: درس‌نامه مهارت‌های زندگی با رویکرد ازدواج و خانواده
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون