عوامل روانی موثر بر رفتار جنسی همسران

چکیده: زیربنایی ترین عوامل تعیین کننده میل و رفتار جنسی، «عوامل روانی- جنسی»  است. تفاوت زنان و مردان در رفتار جنسی، تا حد زیادی از طریق آنها تعیین می شود. در این نوشتار به برخی از عوامل از جمله «گرایش جنسی» و «هویت جنسی» اشاره خواهد شد. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 1046 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

زیربنایی ترین عوامل تعیین کننده میل و رفتار جنسی، «عوامل روانی- جنسی»[1] است. تفاوت زنان و مردان در رفتار جنسی، تا حد زیادی از طریق آنها تعیین می شود. این عوامل عبارت اند از:

«جنسیت»[2]، به عنوان پایه رفتار جنسی، به الگوی خصوصیات جنسی زیستی، شامل کروموزم ها، دستگاه تناسلی خارجی، دستگاه تناسلی داخلی، غدد جنسی، ترکیب هورمونی و خصوصیات ثانویه جنسی شخص اطلاق می گردد. صفات یا خصوصیات ثانویه جنسی، شامل ویژگی هایی از جمله برآمدگی سینه، و موهای اطراف اندام تناسلی و زیر بغل است که مستقیما به تولید مثل و باروری مربوط نمی شوند؛ در مقابل خصوصیات اولیه جنسی، که به صورت مستقیم سازنده مسائل جنسی انسان اند؛ از جمله فعالیت غدد جنسی، که با ترشح هورمون تستوسترون از بیضه ها ویژگی های جنسی مردانه، و با ترشح هورمون استروژن از تخمدانها ویژگی های جنسی زنانه را می سازند.
در رشد طبیعی انسان، این ویژگی ها الگویی منسجم به وجود می آورند؛ به گونه ای که شخص، یک رفتار جنسی مردانه یا زنانه را از خود نشان می دهد. بنابراین جنسیت، عامل زیست شناختی تعیین کننده رفتار جنسی مردانه و زنانه افراد است.

 از عوامل مؤثر بر رفتار جنسی، «هویت جنسی»[3] زنانه و مردانه است. هویت جنسی، برای بیان احساس مردانگی یا زنانگی هر فرد از خود به کار می رود. هویت جنسی به طور ضمنی به معنای وجوه روان شناختی رفتار مرتبط با نرینگی یا مادینگی است. در حقیقت، این مفهوم بیان کننده آن است که فرد به طور معین و مشخص، خود را مرد یا زن بداند. هویت جنسی، براساس زیست شناسی افراد بنا می شود؛ از تجربیات اجتماعی متأثر است و برای اینکه ثبات و دوام یابد، به گذشت زمان نیاز دارد.[4] بنابراین برای دستیابی به رفتار جنسی مطلوب، لازم است همسران در حفظ هویت جنسی پایدار و احساس زنانگی و مردانگی خود کوشا باشند.
وجود کروموزم های زنانه، تخمدان ها و مهبل، برای تعیین جنسیت زن بسیار اهمیت دارد، اما برخورداری از احساس زنانه برای زن بودن، مهم تر است. وجود کروموزم های مرد و آلت مردانه و بیضه ها برای تشخیص جنسیت مرد ضروری است؛ اما وجود این ویژگی ها ضرورت احساس مرد بودن را نشان نمی دهند؛ بلکه داشتن ویژگی های روانی مردانه، احساس مردانگی را روشن می سازد و به تمایز مردانه و زنانه خواهد انجامید. جنسیت و هویت جنسی، بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند و اغلب بین آنها هماهنگی هست؛ یعنی مردان رفتار جنسی مردانه و زنان رفتار زنانه از خود نشان می دهند؛ اما ممکن است آن دو با هم در تعارض و ناهماهنگی نیز باشند.[5]

 «نقش جنسی»[6]، نوعی انتظار فرهنگی است که چگونگی ارتباط مردان و زنان را با یکدیگر تعیین می کند و همچنین فعالیت افراد را براساس ارزشها و علاقه آنها مشخص می سازد.[7] عوامل زیستی بر شکل گیری نقش جنسی تأثیر دارد، اما عامل عمده در ترکیب نقش مناسب با جنس، یادگیری، تجارب و عوامل محیطی است. نقش جنسی با هویت جنسی ارتباط دارد؛ اما گاهی بین آن دو تضاد هست. ممکن است شخص با یک فرد هم جنس همانندسازی کند، اما در عین حال لباس، آرایش مو یا ویژگی های دیگر غیر هم جنس را برگزیند؛ یا ممکن است شخص با جنس مخالف همانندسازی کند، ولی به اقتضای موقعیت، ویژگی های رفتاری همجنس را برگزیند.
ایفای مناسب و صحیح نقش جنسی، متناسب با جنسیت و هویت جنسی زنانه با مردانه هریک از همسران، در سلامت جنسی آنها بسیار اهمیت دارد؛ به گونه ای که اگر یکی از همسران در ایفای نقش جنسی خود دچار ضعف یا اختلال باشد، به نارضایتی و اختلال جنسی دیگری می انجامد. به همین دلیل آموزه های اسلامی از انجام حالت های خاص جنس مقابل در هنگام روابط جنسی پرهیز می دهد. برای نمونه، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در بیان ویژگی های مطلوب بانوان می فرماید: از ویژگی های بهترین بانوان این است که هنگام روابط جنسی با همسرشان، لطافت خاص زنانگی را رعایت، و از حالت های مردانه دوری می کنند؛[8] یعنی برای رسیدن به رضایت جنسی، باید تناسب احساس ها و رفتارهای جنسی با نقش جنسیتی در روابط زناشویی همسران، مورد توجه واقع شود.

«گرایش جنسی»،[9] موضوع یا هدف تکانه های جنسی فرد است؛ بدین معنا که فرد علاقه دارد با چه کسی و به چه نحوی به ارضای جنسی بپردازد. گرایش جنسی، به سه قسم است: دگرجنس خواه (جنس مخالف)؛ هم جنس گرا (جنس موافق)؛ دوجنس گرا (هر دو جنس). از نظر مبانی صریح اسلامی، ارضای جنسی، تنها از طریق همسرگزینی جنس مخالف مشروع است. طبیعی ترین گرایش جنسی، آمیزش از طریق اندام تناسلی مرد و زن است. برخی افراد، گرایش به نزدیکی از پشت (مقعد) نیز دارند. گرایش جنسی مقعدی با دهانی، زمانی که بیشترین لذت بری از این طریق باشد و افراد رغبتی به آمیزش طبیعی نداشته باشند، برای همسران مشکل ساز می شود و حتی گاه با اختلالاتی نیز همراه می گردد.
سبک زندگی اسلامی، که در آن رفتار مطلوب جنسی با گرایش های جنسی طبیعی همراه است و با نقش های جنسی متناسب با جنسیت و هویت جنسی انجام می گیرد، زمینه های سلامت جنسی و رضایت زناشویی همسران را فراهم می کند. پژوهش های انجام گرفته نشان می دهند که زندگی مذهبی با تأثیر در روابط جنسی مناسب، سبب رضایت زناشویی همسران می شود. این اثر، در همسرانی که هر دو پایبندی مذهبی بالایی دارند، بیشتر دیده می شود.[10]