چگونه بر افسردگی فصلی غلبه کنیم؟ (بخش اول)

لید: افسردگی فصلی در پاییز به دلیل تغییر در میزان نور خورشید ایجاد می‌شود.
مقدمه
تعطیلات گرم و شیرین تابستان به پایان رسید؛ روزها کم‌کم کوتاه‌تر می‌شود و شب‌ها نیز بلندتر. هوا هم رو به سردی می‌رود. همه‌چیز حال و هوای پاییزی پیدا کرده است. بعدازاینکه همسر و فرزندان خود را صبح زود راهی می‌کنید، رختخواب گرم‌ونرم شمارا صدا می‌کند. با خود فکر می‌کنید اگر یک ساعت بخوابید حتماً سرحال می‌شوید...
عقربه‌های ساعت روی ساعت 11 جا خوش کرده‌اند. از اینکه چندین ساعت خواب بودید ولی همچنان کسالت دارید تعجب می‌کنید. بدنتان خسته‌وکوفته است. حتی حوصله اینکه بلند شوید و پنجره را بازکنید ندارید. به ساعت شماطه‌دار خیره می‌شوید، احساس می‌کنید آرام‌تر حرکت می‌کند. با خود می‌اندیشید پس هنوز فرصت دارید تا بازهم بخوابید...
افسردگی فصلی چیست؟
افسردگی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نوعی اختلال در خلق‌وخوی فرد است که تقریباً شبیه همان افسردگی (depression) است، با این تفاوت که افسردگی فصلی تنها در برخی فصول سال رخ می‌دهد و با تغییر فصل برطرف می‌شود. این نوع افسردگی به‌طورمعمول در اواخر پاییز و اوایل زمستان شروع می‌شود و با فرارسیدن فصل بهار و تابستان از بین می‌رود. البته افسردگی فصلی در ماه‌های تابستانی نیز ممکن است رخ بدهد، اما شیوع آن کمتر از ماه‌های زمستانی است.
علائم افسردگی فصلی چیست؟
این نوع افسردگی معمولاً به‌عنوان اختلالی جداگانه از انواع دیگر افسردگی در نظر گرفته نمی‌شود. افسردگی فصلی، مدلی از افسردگی است که در فصول خاصی عود می‌کند و درواقع الگویی تکرارشونده را نمایش می‌دهد. اگر دچار افسردگی فصلی شده باشید ممکن است این علائم را تجربه کنید:
اندوه: احساس ناراحتی، بدخلقی، دم‌دمی‌مزاج شدن یا اضطراب در بیشتر ساعات روز کنید.
اشتهای زیاد: بیشتر غذا بخورید و میل به کربوهیدرات ها داشته باشید، مانند نان و پاستا.
احساس خواب‌آلودگی: بیشتر بخوابید اما همچنان احساس خستگی کنید.
بی‌انگیزگی: علاقه‌تان به فعالیت‌های معمول را از دست بدهید.
نداشتن تمرکز: برای تمرکز با مشکل مواجه شوید.
افزایش وزن: وزن اضافه کنید.
کاهش میزان انرژی: احساس خستگی و کوفتگی بی‌دلیل هم سراغ شما می‌آید.
تحریک‌پذیری عصبی: زودرنج و حساس می‌شوید و زودتر هم از کوره درمی‌روید.
تمایل به‌تنهایی: در اغلب مواقع دوست دارید تنها باشید و کسی مزاحمتان نشود.
علائم هرسال درزمانی معین می‌آیند و می‌روند. بیشتر افرادی که دچار افسردگی فصلی می‌شوند اواخر پاییز شاهد علائم خواهند بود و اواخر زمستان نیز کم‌کم احساس بهبودی می‌کنند.
چگونه افسردگی فصلی را تشخیص دهیم؟
گاهی تشخیص بین افسردگی فصلی و دیگر انواع افسردگی دشوار است چون بسیاری از نشانه‌ها باهم یکی است.
برای تشخیص، پزشکتان این سؤالات را خواهد پرسید:
دو سال است که در طول یک‌فصل خاص دچار افسردگی می‌شوید و بعد از به پایان رسیدن آن فصل احساس می‌کنید بهتر شده‌اید؟
علائمی دارید که مخصوص افسردگی فصلی است مانند احساس گرسنگی شدید، افزایش وزن و خوابیدن بیش‌ازحد معمول.
یکی از اقوام نزدیک مانند پدر، مادر، خواهر یا برادرتان دچار چنین افسردگی بوده است.
همچنین باید آزمایش خون دهید تا مشخص شود دیگر مشکلات که آن‌ها نیز چنین علائمی دارند باعث این اختلال نشده باشند، مانند کم‌کاری تیروئید.
ممکن است پزشک روی شما ارزیابی روانی نیز انجام دهد تا متوجه شود دقیقاً چه احساسی دارید و چقدر خوب قادر به فکر کردن، دلیل آوردن و به یادآوردن هستید.
چه‌کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارند؟
جنسیت: زنان چهار برابر بیشتر از مردان دچار افسردگی فصلی می‌شوند.
عوامل جغرافیایی: افرادی که در فاصله دورتری از خط استوا زندگی می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به افسردگی فصلی هستند. به‌عنوان‌مثال، تعداد مبتلایان به افسردگی فصلی در فلوریدا نسبت به انگلستان یا آلاسکا ۱ به ۹ است.
سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده‌شان سابقه ابتلا به هر نوع افسردگی وجود دارد، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به افسردگی فصلی قرار دارند.
داشتن افسردگی یا اختلال دوقطبی: کسانی که به افسردگی یا اختلال دوقطبی مبتلا هستند، به‌راحتی در معرض افسردگی فصلی نیز قرار می‌گیرند. در این حالت، علائم افسردگی در فصول خاصی تشدید می‌شود.
سن و سال: احتمال ابتلا به افسردگی فصلی در جوانان نسبت به سالمندان بیشتر است. این اختلال حتی در کودکان و نوجوانان نیز گزارش‌شده است.
علل افسردگی فصلی چیست؟
دلایل افسردگی فصلی تقریباً ناشناخته است. با این حال، پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است که سرنخ‌هایی زیست‌شناختی از این اختلال به دست می‌دهد. در واقع دلیل قطعی این بیماری تا به امروز به‌صورت دقیق مشخص نشده است اما به دلیل شیوع بالای آن در مناطق خاص، تصور دانشمندان بر این اصل استوار است که بیماری به دلیل تغییر در میزان نور خورشید ایجاد می‌شود.
تئوری آنها از این قرار است که چون در زمستان و پاییز میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش پیدا می‌کند، ساعت بیولوژیک بدن که خواب، حالات درونی و هورمون‌ها را تنظیم می‌کند، به تأخیر افتاده و معمولاً در زمستان روند کندی را دنبال می‌کند.
یکی دیگر از نظریه‌ها این است که افرادی که به افسردگی فصلی مبتلا هستند، ممکن است برای تنظیم سروتونین در بدن مشکل داشته باشند. سروتونین یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم است که در تنظیم خلق‌وخوی فرد دخالت دارد. یک مطالعه نشان داد مقدار پروتئین انتقال‌دهنده سروتونین در بدن افراد مبتلا به افسردگی فصلی، در ماه‌های زمستان ۵ درصد بیشتر از ماه‌های تابستان است. افزایش پروتئین انتقال‌دهندهٔ سروتونین، سبب کاهش سروتونین در سیناپس‌ها و درنتیجه بروز افسردگی می‌شود.
بدن افراد مبتلا به افسردگی فصلی ممکن است بیش از حد هورمون ملاتونین ترشح کند. ملاتونین خواب را تنظیم می‌کند و تولید آن در تاریکی افزایش می‌یابد. از آنجا که شب‌ها در زمستان طولانی‌تر هستند، ملاتونین بیشتری در بدن تولید می‌شود که به خواب‌آلودگی و بی‌حالی می‌انجامد. به همین دلیل است که معمولاً افراد مبتلا به افسردگی فصلی، خواب‌آلود و کسل هستند.
افراد مبتلابه افسردگی فصلی با کمبود ویتامین D نیز مواجه هستند. این ویتامین، نقش مهمی در فعالیت سروتونین ایفا می‌کند؛ بنابراین کمبود ویتامین D ممکن است با علائم بالینی قابل‌توجهی از افسردگی فصلی در ارتباط باشد.
ادامه دارد
نویسنده: خانم اسفندیار
منابع:
/www.beytoote.com
.kermany.com  ww
www.chetor.com