پیوند با خویشاوندان

چکیده: یکی از دستورات بسیار مهم اسلام، امر به پیوند با خویشاوندان است که در آن ثمرات فراوانی برای انسان حاصل می شود. از جمله این فواید داشتن یک بدنه حمایتی است که در روزگار سختی برای انسان می تواند پشتوانه بسیار محکمی باشد. با ما همراه باشید تا نگاه اسلام را به پیوند با خویشاوندان بدانید. 

تعداد کلمات 1162 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

پیوند با خویشاوندان و نیکی به آنان به ویژه پدر و مادر، از راه های مهم رشد و تعالی [در همه زمینه ها][1] و تقرب به خدای سبحان است[2] که پس از ایمان به خدا از با فضیلت ترین اعمال دینی به شمار می آید[3] و اجر و پاداش مادی و معنوی فراوانی دارد.[4] این پیوند چنان مهم است که به اجماع عالمان شیعه بر پایه ادله سه گانه کتاب، سنت و عقل از واجبات مهم دینی شمرده شده[5] و برای دستیابی به آن، سفر یک ساله نیز توصیه شده است.[6]
قطع ارتباط با خویشاوندان هم نوعی پیمان شکنی با خدای سبحان به شمار می آید[7] و آن چنان نزد خدا منفور است که از مصاحبت و همراهی با قاطع رحم (کسی که ارتباط با خویشاوندان را قطع کند) نهی شده[8] و خدای سبحان در سه جای قرآن او را لعن و نفرین کرده است.[9] در فقه نیز قطع رحم از گناهان بزرگ به شمار آمده،[10] چنان که از عوامل سریع فنا و نابودی بشر هم معرفی شده است.[11] همچنین گفته شده: بوی بهشت که از مسافت هزار ساله به مشام می رسد به مشام قاطع رحم نخواهد رسید.[12]

خدای سبحان می فرماید: و یاد کن هنگامی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشاوندان و ... نیکی کنید.[13]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: آیا شما را به برترین انسانهای دنیا و آخرت از نظر اخلاق راهنمایی نکنم؟ گفتند: آری. فرمود: کسی است که با قطع کننده پیوند با وی، بپیوندد.[14]
صله رحم نزد خدای سبحان چنان مهم است که آن را از جهت پاداش، سریع ترین عبادت قرار داده و افزون بر پاداش اخروی، پاداش دنیوی و زودهنگام برای آن مقرر داشته است؛ به گونه ای که خاندان گناهکار هم با رعایت صله رحم
میان خود، دارایی آنها فزونی می یابد و با نیکی به یکدیگر بر عمرشان افزوده می شود.[15]
در روایتی دیگر درباره اهمیت آن از امام رضا (سلام الله علیه) نقل شده که خدا سه چیز را قرین سه چیز ساخت: به نماز و زکات فرمان داد، پس هرکس زکات نپردازد نمازش پذیرفته نیست و به شکر خدا و والدین امر کرد، پس هرکس شکر والدین را به جا نیاورد شکر خدا نکرده است و به تقوای الهی و صله رحم فرمان داد، پس هرکس صله رحم نکند تقوای الهی را رعایت نکرده است.[16]
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: همه امتم را از حاضر و غایب و به آنان که تا روز قیامت در صلب مردان و رحم زنان هستند سفارش می کنم به صله رحم، اگرچه یک سال راه [میان آنان فاصله] باشد و این از دین اسلام است.[17]

صله رحم پاداش دنیوی و اخروی مهم و فراوانی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر کس از تأخیر اجل و گسترش روزی خود خوشحال می شود پس از خدا پروا کند و صله رحم کند؛[18] همچنین فرمود: کسی که از عمرش جز سه سال نمانده باشد با صله رحم، خدا عمرش را به سی و سه سال امتداد می بخشد.[19] در روایتی دیگر فرمود: هرکس برای من یک عمل را ضمانت کند من برایش چهار چیز را ضمانت می کنم: هر کس صله رحم کند خدا  او را دوست بدارد و روزی وی را گسترش دهد و عمرش را فزونی بخشد و او را  به بهشتی در آورد که وعده داده است.[20]
امام باقر (علیه السلام) فرمود: صله رحم موجب پاکی اعمال و رشد دارایی و دفع بلا و آسانی حساب و تأخیر أجل می شود.[21]
حضرت موسی (علیه السلام) از خدا پرسید: پاداش کسی که صله رحم کند چیست؟ فرمود: اجلش را به تأخیر اندازم و سکرات مرگ را بر او آسان کنم و فرشتگان بهشت به وی ندا می دهند: به سوی ما بیا و از هر دری که میخواهی وارد شو.[22]
امام صادق (علیه السلام) فرمود: صله رحم و حسن همجواری، شهرها را آباد و عمرها را طولانی می کنند.[23]

امام رضا (علیه السلام) فرمود: خدا تقوای الهی را با صله رحم همراه ساخت، پس هر کسی صله رحم نکند تقوای الهی ندارد،[24] در نتیجه دیگر اعمال نیکش پذیرفته نیست[25] و کار او پیامدهای دنیوی و اخروی سختی خواهد داشت.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: قطع رحم مانع دعا و حجاب آن می شود؛[26] همچنین فرمود: هرگاه قطع رحم همگانی شود دارایی در دست اشرار قرار می گیرد.[27]
از امام باقر (سلام الله علیها) روایت شده است: چهار چیز دارای کیفر زودرس است... گسستن پیوند با اهل صله رحم.[28]
از امام صادق (علیه السلام) هم روایت شده است: گناهی که به سرعت نابود می کند، قطع رحم است.[29]
امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی که از عمرش سی و سه سال مانده قطع رحم  می کند، پس خدا آن را به سه سال کاهش می دهد.[30]
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: در قیامت مردی که به ظاهر در مسیر خیر بوده، ناگهان رحمی که وی پیوند خود را با او گسسته بر او وارد می شود و او را به ژرف ترین گودی آتش دوزخ می افکند؛[31] نیز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: بوی خوش بهشت از مسافت هزار ساله به مشام می رسد؛ ولی ستم کننده به والدین و قاطع رحم آن را نمی یابند.[32]

گسستن پیوند خویشاوندی و پاس نداشتن حرمت والدین عوامل گوناگونی دارد؛ لیکن به دو عامل مهم آن، بی حیایی و حرص اشاره می شود: امام صادق (علیه السلام) به مفضل فرمود: برخی چنان اند که اگر حیا نبود حق پدر و مادر و صله رحم را رعایت نمی کردند.[33]
پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز فرمود: از حرص بپرهیزید، زیرا پیشینیان را به خونریزی و قطع رحم کشانده است.[34]