مرزهای بیرونی خانواده

چکیده: خانواده به مانند کشوری است که دارای مرزها و حدودی است که نباید اجازه داد غیر از  اهل آن به راحتی وارد آن شوند و در جغرافیای آن دست ببرد. در این نوشتار به مرزهای بیرونی خانواده می پردازیم. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 790 / زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

یکی از زمینه های بروز اختلاف در خانواده های مسلمان، حساسیت زن و مرد، به ویژه شوهر درباره روابط همسر با نامحرمان است. در متون اسلامی، این حساسیت مرد با عنوان غیرت، امری لازم شمرده شده است: «خداوند غیور است و هر غیرتمندی را دوست دارد، و حرام دانستن گناه های و ظاهری و باطنی به دلیل غیرت خداست» (حر عاملی، ۱۴۱۶، ج ۲۰، ص۱۵۳). بی توجهی و حساسیت نداشتن مرد درباره روابط همسرش با نامحرمان به شدت نکوهش شده است (کلینی، ۱۴۰۷، ج۵، ص ۱، ۲، ۳ و ۵۳۶). البته حساسیت و غیرت ورزی بی دلیل و نامناسب پذیرفته نیست و از عوامل تبدیل زنان سالم به وضعیت ناسالم است (همان، ص۵۳۷).
مبنای تأیید این حساسیت مردان، در آموزه های اسلام، زمینه حدود روابط زن و مرد نامحرم است. اسلام برای روابط کلامی و غیر کلامی زن و مرد نامحرم، مانند نگاه، تماس بدنی، ارتباط چهره ای، فاصله زن و مرد و پوشش آنان، به ویژه زنان، چارچوب هایی در نظر گرفته است. دین اسلام رابطه عاطفی جنسی زن و مرد، حتی به صورت جزئی را فقط در چارچوب ازدواج می پذیرد (مؤمنون، ۵، ۶ و ۷) نگاه لذت آور مرد و زن نامحرم به هم در آیات قرآن نهی شده است (نور، ۳۰ و ۳۱؛ حر عاملی، ۱۴۱۶، ج ۲۰، ص۱۹۰). همچنین، رابطه کلامی و آهنگ عاطفی صدا با معنای جنسی (احزاب، ۳۲)، (حر عاملی، ۱۴۱۶، ج ۲۰، ص۱۹۷ و ۱۹۸)، تماس بدنی (همان، ح ۱ و ۲، ص ۱۹۵ و ۲۰۷) و خلوت کردن زن و مرد نامحرم (همان، ص۱۸۵) و به بیانی، فاصله نزدیک و بدون مرز انها منع شده است. پوشیدگی همه بدن زنان در برابر مردان نامحرم لازم است و تنها صورت و دست ها تا مچ مجزا شده است (احزاب، ۵۹ و نور، 3۱) در بررسی روانشناختی آثار فردی این حدود شرعی بر سلامت روان زن و مرد، تقویت بنیان خانواده و حفظ جامعه از ناهنجاری های جنسی توضیح داده شده است (رجبی، ۱۳۸۵، ص ۱۳۴).
رعایت حدود شرعی در روابط زن و مرد نامحرم، که در متون اسلامی با عنوان حیا و عفاف از آن یاد شده است (کلینی، ۱۴۰۷، ج ۲، ص ۷۹؛ نوری، ۱۴۰۸، ج ۱۱، ص ۲۶۳)، در صمیمیت زن و شوهر تأثیری شگرف دارد. پژوهش ها نشان داده اند که حتی نگاه به زنان زیبا موجب آن است که مردان، همسر مورد علاقه خود را کمتر دوست داشته باشند (کتریک،
۱۹۸۰؛ به نقل از: آذربایجانی و همکاران، ۱۳۸۲، ص۲۵۳). اکنون، اگر رابطه مرد با زنان دیگر جنبه های کلامی، عاطفی و بدنی را نیز دربر گیرد، رابطه دوستی زن و شوهر به شدت به خطر خواهد افتاد. همچنین، اگر زنان با مردان نامحرم رابطه عاطفی و جنسی برقرار کنند، بی شک به رابطه با شوهر بی میل خواهند شد. برخی از خشونت های خانوادگی در ایران که مرد بر همسرش روامی دارد یا به عکس، و گاهی به قتل زن یا شوهر می انجامد، پیامد روابط نامشروع جنسی زن با شوهر است (معظمی، ۱۳۸۲؛ آشوری و معظمی، ۱۳۸۰). به دلایل بیان شده، رعایت حدود شرعی در روابط زن و مرد نامحرم نه تنها موجب استحکام بنیاد خانواده می شود، بلکه از برخی خشونت های خانگی پیشگیری میکند.
با وجود بودن یا نبودن هر گونه مشکل در این زمینه ها، لازم است بخشی از برنامه جلسات زوج درمانی اسلامی مربوط به آموزش رعایت عفاف و توصیه هایی (حتی جزئی) در این مورد باشد. تنظیم همه روابط عاطفی جنسی با همسر قانونی و تقویت رابطه انحصاری زوجین از مداخلات مهم زوج درمانی اسلامی است. عدم رعایت عفاف در بدترین شرایط به خیانت زناشویی تعبیر می شود. در مراتب جزئی، بهره گیری جنسی در نگاه، تماس بدنی معمولی و گفتار عاطفی جنسی، خروج از مرزها و حدود اسلامی تلقی می شود. تنظیم روابط زوجین در همه این مراتب، به تقویت رابطه خطی زوجین و رضایت عاطفی آنان می گردد. پژوهش های فراوانی از جمله: مطهری، ۱۳۷۱؛ سالاری فر، ۱۳۸۵؛ رجبی، ۱۳۸۵ و دانشگر، ۱۳۸۸؛ تأثیر عفاف بر تحکیم رابطه همسران را نشان داده است. جارویس (۲۰۰۶) نیز نشان داد که وظیفه شناسی و وجدان گرایی بالا، به خوبی تعهد زناشویی را پیش بینی می کند. هماهنگی زن با شوهر برای خروج از خانه که از حقوق شوهر است، می تواند در پیشگیری از روابط خارج زناشویی و رعایت حدود و حریم ها در روابط جنسی کمک کند.