خواب و استراحت کافی در طول شبانه­ روز از مهم‌ترین عوامل مؤثر در افزایش یادگیری دانش ­آموزان است.
 
چکیده: موفقیت تحصیلی در طول دوران تحصیل دانش ­آموزان، علاوه بر برخورداری از هوش و استعداد و پشتکار کافی ایشان، در گرو داشتن یک سبک زندگی سالم است. در این مقاله با راهکارهایی در این زمینه آشنا می­شوید. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات: 1375 کلمه/ زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه 

مقدمه

از زمان آغاز سال تحصیلی جدید، هنوز بیشتر از به یک ماه و اندی نگذشته است؛ هنوز در حال و هوای درس و امتحان قرار نگرفته‌اید که با امتحانات میان‌ترم خود مواجه می‌شوید. شاید تصور کنید موفقیت در مدرسه ارتباط زیادی با IQ یا هوش شما دارد؛ اگرچه تا حدی درست فکر می‌کنید، اما این‌همه ماجرا نیست. هوش بالا سبب درک بهتر و ساده‌تر مفاهیم درسی در طول دوران تحصیل شما می‌شود، اما برای موفقیت در مدرسه به‌تنهایی کافی نیست؛ چراکه علاوه بر هوش، عوامل بیرونی نمرات، و درونی بسیاری بر توانایی یادگیری و درنهایت موفقیت تحصیلی شما تأثیرگذار است.
برای موفقیت در تحصیل لازم است به این نکات اساسی توجه کنید

1. ورزش و نرمش صبحگاهی را فراموش نکنید

صبح که از خواب برمی‌خیزید، حتماً مدت‌زمانی را به ورزش اختصاص دهید، حتی اگر شده 15 دقیقه، زیرا بر سلامتی، شادابی و طراوت شما تأثیر بسیاری می‌گذارد. از سوی دیگر یکی از تأثیرات کمتر شناخته‌شده ورزش، پیشگیری از تحلیل رفتن بافت‌های عصبی، از طریق بالا بردن گردش خون در مغز است؛ بنابراین جز نرمش روزانه صبحگاهی، برای تعطیلات پایان هفته نیز، برنامه‌های ورزشی، مثل شنا، پیاده‌روی در فضای باز و کوهنوردی با دوستان را در برنامه خود بگنجانید.

2. مهم‌ترین وعده غذایی را به‌خوبی دریابید

نخوردن صبحانه یک اشتباه رایج بین دانش آموزان محسوب می‌شود؛ چراکه صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی به شمار می‌آید. اگر صبحانه نخورید در طول روز با کمبود انرژی روبه‌رو خواهید شد و ازنظر جسمی و ذهنی با افت روبه‌رو می‌شوید؛ بنابراین بهتر است که صبحانه شما کامل و متنوع باشد؛ نان‌های سبوس‌دار، مواد لبنی کم‌چرب و تخم‌مرغ از بهترین گزینه‌ها هستند.
علاوه بر این، برنامه گروهی خوردن صبحانه در دبستان، ایده خوبی است که می‌تواند دانش آموزان را به خوردن این وعده غذایی بسیار مهم عادت دهد.[1]

3. در طول روز مغز خود را در حالت restart قرار دهید

همان‌طور که رایانه شما برای ادامه کار، گاهی به Restart نیاز دارد، مغز شما نیز در طول روزبه یک استراحت کوتاه احتیاج دارد؛ بنابراین بعدازظهرها حدود نیم تا یک ساعت به استراحت بپردازید تا خستگی صبح تا ظهر شما برطرف شود و سرحال شوید تا با نیروی تجدید یافته به ادامه مطالعه خود بپردازید.

4. محیط خانه را گرم نگه ندارید

بسیاری از والدین به‌ویژه در فصل زمستان، هوای داخل خانه بسیار گرم می‌کنند؛ این کار موجب کاهش اکسیژن هوا می‌شود؛ بنابراین در هنگام مطالعه دچار خستگی زودرس، خمیازه‌های پی‌درپی، خواب‌آلودگی و همچنین وسوسه چرت زدن می‌شوید. پس همین‌الان دست‌به‌کار شوید؛ پنجره را بازکنید تا هوای تازه استنشاق کنید، دمای اتاق خود را ملایم کنید و لباس‌های گرم‌تر بپوشید تا سرما نخورید. مشاهده می‌کنید که در عرض چند دقیقه خواب شما به‌آسانی می‌پرد.

5. اضطراب خود را کنترل کنید

برای حفظ آرامش و کنترل اضطراب درسی خود از تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و تصویرسازی ذهنی بهره ببرید. برای یادگیری بهتر این تکنیک‌ها می‌توانید از مشاور مدرسه خود نیز کمک بگیرید.[2]

6. ویتامین B را دست کم نگیرید.

مصرف مکمل‌های ویتامین B برای کارکرد مغز و حافظه بسیار ضروری است.[3] این مواد مفید در سبزیجات پهن برگ و تیره، لبنیات کم‌چرب، تخم‌مرغ، غلات کامل، حبوبات و غذاهای دریایی، وجود دارد.[4] علاوه بر این مصرف ویتامین A نقش مهمی در عملکرد فکری و حافظه دارد و مصرف آن به همه افرادی که کارهای فکری دارند، به‌خصوص دانش آموزان، توصیه می‌شود.[5]

7. چای و قهوه را کنار بگذارید

چای، قهوه، نسکافه و نوشابه‌ها شاید در لحظه اول احساس نشاط و انرژی به شما دهد، اما در به‌تدریج اثرات دیگر خود را نیز نمایان می‌کند. کافئین موجود در این نوشیدنی‌ها، موجب هم خوردن تعادل در هورمون‌های بدن و درنتیجه ایجاد تنش و اضطراب می‌شود[6]. به‌جای آن دم‌نوش‌های خانگی و گیاهی را امتحان کنید. این گیاهان دارویی، در ایجاد آرامش، تسکین اضطراب و رفع خستگی شما بسیار مؤثر است.

8. میان وعده‌های انرژی‌زا بخورید

انواع مغزها (گردو، پسته، بادام و فندق) میان وعده‌های مناسبی برای تأمین پروتئین، انرژی و برخی از مواد مغذی مانند آهن و منیزیم هستند[7]. بهتر است بدانید که کمبود منیزیم و آهن در بدن موجب خستگی زودرس می‌شود؛ بنابراین با مصرف این مواد انرژی لازم را به بدن خود هدیه کنید.

9. در فواصل درس خواندن استراحت کنید.

یکی از اشتباهات رایج شما، این باور است که می‌توانید بی‌وقفه درس بخوانید. این کار مانند یک دویدن با سرعت بسیار بالا در یک مسابقه دو می‌ماند؛ بنابراین قبل از رسیدن به خط پایان مطالعه روزانه خود حتماً نفس کم خواهید آورد! پس استراحت را جزو برنامه مطالعاتی خود قرار دهید؛ برای هر یک ساعت زمان مطالعه، 15 دقیقه زمان برای استراحت در نظر بگیرید. مغز شما برای شارژ شدن مجدد و یادگیری زیاد نیاز به استراحت‌های کوتاه دارد. این استراحت می‌تواند بسته به علائق شما متفاوت باشد. هر چیزی که شما ذهن شمارا برای دقایقی از فضای درس و کتاب بیرون آورد.

10. از خواب شبانه غافل نشوید

خواب و استراحت کافی در طول شب یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در افزایش یادگیری شما است. نیاز افراد مختلف به خواب در شبانه‌روز متفاوت است و بستگی به عادت‌های فردی دارد. معمولاً بین 6 تا 8 ساعت خواب شبانه برای دانش آموزان توصیه می‌شود.

11. الگوی خواب خود را تنظیم کنید

بهتر است ساعت معینی مثلاً 11 شب به رختخواب بروید و در ساعت معینی هرروز از خواب بلند شوید. نکته مهم این است که این الگوی ساعات خواب‌وبیداری را در طول تعطیلات پایان هفته نیز حفظ کنید تا ساعت بیولوژیکی بدن شما تنظیم شود.

12. صبح زود بیدار شوید.

بازدهی مطالعه در روز بیشتر از شب است؛ بنابراین سعی کنید در طول روز مخصوصاً صبح زود مطالعه کنید. اگر عادت ندارید که ساعت 5 صبح بیدار شوید و همیشه تا ساعت 6 می‌خوابید، بهتر است که هرروز 5 دقیقه زودتر بیدار شوید، یعنی فردا ساعت 55/5 دقیقه، پس‌فردا 50/5 دقیقه و همین‌طور ادامه دهید تا در عرض 12 روز بتوانید ساعت بیداری خود را به 5 صبح برسانید.

13. میزتان را مرتب و تمیز کنید

یکی از اصول موفقیت در هر کاری ازجمله موفقیت تحصیلی، این است: «هرروز کارتان را با میزی تمیز و مرتب به پایان برسانید»[8] شاید شما خودتان به تجربه نیز اهمیت این نکته را دریافته باشید. پس همین‌الان دست‌به‌کار شوید، فرقی نمی‌کند که در کتابخانه درس می‌خوانید یا در اتاق خود؛ هر کاری که لازم است انجام دهید تا قبل از شروع مطالعه، میزتان تمیز و مرتب شود. این قانون را در تمام زندگی خود عملی کنید.

14. خودتان را از صمیم قلب دوست داشته باشید

عزت‌نفس، یکی از اصول بنیادین موفقیت و پیروزی در زندگی است؛ بهترین تعریف از عزت‌نفس این است که «چه قدر خود را دوست دارید»[9]. وقتی خود را دوست داشته باشید و به خود احترام بگذارید در تمام‌کارهایتان ازجمله تحصیل خود، بهتر عمل خواهید کرد.

 
پاورقی:
 
[1]. بنیامین اسپاک، تغذیه، تربیت و نگهداری کودک، ص 357.
[2]. چگونه با استرس خود در ورزش مقابله کنیم؟ ص 27.
[3]. آمنه محمودآبادی، خواص و مضرات غذاها، ص 45.
[4]. طاهره سلیمی، ویتامین درمانی، ص 20
[5]. طاهره سلیمی، همان، ص 50.
[6]. آمنه محمودآبادی، همان، ص 45.
[7]. آمنه محمودآبادی، خواص و مضرات غذاها، ص 10.
[8]. برایان تریسی، مدیریت زمان، ص 85.
[9]. برایان تریسی، مدیریت زمان، ص 31.

 
منابع
  1. اسپاک، بنیامین؛ تغذیه، تربیت و نگهداری کودک، ترجمه احمد میر عابدینی، تهران، انتشارات چکامه، 1368.
  2. تریسی، برایان؛ مدیریت زمان، مترجم یلدا بلارک، انتشارت اشکذر، چاپ هفدهم، 1393
  3. سلیمی، طاهره؛ ویتامین درمانی، قم، ناشر ابتکار دانش، چاپ اول، 1395
  4. محمودآبادی، آمنه؛ خواص و مضرات غذاها، انتشارات ابتکار دانش، چاپ اول، 1395.
  5. مختاری، پونه؛ چگونه با استرس خود در ورزش مقابله کنیم؟ انتشارات کمیته ملی جمهوری اسلامی المپیک ایران، 1386.
 
نویسنده: حدیثه اسفندیار
 
بیشتر بخوانید:
عوامل افت تحصیلی دانش آموزان.
 مهم‌ترین عوامل موفقیت تحصیلی (بخش اول).
مهم‌ترین عوامل موفقیت تحصیلی (بخش دوم).
 چگونه موقع درس خواندن تمرکز داشته باشیم؟