والدین در شکل‌گیری عادات غذایی کودک از بدو تولد، نقش مؤثری ایفا می‌کنند.
 
چکیده: تغذیه به عنوان نیاز اولیه و اساسی انسان از بدوتولد تا مرگ، یکی از دغدغه­ های اصلی او محسوب می ­شود. مکیدن و شیر خوردن در زمره اولین رفتارهای نوزاد است و به ­تدریج با رشد کودک، رفتار خوردن گسترش پیدا می­ کند و اشکال مختلفی به خود می­ گیرد. ازاین رو روش صحیح و سالم تغذیه جز اصول مسلم تعلیم و ­وتربیت به ­شمار می ­رود که مسئولیت آن در درجه اول متوجه والدین است. در این مقاله به ویژگی­های طبیعی تغذیه کودکان از بدو تولد تا دوسالگی می ­پردازیم.
 
تعداد کلمات: 1288 کلمه/زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه

مقدمه

تغذیه از بدو تولد مهم­ترین محور تعامل بین مادر و کودک است و مراحل بعدی رشد و تحول کودک را تحت تاثیر قرار می­دهد. درواقع تغذیه یک رفتار دوجانبه بین مادر و کودک است، اگر مادری نتواند رفتاری مناسب در امر تغذیه فرزند داشته باشد، این امر به سوء رفتار خوردن از جانب طفل منجر خواهد گردید. برای پیشگیری از مشکلات تغذیه‌ای، رعایت این نکات از طرف مادر ضروری است.
 

1. کودک خود را تا دوسالگی از شیر مادر تغذیه کنید

کودک تا پایان دوسالگی، همچنان به شیر مادر[1] نیاز دارد؛ زیرا شیر مادر ارزش غذایی بسیار زیادی داشته[2] و مواد ایمنی‌بخش موجود در آن نقش حفاظتی بسیار مهمی برای کودک ایفا می‌کند،
درواقع بدن شیرخوار را در مقابل انواع بیماری‌های اسهالی، عفونت‌های دستگاه تنفسی، عفونت گوش، عفونت دستگاه ادراری، عفونت خون آسم، اگزما و .... مقاوم می‌نماید؛ حتی در بزرگ‌سالی نیز احتمال خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.[3]
 

2. در موقع شیردهی در وضعیت راحتی قرار بگیرید

به خودتان اطمینان بدهید که شیر دادن به فرزندتان، کاری لذت‌بخش و شیرین است. شما نیازی به اتاق خاصی برای شیر دادن و حتی بالش‌های ویژه ندارید؛ تنها چیزی که به آن نیاز دارید آرامش کامل است[4]. شیردهی خود را بانام خدا شروع کرده، و به یاد حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و با ذکر خدا، شیردهید. گاهی نیز می‌توانید قرآن گوش دهید.
از سوی دیگر، مکان مناسبی مانند گوشه کاناپه را در نظر بگیرید؛ روی میز در کنارتان یک بطری آب، آب‌میوه، و چند عدد بالش و یک میز عسلی کوچک قرار دهید، بالش‌ها را به صورتی که احساس راحتی بیشتری کنید در زیر گردنتان یا بازویتان قرار دهید و میز عسلی را در زیر پایتان بگذارید. بدن خود ریلکس کنید و نوزادتان را در آغوش بگیرید.
 

3. بهترین وضعیت شیردهی در آغوش گرفتن نوزاد است

بهتر است فرزند خود را بغل کنید و به وی شیردهید و در حین شیر دادن، تماس چشمی با او داشته باشید، لبخند بزنید و گاه‌گاهی او را نوازش کنید. این‌گونه رفتارها موجب می‌شود، نیازهای دهانی کودک (که از نیازهای اساسی سال اول رشد است)، ارضا شود و کودک محبت کافی را دریافت نماید.[5]
 

4. آرامش خود را در دوران شیردهی حفظ کنید

بهتر است در حالت عصبانیت، اضطراب و ترس شدید و یا نگرانی حاد به کودک شیر ندهید؛ چراکه تمامی این حالات و روحیات از طریق شیر به فرزندتان منتقل می‌شود. علاوه بر این اضطراب و استرس، شمارا عصبی می‌کند و به‌تبع فرزندتان نیز این مسئله را به‌خوبی احساس می‌کند، به‌خوبی شیر نمی‌خورد و همین مسئله شمارا دچار استرس بیشتری می‌کند و این چرخه معیوب بازهم ادامه دارد.
همچنین اگر اضطراب، افسردگی و بیماری جسمی خاصی دارید، یا تحریک‌پذیر هستید و به‌سرعت از کوره درمی‌روید، از همین‌الان به فکر درمان خود باشید.
 

5. کودک خود را از ابتدا به عادات غذایی صحیح، رهنمون کنید

به‌طورمعمول عادات غذایی کودک در سنین ۲-۵ سالگی شکل می‌گیرد؛ اما شما می‌توانید باکمی سعی و تلاش، عادات غذایی کودکتان را از دوره شروع تغذیه تکمیلی (از پایان 6 ماهگی) به وجود آورید.[6] برای مثال اگر بعد از چشیدن غذای بی‌مزه کودک خود، وسوسه شدید که کمی کره، نمک یا شکر اضافه کنید، کمی تأمل‌کنید؛ کافی است فقط یک‌بار از این چاشنی‌ها اضافه کنید تا ذائقه کودک شما به خوردن این غذاهای طعم دار متمایل شود. شما می‌توانید از آب‌لیموترش به‌عنوان یک طعم‌دهنده طبیعی استفاده کنید. همچنین اگر کودک خود را از همان ابتدای آغاز غذاهای جامد، به خوردن غذاهای ساده، سالم و متنوع مانند سبزیجات بخارپز عادت دهید، او در آینده یک گیاه‌خوار حرفه‌ای خواهد شد.
همواره به یاد داشته باشید که شما در شکل‌گیری عادات غذایی کودک نقش مؤثری ایفا می‌کنید.
 

6. غذای سفره را در سال دوم زندگی در اولویت قرار دهید

همان‌گونه که گفتیم شیردهی به کودک باید تا پایان دوسالگی ادامه داشته باشد؛ اما این نکته مهم را در نظر داشته باشید که کودک شما در سال دوم زندگی باید دو برابر شیر دریافتی، از غذای سفره بخورد.[7] بنابراین تعداد دفعات شیردهی را به‌تدریج، به 3 یا 4 بار در روز کاهش داده و فرزند خود را ابتدا با غذای سفره و سپس با شیر مادر تغذیه کنید؛ چراکه اگر فرزند شما همانند سال اول زندگی و به‌طور مکرر شیر بخورد دیگر تمایلی نسبت به غذا خوردن ندارد. پس به‌هیچ‌وجه در برابر خواسته کودک خود برای شیر خوردن‌های مکرر تسلیم نشوید.
 

7. مهارت غذا خوردن را به کودک بیاموزید.

اغلب کودکان در سنین 6 ماهگی یا بیشتر، دوست دارند خودشان غذایشان را بخورند؛ بنابراین به آن‌ها فرصت تجربه کردن را بدهید، غذاهای انگشتی در اختیارش بگذارید و اجازه دهید غذاخوری با قاشق را امتحان کنند. به‌طورکلی حساسیت‌های خود را درباره ریختن غذا بر لباس یا زمین کنار بگذارید.
مهارت غذا خوردن با دست ازجمله مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودک شما باید در حدود سنین شش‌ماهگی یاد بگیرد؛ این مهارت، آمادگی او را برای به دست گرفتن قاشق در سنین یک تا دوسالگی فراهم می‌کند، به‌تدریج او را در غذا خوردن مستقل می‌کند، و زمینه دستیابی به اعتمادبه‌نفس را در او ایجاد می‌کند.
همواره به یاد داشته باشید که اگر به فرزند خود اجازه ندهیم با دست غذا بخورد، انگیزه کمی برای خوردن غذا با قاشق خواهد داشت.[8]
 
 
 پاورقی:
[1]. تا پایان دوسالگی شیر مادر هنوز بهترین منبع تأمین پروتئین بوده، همچنین نقش آن در تکامل عصبی، روانی و تأمین نیازهای عاطفی برای رشد و تکامل کودک حائز اهمیت است، بنابراین شیردهی تا پایان دوسالگی موردتاکید است.
[2]. علی‌اکبر حق ویسی و دیگران، درباره تغذیه کودکان چه می‌دانید؟ قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394، ص 5.
[3]. فاطمه سادات آقا میری، عطیه الهی، قم، انتشارات بوستان کتاب، 1395، چاپ اول، ص 90.
[4]. میشل کندی، غذا خوردن کودک، مترجم حسنا شم بیاتی، انتشارات شفق، چاپ اول، 1386، ص 8.
[5]. عباس عطاردی، اختلالات تغذیه‌ای (مشکلات رفتاری تغذیه در کودکان)، نشر قطره، چاپ اول، 1387. ص 12.
[6]. علی‌اکبر حق ویسی و دیگران، همان، ص 12.
[7]. علی‌اکبر حق ویسی و دیگران، بی‌اشتهایی کودک و راه‌های مقابله با آن، قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394، ص 4.
[8]. اسپاک، بنیامین، تغذیه، تربیت و نگهداری کودک، ترجمه احمد میر عابدینی، تهران، انتشارات چکامه، 1368، ص 126.
 
 
منابع
اسپاک، بنیامین؛ تغذیه، تربیت و نگهداری کودک، ترجمه احمد میر عابدینی، تهران، انتشارات چکامه، 1368.
آقا میری، فاطمه سادات؛ عطیه الهی، قم، انتشارات بوستان کتاب، 1395، چاپ اول،
حق ویسی و دیگران، علی‌اکبر؛ درباره تغذیه کودکان چه می‌دانید؟ قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394.
حق ویسی و دیگران، علی‌اکبر؛ بی‌اشتهایی کودک و راه‌های مقابله با آن، قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394.
کندی، میشل؛ غذا خوردن کودک، مترجم حسنا شم بیاتی، انتشارات شفق، چاپ اول، 1386
عطاردی، عباس؛ اختلالات تغذیه‌ای (مشکلات رفتاری تغذیه در کودکان)، نشر قطره، چاپ اول، 1387.

 
نویسنده: حدیثه اسفندیار

 
 
بیشتر بخوانید:
چرا به کودکم شیر دهم؟
مشکلات شایعی که منجر بی‌اشتهایی در کودکان می‌شوند.
سوء تغذیه و عوارض آن در کودکان.
راهکارهایی در مواجهه با غذا نخوردن کودک خردسال.