از پیامِ نگاه غافل نشوید

چکیده: قدیم ترها؛ مادران از اهرم چشم برای تربیت و کنترل فرزندان خود استفاده می کردند و به آنها می گفتند: «اگر کار بدی کنی؛ چشمانت به من دروغ نمی گوید». واقعیت این است که چشم؛ بازگو کننده هیجانات واقعی فرد می باشد. همراه ما باشید.

تعداد کلمات: 870 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

اهمیت ارتباط چشمی

حتما برایتان پیش آمده با شخصی که عینک دودی به چشم دارد گفتگو کرده باشید. معمولا افراد در ارتباط با چنین افرادی راحت نیستند و اگر از نزدیکانشان باشد، از او می خواهند عینک خود را بردارد.
یا شاید در مجلس سخنرانی برایتان پیش آمده باشد که شخصی جلوی شما نشسته و ارتباط چشمی شما با سخنران را قطع کند. این حالت برای شما آزاردهنده است و دوست دارید تا جا به جا شده و ارتباط چشمی خود با سخنران را ادامه دهید.
این موقعیت ها همه حاکی از اهمیت پیام هایی است که در مقام گفتگو؛ از طریق نگاه کردن و چشمان به مخاطب ارسال می شود.

پیام های نگاه

موضع اجتماعی: اگر دقیق باشید، از نگاه دیگران اطلاعات خوبی به دست خواهید آورد. مثلا نگاه معمولی و مداوم نشان دهنده دوستی و محبت است. امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: «اِن المودةَ یُعَبِرُ منها اللسان و عن المحبةِ عینان»[1] دوستی رشته ای است که زبان به آن گویا است و دیدگان از آن حکایت می کنند.
در بسیاری از فرهنگ ها، تماس چشمی صمیمانه و گرم، خالص ترین شکل رابطه متقابل است. ارتباط چشمی نشان شدت هیجانات ما درباره دیگران است. ظاهرا اینطور است که ما به کسانی که علاقه بیشتری نسبت به آنها داریم نگاه های طولانی تر و بیشتری می کنیم. آنان که به یکدیگر علاقه دارند، مدت بیشتری را به ارتباط چشمی می گذرانند.
لذا اگر کسی از نگاه کردن به ما خودداری کند ممکن است نتیجه بگیریم که ما را دوست ندارد یا صرفا فردی خجالتی است. البته اگر شخصی حامل پیام ناخوشایندی باشد نیز ممکن است از تماس چشمی دوری نماید[2].
همچنین کسانی که با یکدیگر خصومت دارند به یکدیگر خیره خیره نگاه می کنند. البته به راحتی می توان بین این دو نگاه (محبت و خصم) فرق گذاشت، زیرا این دو نگاه با حالت های متفاوت چهره همچون لبخند و خشم همراه هستند[3].
نشان توجه: تماس چشمی مستقیم؛ نشان دهنده توجه و گوش دادن به سخن مخاطب است. لذا اگر خواهان ارتباط موثر با مخاطب خود هستید، پیشنهاد می کنیم که ارتباط چشمی با مخاطبتان را حفظ کنید. این کار سبب تداوم ارتباط و تداعی کننده این پیام به مخاطب است که «من به تو اهمیت داده و توجه می کنم». البته نگاه نباید خیره باشد! زیرا تداوم نگاه، زمینه ساز احساس ناامنی در مخاطب شده و معمولا افراد سریعا به تعامل اجتماعی با کسی که به آن ها نگاه خیره می کند پایان می دهند و حتی صحنه را ترک می کنند.
روایتگر احساسات: چشمان شخص نشانگر حالت درونی اوست. در خوشی، برق می زند. در غمگینی، قرمز و اشک آلود می شود و در عصبانیت، خیره و خشم آلود می شود. لذا چشم ها اطلاعات مهمی را در زمینه روابط به ما منتقل می کنند.

فیزیولوژی چشم

تحقیقات نشان می دهد که مردمک چشم؛ نه تنها در مقابل شدت نور، بلکه در مقابل هیجانات واکنش نشان می دهند. پژوهش مهم دیگری ثابت کرده است که افراد؛ اندازه مردمک مخاطب خود را ناهشیارانه یاد گرفته و تغییرات مشهود در اندازه مردمک را به نگرش های مثبت و یا منفی طرف مقابل تفسیر می کنند[4]. این قبیل پژوهش ها را پژوهش های «مردمک سنجی» نامیده می شوند.

تنظیم توجه

مطالعات نشان می دهد که میزان صمیمت با دیگران، با انواع علائم غیر کلامی حاکی از صمیمیت (مانند نگاه مداوم، لبخند و فاصله) تنظیم و حفظ می شود. لذا در برخوردهای مختلف با دیگران که ما سطوح مختلف از صمیمیت را بروز می دهیم، این ارتباطات غیرکلامی نیز به تناسب تنظیم می شوند.
وقتی علائم صمیمیت در یک بعد مانند نزدیکتر شدن فاصله افزایش می یابد، اگر واقعا رابطه صمیمیتی وجود نداشته باشد، افراد آن را با کاهش علائم صمیمیت در بعد دیگر جبران می کنند.
ماانند افرادی که در آسانسور بالاجبار به یکدیگر نزدیک شده اند. طبیعی است که رفتار آنها چنین است که ارتباط چشمی با یکدیگر را قطع می کنند. این نظریه با عنوان «نظریه موازنه صمیمیت» مطرح شده است.
بنابراین؛ قطع تماس چشمی شما با مخاطبتان، این پیام غیر کلامی را به او مخابره می کند که شما علاقه و صمیمیتی نسبت به او ندارید و مایل به ادامه رابطه با او نیستید. لذا بزودی این ارتباط قطع خواهد شد.