وسواس در عبادات و راه های درمان آن

 

وسواس کسی است که از حد متعارف خارج شود. امام خمینی (ره) می فرماید: وسواس داشتن ربطی به دین و دیانت ندارد. کسانی که گمان می کنند وسواس آنها از روی احتیاط در دین است چرا راجع به امور دیگری از احکام الهی که احتیاط بیشتری لازم دارد احتیاط نمی کنند. آیا تا کنون کسی را می شناسید که در اموال شبهه ناک وسواس داشته باشد و از تصرف در آن پرهیز کند؟ تا کنون کدام شخص وسواسی را دیده اید که عوض یک مرتبه خمس و زکات دادن، چند مرتبه خمس و زکات بدهد؟ و به جای یک مرتبه حج چند مرتبه حج رفته باشد؟[1]

برای درمان وسواس می توان از راه های مختلف استفاده کرد که مهم ترین آنها عبارتند از:
1- تقویت اراده : از آن جا که سرچشمه وسواس، ضعف اراده است، برای درمان آن، اعتماد به نفس و قاطعیت در امور، خودباوری و تردیدستیزی، نقش تعیین کننده ای می تواند داشته باشد.

2- دوری گزیدن از وسواسی ها : کسی که زمینه وسواس در او هست، نباید با افراد وسواسی معاشرت داشته باشد، زیرا ناخودآگاه از آنها متأثر می شود.

3- اشتغال و سرگرمی : دوباره کاری ها برای آن است که شخص وسواس، وقت و فرصت کافی برای انجام آن را در خود احساس می کند و وقت و زمانی فراخ در اختیار دارد.
اشتغال و سرگرمی و تنگ گرفتن وقت، او را وادار می کند که به برخی از امور بی اعتنا گردد.

4- زیر پا گذاشتن موضوع وسواس : در مواردی برای درمان وسواس چاره ای نیست جز این که به فرد گفته شود:
اگر در نماز وسواس دارد و آن را ناتمام می داند، به نیت نماز باطل نماز را به پایان برساند و یا اگر در طهارت و نجاسات، وسواس دارد با خود بگوید: با بدن نجس نماز می خوانم.

5- آشنایی با احکام وسواس : چه بسا فرد وسواس به خاطر جهل و بی اطلاعی از وظیفه شرعی گرفتار این بیماری شده است. از این رو، آشنایی با احکام وسواس در درمان آن اثر مثبت دارد، زیرا وسواس درحقیقت به منزله قبول نداشتن حکم خدا و رسول خداست.
بر این اساس، علمای بزرگ، عمل به وسواس را حرام دانسته اند و این نکته ای است که افراد وسواسی از آن غافل شده اند؛ یعنی اگر کسی به دلیل وسواس چند بار وضو بگیرد، در همان حال کار حرامی را مرتکب شده است.
امام خمینی قدس سره می فرماید:
وسواسی از شیطان است و جایز نیست [شخص ] به آن اعتنا نماید، بلکه باید در طهارت و نجاست و غسل و وضو مثل متعارف مردم عمل کند.[2]
در جایی دیگر می فرماید:
وسواسی نباید به شک های خود اعتنا کند و اگر اعتنا کند، کار حرامی کرده است و هر عمل را بیش از یک بار نباید انجام دهد.[3]
اگر وسواس سلیقه شخصی خود را کنار گذاشته و متعبّد و مؤمن به دستورات شرع مقدس باشد و چیزی که یقین به نجس بودن آن ندارد، نجس نداند و طبق فتوا و نظر مرجع تقلید خود عمل کند (مانند افراد متدین معمولی)، از این بیماری نجات پیدا می کند.
صاحب عروة الوثقی می فرماید:
یشکلُ صحةُ الوضوءِ الوسواسی اذا زادَ فی غسلِ الیسری من الیدین...[4]
وسواسی در صورتی که دست چپ را در وضو بیشتر بشوید وضویش اشکال پیدا می کند.

6- مسافرت رفتن : ترتیب دادن مسافرت های دسته جمعی که در آن همه افراد ناگزیر شوند شیوه واحدی را در زندگی پذیرا شوند، در تخفیف و حتی درمان این بیماری مخصوصاً در افراد کم رو مؤثر است.
شخص وسواسی در خانه اش به راحتی می تواند دستشویی و حمام برود، آب زیاد مصرف کند، لباسش را چند بار آب بکشد، اما در سفر چاره ای ندارد که شرایط خود را تغییر دهد. لذا مناسب است بیشتر به مسافرت برود.

7- دعا برای رفع وسواس : اعُوذُ بِاللّه القوی وَ اعوذُ بِمُحمدِ الرَّضی من شَرِّ کل شیطان غَوی[5]

8- توجه به زیان های وسواس : بیماری وسواس زیان های بسیاری دارد. همچون زیان های اقتصادی، فراری دادن دیگران از دین، آزار دیگران، تنش های خانوادگی، آسیب های روحی و روانی و.. . اگر انسان وسواسی به این زیان ها توجه داشته باشد، انگیزه بیشتری برای درمان بیماری خود پیدا می کند.

9- تمرین : اگر شخص وسواس، بخواهد از این بیماری نجات یابد، باید هر روز به میزانی که می تواند کمی از حساسیت خود بکاهد و تمرین ترک وسواس کند.

10- زیاد خواندن سوره ناس[6]

منبع : اکبری، محمود؛ مهارت های زندگی، ص: 86

پی نوشت ها
[1] . چهل حدیث، امام خمینى، ص 406
[2] . چهل حدیث امام خمینى، ص 406
[3] . استفتائات امام خمینى، ج 1، ص 111، س 298
[4] . عروة الوثقى، فى افعال الوضوء، م 47
[5] . وسواس در اسلام، ارگانى، ص 96
[6] . همان