اعتیاد در دوران بارداری، مضرات و درمان آن (بخش دوم)

 مشاورهٔ روانی-اجتماعی و نگهداری در وضعیت اقامتی در برخی شرایط در زنان بارداری که توان و انگیزهٔ لازم برای جلوگیری از مصرف مواد را ندارند ممکن است مفید باشد.
 

اقدامات درمانی در دو بخش اقدامات کلینیکی-پاراکلینیکی و روان‌درمانی-اجتماعی تقسیم می‌شود که به شرح زیر است:

 آزمایشات روتین خون و ادرار، نوار قلب یا همان تست ekg اولین قدم در اقدامات پاراکلینیکی هستند. نوار قلب به این دلیل انجام می‌شود که مصرف مواد مخدر ممکن است مسمومیت قلبی نیز به وجود بیاورد. تشخیص و درمان بیماری‌های عفونی هم ضروری است. درمان و کنترل HIV، ارزیابی آزمایشات کبدی، کشت ادراری متعدد، تست PPD skin، کنترل پوست و رگ‌ها از نظر عفونت و سلولیت نیز باید انجام شود. همچنین سونوگرافی برای بررسی‌ شرایط جنین و به خصوص از نظر محدودیت رشد هم لازم است انجام شود.
 

 مشاورهٔ روانی-اجتماعی و نگهداری در وضعیت اقامتی در برخی شرایط در زنان بارداری که توان و انگیزهٔ لازم برای جلوگیری از مصرف مواد را ندارند ممکن است مفید باشد. ارزیابی روان‌پزشکی برای تشخیص افسردگی و اختلالات شخصیتی که در این افراد بالاست نیز باید انجام شود و درمان لازم هم همزمان شروع شود.

در حال حاضر متادون به عنوان تنها داروی انتخابی برای زنان معتاد باردار شناخته می‌شود. متادون علاوه بر روش خوراکی از راه تزریق یا مقعدی هم قابل استفاده است. دز خوراکی متادون معادل ۵۰ درصد دز تزریقی اثر ضددرد ایجاد می‌کند. اثر متادون در افراد مختلف به علت جنس و pH ادرار، مدت زمان مصرف آن و اینکه اولین بار مصرف است یا خیر متفاوت خواهد بود. به علت اتصال متادون به پروتئین‌های بافتی بدن، متادون به تدریج در بدن بیماری که به طور منظم از آن استفاده می‌کند، بالا می‌رود و به همین علت وقتی بیماری مصرف متادونش را قطع می‌کند، غلظت متادون در خونش به تدریج کاهش می‌یابد و معمولاً علائم محرومیت مواد و ترک به صورت شدید و ناگهانی بروز نخواهد کرد.

همچنین دو نوع سم‌ زدایی با متادون وجود دارد. سم‌زدایی کوتاه‌مدت که بیشتر از ۳۰ روز طول نمی‌کشد و روش سم‌ زدایی درازمدت که بیشتر از ۱۸۰ روز و کمتر از یک ماه نیست. سم‌ زدایی کوتاه‌مدت شایع‌ ترین روش سم‌ زدایی است. اما سم‌ زدایی دراز‌مدت برای افرادی استفاده می‌شود که قبلاً متادون نگهدارنده‌ را به مدت طولانی گرفته‌ اند و حالا می‌خواهند آن را کنار بگذارند یا طی سم‌زدایی کوتاه‌مدت علائم محرومیت از مخدر را به صورت شدید داشته‌اند و یا چند بار روش کوتاه‌مدت برای آنها شکست خورده است. در درمان نگهدارنده‌ بیمار باید حداقل ۹۰ روز یا بیشتر متادون مصرف کند و البته در اغلب موارد بالای یک سال.

در زنانی که قبل از بارداری درمان نگهدارنده را شروع کرده بودند، درمان همچنان در بارداری ادامه می‌یابد. اما با توجه به اینکه در بارداری متابولیسم کبدی متادون افزایش می‌یابد، به خصوص در سه ماههٔ سوم بارداری، افزایش دز دارو یا افزایش مصرف دارو به صورت استفادهٔ دو بار در روز تجویز خواهد شد. در بارداری هدف حداقل دز متادون است تا بدین وسیله علائم محرومیت و وسوسه در مادر ایجاد نشود. حداکثر دز دارو در زنان غیرباردار ۸۰ میلی‌گرم در روز است، ولی در اواخر بارداری دو بار در روز مصرف می‌شود.

به علت خطر سقط بهتر است کاهش دز دارو را در بین هفتهٔ ۱۲ تا هفتهٔ ۳۰ بارداری انجام داد و سپس در سه ماههٔ سوم بارداری دز را به حالت تثبیت رساند تا مادر برای زایمان آماده شود. برای کاهش دز، حداقل باید هر دو هفته، ۵ میلی‌گرم را کم کرد تا مادر بدون کمک مخدر یا بروز علائم محرومیت بتواند زندگی طبیعی خود را ادامه دهد. هدف اصلی از کاهش دز متادون کاهش علائم سندرم محرومیت نوزاد است که معمولاً با دز مصرفی کمتر از ۲۰ میلی‌گرم در روز امکان‌پذیر خواهد بود.

در بیماران بستری‌شده می‌توان هر ۴ تا ۶ ساعت، ۱۰ میلی‌گرم به بیمار دارو داد. در صورت بروز علائم محرومیت دز اضافهٔ ۵ میلی‌گرمی در ۲۴ ساعت اول داده می‌شود، سپس بیمار برای ۲۴ ساعت آینده تحت نظر قرارمی‌گیرد و در صورت بروز علائم محرومیت یک دز اضافه هم تجویز می‌شود. در بیماران سرپایی می‌توان دز اولیهٔ ۱۵ میلی‌گرم را اول صبح به بیمار داد و بعدازظهر، علائم سرخوشی یا محرومیت را بررسی کرد. در صورت داشتن علائم محرومیت ۱۰ میلی‌گرم دیگر نیز به بیمار داده می‌شود. همچنین ممکن است برای رسیدن به شرایط تثبیت‌شده لازم باشد هر روز ۱۰ میلی‌گرم دارو را اضافه کرد. اغلب مادران باردار ازاین مسئله که با افزایش سن بارداری، علائم محرومیت آنها از مخدر بیشتر می‌شود و آنها درخواست افزایش متادون می‌کنند، برای همین بهتر است، به خصوص در سه ماههٔ آخر دارو را در دو دز جداگانه به بیمار داد. اما کاهش دز قبل از هفتهٔ ۱۲ تا ۱۴ توصیه نمی‌شود، چون خطر سقط را افزایش می‌دهد و بعد از هفتهٔ ۳۰ تا ۳۲ هم توصیه نمی‌شود، چون خطر محرومیت جنین و بروز دیسترس جنینی افزایش می‌یابد.
 

بسیاری از زنان بارداری که برای زایمان مراجعه می‌کنند نمی‌گویند که اعتیاد دارند یا می‌گویند ترک کرده‌اند ولی درخواست تزریق بیش از حد مورفین هنگام دردها و پس از زایمان، یکی از مواردی است که پرستاران و پزشکان را مشکوک می‌کند و برخی هم هنگام زیاد شدن دردهایشان در طول روند زایمان اعتراف می‌کنند که معتاد هستند.

همین دیر اعتراف کردن در روند درمان و زایمان مشکلات بسیاری به وجود می‌آورد و اگر انجام سزارین ضروری باشد و مادر باید بیهوش شود، متخصص بیهوشی به مادر توضیح می‌دهد که اگر معتاد باشد چه مشکلات و عوارضی حین جراحی به وجود می‌آید و در این صورت مادران باید حتماً به پزشکان حقیقت را بگویند. اما حتی اگر مادر هم چیزی نگوید، از حالات و علائم نوزاد می‌توان متوجه شد که مادر معتاد است. این مادران به پیگیری‌های خاصی احتیاج دارند تا پزشکان بتوانند واقعیت و سابقهٔ قبلی آنها را بدانند تا درمان مادر و کودک شروع شود و موفق باشد.

ادامه دارد...

منبع: سایت مادرشو