راه های درمان شب ادراری کودکان (بخش سوم)

مشکل عمده و اساسی در این روش درمانی، عدم همکاری و یا همکاری غلط والدین است. انتظارات غلط درباره سرعت تغییر پیدا کردن کودک ممکن است انگیزش را در آنها کاهش دهد و  یا شرایط اجتماعی که ممکن است یک سری مشکلات خاص و واقعی را به وجود آورد (ترنر، ۱۹۷۳). میزان برگشت پذیری شب ادراری بیشتر به بی کفایتی در درمان مربوط می شود تا به خصوصیات خود کودک و یا تغییرات محیطی (یانگ و مورگان، ۱۹۷۳).
 
به طور کلی این روش برای درمان شب ادراری هم روش سالم و بی خطر و هم مؤثر و هم اینکه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است (هانزا و همکاران، ۱۹۸۳). بعد از یک دوره نسبتا کوتاه درمان در حدود ۸۰ درصد شب ادراری ها بهبود می یابند (هشت تا ده هفته).
 
یک چهارم از کودکانی که با این روش درمان شدند به مدت چهار تا شش ماه رختخواب خود را خیس نکردند و نیمی دیگر به مدت یک تا سه ماه رختخوابشان خشک بود و ۹۰ درصد می توانند به مدت چهار تا شش ماه خشک بمانند (دیسچ۲، ۱۹۷۳).
 
اما بعضی از کودکان همین که زنگ برداشته می شود دوباره شب ادراریشان شروع می شود، در حالی که ممکن است برای یک سوم کودکان درمان مجدد لازم باشد (ترنر، ۱۹۷۳). یانگ و مارتین (۱۹۷۳) ارزیابی کردند که یادگیری زیاد باعث می شود که کودک کمتر به حالت اولیه برگشت کند. بعد از دو هفته (۱۴ روز) خشک ماندن دو پیمانه از مایعات را در ساعت های قبل از به رختخواب رفتن به کودک می دهیم تا حجم مثانه اش افزایش یافته تا بدین وسیله بتوانیم توانایی بیدار شدن او را در طول شب امتحان کنیم. تعداد زیادی از کودکان بعد از انجام این شیوه به حالت اولیه برگشت نکردند.
 

معمولا والدین بعد از آنکه کودک توانست ۱۴ یا ۲۱ روز رختخواب خود را خشک نگهدارد، به خود اجازه می دهند که دیگر از هشدار دهنده استفاده نکنند، در حالی که باید به آنها گوشزد شود که شب ادراری کودک ممکن است پس از مدت کوتاهی دوباره بازگشت نماید. والدین باید در طول دوره بهبودی به کاهش تعداد دفعات شب ادراری و همچنین به مقدار خیس کردن رختخواب توجه داشته باشند. دیسچ (۱۹۷۳) معیارهایی متناسب با این رویکرد را به قرار زیر عنوان کرده است:

 
اگر شرایط اجتماعی مساعدی برای استفاده منطقی از زنگ وجود نداشته باشد، باید خدمات اجتماعی و سرویس های اجتماعی به کمک خانواده ها بشتابند؛ مثلا، مددکاران اجتماعی می توانند با فراهم کردن و ارائه خدماتی از قبیل: تهیه جا و منزل، تهیه مواد غذایی، خدمات رختشویی و همچنین پوشش های پلاستیکی برای تشک ها، کمک شایانی به خانواده ها بکنند.
 

 این روش عبارت است از فرایند یادگیری متمرکز یک شبی که در آن از زنگ و تشکچه به اضافه نوشیدن مایعات به مقدار زیاد و بیداری ساعت به ساعت استفاده می شود ( آزرین و همکاران، ۱۹۷۴؛ فوکس، ۱۹۷۳). این روش به مداخله فرد بزرگسال نیاز دارد.
 
در طول شب به کودک نوشیدنی داده می شود که این امر احتمال ادرار کردن را افزایش می دهد و سبب می شود که موقعیت های بیشتری مورد آزمایش قرار گیرد، و کودک را ساعت به ساعت بیدار می کنند و به دستشویی می برند. به کودکان بزرگتر از شش سال گفته می شود که اگر بتوانند از ادرار کردنشان به مدت یک ساعت جلوگیری کنند، از این طریق می توانند نگهداری مثانه را یاد بگیرند.
 
دفعه بعد هم کودکان را تشویق می کنند که اگر می توانند ادرار خود را نگهدارند. اگر رختخواب کودک خشک باشد به او جایزه می دهند و قبل از اینکه به رختخواب برود به او نوشیدنی می دهند. اگر کودک رختخواب خود را خیس کند، زنگ قطع می شود و کودک را به توالت می برند و کودک بدین ترتیب، به توالت رفتن تمایل پیدا می کند و برای تعویض ملحفه رختخوابش از والدینش کمک می طلبد. سپس آنها چندین بار این عمل را تکرار می کنند که دراز می کشند و تا پنجاه می شمارند، بیدار می شوند و به توالت می روند و سعی بر ادرار کردن را تمرین می کنند.
 
این روش، یکی از روش های مؤثر و سریع در آموزش توالت رفتن است؛ اما مستلزم نظارت شدید از جانب بزرگسالان است. معمولا والدین تمایلی به اجرای این روش ندارند، مگر آنکه تلاش های قبلی در این زمینه با شکست مواجه شده باشد. وقتی که این برنامه برای اولین بار در آمریکا اجرا شد، خانواده ها یک فرد را به عنوان کمک کننده برای درمان مشخص می کردند که شب در خانه می خوابید تا برنامه را روی کودک پیاده کند.
 

 ایمی پرامین (یک داروی سه حلقه ای ضد افسردگی است) تنها دارویی است که در کاهش شب ادراری مؤثر شناخته شده و خیلی کارآمدتر از پلاسیبوست. اثر این دارو معمولا در هفته اول دیده می شود؛ یعنی، در همان هفته اول باعث کاهش تعداد شب ادراری ها می شود. بهبودی کامل در نیمی از کودکان دیده شده است؛ اما اغلب اوقات فقط ده تا بیست درصد به طور کامل شب ادراری ها از بین می رود. بازگشت شب ادراری درست بعد از قطع دارو صورت می گیرد (بلک ول و کورا، ۱۹۷۳). افزایش حالت های خواب آلودگی تحریک پذیری و بی قراری در کودک و همچنین کاهش اشتها و سردرد از عوارض جانبی منفی مصرف داروست (دولیس، ۱۹۷۸).
 

بعضی از متخصصان عقیده دارند که والدین باید کودکانشان را در ساعت های خاصی از شب بیدار کنند و آنها را وادار نمایند که به توالت بروند. بیدار شدن با حالت گیجی و تلوتلو خوردن موثرتر از یک برنامه بیداری ثابت است؛ اما هر دو روش مؤثرتر از روش زنگ و تشکچه نیستند، و دارای تأثیر متوسطی هستند. آن چیزی که در این روش ایجاد مشکل می کند این است که کودکان متکی به بیدار کردن توسط والدین می شوند و هیچ گونه مسئولیتی را در این زمینه خودشان احساس نمی کنند. کودکان ممکن است نسبت به والدین از اینکه آنها را از رختخواب بلند کرده و به توالت می برند، مخالفت و پرخاشگری کنند. این مشکل در استفاده از زنگ و تشکچه وجود ندارد؛ زیرا در این روش این زنگ است که کودک را بیدار می کند و کودک قبلا خیس کرده است. مشکل دیگر در این زمینه این است که ممکن است کودک یاد بگیرد که به جای خودداری از ادرار کردن، جای خود را خیس کند (دولیس، ۱۹۷۸).
 

نویسنده: یو داگلاس

 
منبع: کتاب «اصلاح رفتار کودکان»