تشویق کردن و آداب‌ آن

در زمان تشویق باید کاملا دقت شود که کودک بخاطر کارهای درست و پیشرفت ها مورد تشویق قرار می گیرد. 
 

یک تشویق درست و حکیمانه می‌تواند مسیر زندگی کودک را تغییر دهد و او را در جاده موفقیت قرار داده و زندگی او را ختم به خوشبختی کند.انسانهای بزرگی که زندگی آنها یک الگویی برای ما شده را نگاه می‌کنیم به اینجا می‌رسیم که تشویق یکی از اعضای خانواده یا دوستان بوده که زندگی آنها را متحول ساخته است. توماس ادیسون در خاطرات خود می‌گوید که کامیابی و سخت کوشی خود را مدیون مادرش بوده است. در جایی دیگر می‌گوید؛ اگر مادرم مرا تشویق نمی‌کرد مخترع نمی‌شدم.[1]  فرزند شما هم می‌تواند یک فرد موفق باشد به شرطی که شما مدیریت رفتاری داشته باشید و قدر رفتارهای فرزندتان را بدانید. 
 

تشویق کردن کودکان تنها وظیفه پدر و مادر نیست. بلکه دوستان و آشنایان هم وظیفه دارند تا کودکان فامیل را تشویق کنند و کارهای خوب آنها را ببینند و تشکر کنند. چون تشویق آنها می‌تواند در آینده کودک تاثیر گذار باشد. مرحوم محمد تقی فلسفی که یکی از بزرگترین منبری های اسلام بودند و در این مسیر توانستند موفقیت های بیشماری کسب کنند می‌گویند؛ نخستین بار که بر منبر سخنرانی کردم، مرحوم آقا شیخ محمد شمیرانی فرمود: آفرین و همان تحسین، مرا به حرکت وا داشت. [2] 

نکته: تشویق و تحسین شما این حس را در کودک تقویت می‌کند که کارهای خوب او دیده می‌شود و معلوم است که کار خوبی است و مورد پسند خانواده و دوستان واقع شده است، پس برای انجام دادن کارهای خوب دیگر بیشتر ترغیب خواهد شد. 
 

تشویق و تحسینی می‌تواند معجزه آسا باشد که دارای آداب و شرایط خاصی باشد. اگر شرایط آن رعایت شود سبب موفقیت خواهد شد. این نوشتار به بررسی آداب‌ و شرایط تشویق می‌پردازد:
 

برخی از افراد هستند که دلسوز و مهربان هستند و می‌دانند که کارهای خوب فرزند را باید تایید کرد و مورد تشویق قرار داد اما نمی‌دانند که هر سنی برای خودش یک اقتضایی دارد و باید رعایت شود. زمانی تشویق اثر خواهد داشت که تناسب آن با سن فرزند رعایت شود؛ به عنوان مثال، نوازش و بوسیدن و آغوش گرفتن برای خردسالان و تشویق گفتاری برای سنین بالاتر و رفع نیازهای مادی برای نوجوانان موثرتر و اثر بخش تر است. [3]

نکته: برای تشویق کودک نباید از کلمات و جملات قصار استفاده کرد که کودک متوجه نشود که حمایت است یا توهین، بلکه باید طبق سن هر کودک و نوجوانی او را مورد تفقد قرار داد. 
 

رفتارهای خوبی که  فرزندتان انجام می‌دهد را مورد ستایش قرار دهید. فرزند خودتان را برای کار خوبی که انجام داده است تشویق کنید و بگویید برای اینکه دختر یا پسر خوبی بودید که این کار خوب را انجام داده اید از او تشکر می کنید. مثلا بعد از آمدن از مدرسه، کیف و کتاب خود را مرتب و لباس های خودش را داخل کمد لباس گذاشته، از او تشکر کنید و تشویق کنید. بگویید که این کار خوب است و بخاطر این کار تشویق شده است. اگر شخص را تشویق کنید سبب می‌شود تا دچار فخر و عُجب شود. در زمان تشویق باید کاملا دقت شود که کودک بخاطر کارهای درست و پیشرفت ها مورد تشویق قرار می گیرد. 
 

نباید تشویق  شما به گونه ای باشد که فرزندتان احساس کند شما دروغ می‌گویید. مبالغه بیش از حد سبب می‌شود تا فرزند شما درک کند که شما دروغ می‌گویید و نسبت به شما بدبین خواهد شد. اگر فرزند شما در مدرسه توانایی خاصی ندارد و در حد معمول است و شما بیایید بگویید که تو بهترین دانش آموز مدرسه هستی فرزند شما متوجه خواهد شد که این تشویق، واقعی نیست. چون سطح خودش را می‌داند و این سخنان شما اثر بدی در او جای خواهد گذاشت، پس تشویق خودتان را بر حسب واقع بیان کنید. 
 

گاهی اوقات لازم است از رفتار خوب فرزندتان  در حضور دیگران قدردانی کنید و او را تشویق کنید. چون تشویق کردن در حضور دیگران می‌تواند تاثیر فوق‌العاده ای در او داشته باشد. و این رفتار شما هم باعث می‌شود تا فرزندتان احساس آرامش کند و دیگران را هم تشویق می‌کند تا مارهای خوبی انجام دهند. 
 

در تشویق کودک، نباید به مقایسه وی با کودک دیگری پرداخت؛ زیرا تحقیر و کوچک کردن آن کودک را به دنبال دارد و این کار خود زشت و بدآموزی دارد. [4] با تشویق کردن قرار است که حامی فرزند باید ولی اگر او را با دیگران مقایسه کنید در واقع قلعه های قلب او را ویران خواهید ساخت و سبب رنجش خاطر کودک می شوید. 

نکته پایانی: در تشویق کردن خود افراط نداشته باشید و زیاده روی نکنید. چون فرزند شما احساس می‌کند که دروغ می‌گویید و اعتماد شما از بین خواهد رفت. راحت باشید و در برخورد با فرزندتان آرامش داشته باشید و عاقلانه رفتار کنید. 

پی نوشت :
[1] محمد صحفی، تعالیم آسمانی اسلام، قم: اهل بیت سال 1361، چاپ دوم، صفحه 94 به نقل از بهشت زندگی، صفحه 173
[2] شعبان آقاجانی پلامی، فرزند من: خاستگاه‌ها، شیوه‌ها و الگوهای تربیتی، تهران؛ موسسه فرهنگی سماء، سال چاپ 1380 چاپ اول، صفحه 85
[3] حسین دهنوی، نسیم مهر: پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان، مشهد: خادم الرضا (علیه‌السلام)، سال چاپ 1393، جلد 2، صفحه 52
[4] موسوعه احکام الاطفال و ادلتها، جلد 3، صفحه 417