فواید کتابخوانی در موفقیت تحصیلی (بخش اول)

کتابخوانی ابزاری در جهت موفقیت تحصیلی است. 
 

آیا کتاب را هم مثل روزنامه سرسری و سطحی می خوانید؟ اگر امروز روزنامه خوانده اید از خود سوال کنید که چه نکاتی در آن بوده تا متوجه شوید که چه اندازه دقت به کار برده اید، از حوادث مهم سخن می گویید ولی به کنه وقایع توجه ندارید.
 
معمولا مردم بعد از خواندن روزنامه، جملاتی از این قبیل را به یاد می آورند: «کسی درباره ی سناتوری که کار خلافی انجام داده چیزی گفته است». در این جا سوال های زیادی به ذهن خطور می کند، مانند: سناتور چه کار خلافی انجام داده؟ آن سناتور کیست؟ آیا مطمئن هستید که حتما آن شخص سناتور بوده است؟ چه کسی گفت که او این کار را انجام داده است؟ تحت چه شرایطی او را متهم کرده اند؟ این ها سوال هایی است که می توان مطرح کرد و اگر بخواهیم وارد جزئیات شویم تعداد سوال ها بی شمار است، ولی آیا آن خواننده حتى مفهوم کلی مطلب را می داند؟ متاسفانه جواب منفی است چون کسی که مفهوم کلی را خوب درک کند، باید دست کم قسمتی از جزئیات را به یاد آورد، چون مفاهیم و ایده ها از جزئیات تشکیل شده است.
 
اگر کتاب درسی و روزنامه را یکسان مطالعه کنیم، باید منتظر نتیجه ای مشابه آن چه در بالا بدان اشاره شد، باشیم. ضمن این که در مورد کتاب درسی نتیجه ممکن است خیلی بدتر باشد. چون کتاب، ارتباطات درهم و پیوسته ای را بیان می کند و لذا احتیاج به توجه زیاد دارد، تا نتیجه شبیه به جمله ی ذکر شده ی قبلی نباشد: «کسی درباره ی سناتوری که کار خلافی انجام داده است چیزی گفت».
 

اغلب ما صفحات کتابی را مکرر می خوانیم و می کوشیم که جزئیات پراکنده ای را حفظ کنیم، و گاه جملات یا کلماتی را علامت گذاری می کنیم و چندین مرتبه می خوانیم و موقع امتحانی به راحتی جملاتی را که به محفوظات ما شباهت دارد پیدا می کنیم و می نویسیم و پاسخ سوال هایی را که نمی دانیم، از روی حدس تشخیص می دهیم. این روش در امتحانات چهارجوابی یا امتحاناتی که جواب های صحیح و غلط، مقابل سوال نوشته شده کمک مؤثری است ولی آیا وقتی می گویید مطالعه می کنم فقط به این نکات توجه دارید؟
 
هرگاه مطلبی را چندین بار به نحوی که در بالا گفته شد بخوانیم بسیار طبیعی است که نکات مهم را یاد بگیریم و طبعا در امتحان مردود می شویم. حتمأ جمله ی زیر را زیاد شنیده اید که بعضی ها می گویند: من کتاب را چهار بار خواندم ولی در امتحان مردود شدم؟ این بی انصافی است! و گاهی هم می گویند مثلا (جان) کتاب را فقط یک بار خواند، ولی نمره ی الف (چهار، یعنی ۱۸ تا ۲۰) گرفت.
 
از این نوع سخنان در دانشگاه و مدارس زیاد شنیده می شود که در مواردی هم درست است. اغلب، آن چه که خوانده می شود تأثیر کمی در نتیجه ی کار دارد. درست مثل کسی که از موزه ی لوور، بیش از صد بار دیدن می کند ولی هیچ اطلاعی درباره ی تابلوها، استعمال رنگ های مختلف، ترکیب اشکال، طرز قرار دادن اشیا برای نشان دادن جنبه ها و اثرات مختلف ندارد، در صورتی که اقلا می تواند حس تحسین زیبایی و کسب اطلاعات لازم درباره ی آنها را در خود تقویت کند. این قبیل موارد بسیار دیده می شود و شما هم حتما متوجه آن شده اید. چقدر زیادند کسانی که از موزه ها به طور سطحی دیدن می کنند، چون مهم ترین نکته این است: تمام مدتی را که در موزه به سر می برند چه می کنند؟
 
کتاب خواندن هم مثل دیدن نمایشگاه هنری است. باید به خاطر داشته باشید که تعداد دفعاتی که کتابی را می خوانید، مهم نیست بلکه نحوه ی خواندن آن اهمیت دارد. آیا می دانید چه طور می توان از مطالعه، نتیجه ی بهتری گرفت؟ جواب این است: برای کسب مهارت و عادت به خوب کتاب خواندن، باید تمرین کرد. درس خواندن هم مانند دیگر جنبه های زندگی باید برای آموختن باشد. همان طور که «دیوئی» گفته است: «هر کاری را که عملا انجام دهید، آن را فرا می گیرید. یعنی انسان، کارهایی را که عملا انجام می دهد بهتر یاد می گیرد.
 
آن چه بیان شد، می تواند نکات مهمی برای خوب مطالعه کردن باشد. البته در قسمت های بعدی کتاب به نکات دیگری در این باره اشاره خواهد شد.
 
ادامه دارد...
 

 
منبع: کتاب «رمز موفقیت در تحصیل»