شیوه فرزند پروری حضرت زهرا (س) (بخش دوم)

گاهی عادلانه قضاوت کردن بسیار سخت است و پدران و مادران باید به آثار و پیامدهای قضاوت های خویش بیندیشند.
 

فرزندان در هر سنی که باشند برای خود شخصیت قائل هستند و دوست دارند در کانون توجه و عنایت باشند. پیامبر اکرم فرمودند: «أَکرِموا أَوْلَادَکمْ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یغْفَرْ لَکم؛ فرزندان خود را گرامی بدارید (برای آنها شخصیت قائل شوید) و آداب شان را نیکو گردانید تا در کانون بخشش قرار گیرید.» از امام باقر سؤال شد وقتی کودکان در صف جماعت حاضر می شوند چه رفتاری را باید انجام دهیم حضرت فرمودند: «لَا تُؤَخِّرُوهُمْ عَنِ الصَّلَاةِ الْمَکتُوبَةِ وَ فَرِّقُوا بَینَهُمْ؛ آنان را به صفهای آخر جماعت نرانید؛ بلکه بزرگسالان در میان آنان بنشینند.»

حضرت زهرا فرزندان خویش را از همان سنین کودکی با مسجد مأنوس می کرد. به خاطر این روش تربیتی بود که امام حسن مجتبی تشویق می شدند ضمن حضور در مسجد، به مواعظ و کلمات پیامبر نیز دقت کرده و بعد از بازگشت به منزل، برای مادر و اهل خانه نقل کنند. به این ترتیب، امام حسن همچون یک خطیب روی متکایی نشسته و سخنرانی می کردند و آنچه که از پیامبر فرا گرفته بودند، ارائه می دادند. وقتی امیر مؤمنان علی وارد منزل می شدند و با همسر خود سخن می گفتند، درمی یافتند که حضرت فاطمه آنچه از آیات قرآن نازل شده، اطلاع دارند، از ایشان می پرسیدند: «با اینکه شما در منزل هستید، چگونه به آنچه که پیامبر در مسجد بیان کرده اند، آگاه هستید؟ حضرت جریان امام حسن را به عرض ایشان می رساندند که این آگاهی، از ناحیة فرزندشان امام مجتبی بوده است.

روزی امیرالمؤمنین علی زودتر وارد منزل شدند و مخفیانه به سخنرانی امام حسن گوش می کردند. امام مجتبی به لکنت زبان افتادند، حضرت زهرا تعجب کردند؛ امام مجتبی عرضه داشتند: مادر جان! تعجب نکنید؛ چراکه شخص بزرگی سخن مرا را می شنود، و استماع او مرا از بیان مطلب بازداشته است. در این هنگام امام علی بیرون شدند و فرزندشان امام مجتبی را بوسیدند.
 

- حضرت زهرا به ما یاد می دهند که با کودکان خود گفتگوهای علمی داشته باشیم؛
- از کودکان نیز می شود استفادة علمی برد؛
- کودکان را باید تشویق به نطق علمی نمود؛
- گفتگوی کودکان شیرین و شنیدنی است که امیرالمؤمنین مشتاق شنیدن می شوند؛
- با اینکه پسران در 15 سالگی به سن تکلیف می رسند؛ ولی رفت و آمد به مسجد از زیر هفت سالگی در سبک و سیرة زندگی اهل بیت مورد تأکید بوده است.
- ضرورت آموزش حضور حساب شده و با برنامة فرزندان در مسجد توسط پدر و مادر؛
- ایجاد زمینة بازگویی محتواهایی که فرزندان در مسجد آموزش می بینند، سبب رشد فرزندان و شناخت توانمندی های آنان می شود؛
- این عمل تمرینی است برای تقویت بیان و تسلط برای سخن حق و علمی گفتن فرزندان؛
- تبدیل خانه به مدرسه و معلم و شاگرد شدن اعضای خانواده؛
- ایجاد امکانات و زمینه سازی برای ابراز وجود فرزندان در خانه؛
- تشویق فرزندان برای تبلیغ و انتقال معارف الهی به سایر اعضای خانواده؛
- ایجاد فضای بازخوانی و تکرار سخنان راهی برای خوب گوش کردن سخنرانی های مسجد برای فرزندان؛
- تمرینی است برای تقلید صحیح و سالم و آموختن ادب حضور در فرزندان؛
- تلاش مادران برای پرداختن به جنبه های تربیتی فرزندان؛
- تشویق پدران در موارد خوش فهمی فرزندان؛
- شخصیت بخشی به فرزندان، با کانون توجه قرار دادن آنها در خانه و خانواده.
 

عادلانه رفتار کردن با فرزندان و توجه درست به آنها، اصل سازنده ای است که تا اعماق وجود کودک اثر می گذارد. والدین باید دل خود را جای دل فرزندان خویش بگذارند و سپس رفتاری را متناسب با آنها بروز دهند و از برخی قضاوت ها بین کودکان بپرهیزند و در نهایت، چنانچه مجبور به اظهار نظری هستند، نسبت به خود رفتار و عملکرد آنها قضاوت کنند و آن را به شخصیت فرزندان تسرّی ندهند. مثلاً نباید در مواقعی مانند خرید لباس، هدیه و پاسخ سلام، روح کودک را با مراعات نکردن انصاف، آزار دهند.

روزی امام حسن و امام حسین در رقابت خطاطی قرار گرفتند. هر دو جهت داوری مسابقه خدمت مادرشان رسیدند. حضرت فاطمه نمی خواستند هیچ یک آزرده شوند، بدین خاطر فرمودند: به پدرتان مراجعه کنید تا ایشان قضاوت کنند. حضرت علی نیز به این نتیجه رسیدند که اگر هر کدام را برتر اعلام کنند، دل دیگری آزرده می شود، پس آنها را نزد پیامبر فرستادند و داوری را بر عهدة آن حضرت نهادند. پیامبر نیز داوری را به جبرئیل سپردند. ایشان نیز به اسرافیل حواله دادند، تا اینکه او از جانب خداوند قضاوت در این مورد را به خود حضرت فاطمه سپردند.

حضرت زهرا عرض کردند: خدایا! چگونه میان این دو قضاوت کنم؟ به الهام حضرت باری تعالی، حضرت صدیقه کبری فرمودند: عزیزانم! دانه های این گردنبند را میان شما پراکنده می کنم؛ هر کدام از شما بیش ترین دانه را جمع کند، خط او بهتر است. آنگاه دانه های گردنبند را پراکنده کردند، خداوند به جبرئیل دستور داد به زمین فرود آید و دانه ها را بین ایشان مساوی تقسیم کند تا هیچ کدام آن دو بزرگوار رنجیده خاطر نشود. جبرئیل نیز برای احترام و تعظیم ایشان امر خدا را به جا آورد. گاهی عادلانه قضاوت کردن بسیار سخت است و پدران و مادران باید به آثار و پیامدهای قضاوت های خویش بیندیشند.

منبع : مبلغان، بهمن و اسفند 1397 - شماره 236