چه چیزی یک آدم را پارانوئید می کند؟

شخص پارانوئید در دوران کودکی تنها، بسیار حساس و از نظر دیگران، «عجیب» بوده است.
 

در اینجا می خواهیم یک هشدار عاقلانه بدهیم - به ویژه به کسانی که طرف مقابلشان خیلی شکاک است: در اختلال شخصیت پارانویید، احتمال انجام اعمال خشن از دیگر اختلالات بیشتر است. هر وقت خبری فوری را در مورد تیراندازی های غم انگیزی که اغلب به صورت قتل - خودکشی است، می شنویم، آن هم در محیط کار یا در خانه، قبل از هر تشخیص دیگری به یاد پارانویا می افتیم. یادتان باشد هر چه افکار شخص پارانویید بیشتر از جنس گزند و آسیب باشد، احتمال این که افکارش به هذیان واقعی (که یک نشانه روان پریشانه است) تبدیل شود و افکارش را دستاویزی برای پیشگیری از گزندها و آسیب ها قرار دهد، بیشتر می شود. پس کسی که پارانویای شدید دارد و معتقد است کارفرمایش می خواهد او را اخراج کند یا طرف مقابلش قصد رها کردن او را دارد، از خودش می پرسد چرا وارد عمل نشود و اول او حمله نکند؛ بنابراین می بینید که تفکر پارانوئید چقدر می تواند خطرناک باشد.
 

 شخص پارانوئید در دوران کودکی تنها، بسیار حساس و از نظر دیگران، «عجیب» بوده است. روابط کمی داشته و از طرف بچه های دیگر مسخره و طرد می شده است. در ضمن، تیپ های شکاک حداقل پدر یا مادر خود را ظالم، تحقیرگر و کنترل کننده می دانند. آنها پیام نقص و ایراد داشتن را گرفته اند و خود را مستحق تنبیه فرض کرده اند. در بزرگسالی هم از دیگران انتظار حمله و سوءاستفاده دارند. در عین حال، پارانوئیدها معمولا این پیام را گرفته اند که فرق داشته اند و استثنایی، و تنها بوده اند. مراقبان آنها هم احتمالا آدم های کمال گرا و تمامیت خواه و در تنبیه سختگیر بوده اند و این پیام را داده اند که اشتباه را تحمل نخواهند کرد. پارانوییدها برای معنی کردن این تناقض آشکار که چطور ممکن است از یک طرف، استثنایی باشند و از طرف دیگر، مورد تمسخر دیگران، فرض را بر این گذاشته اند که دلیل حملات دیگران به آنها، بهتر بودن رفتارشان است. این اختلال بیشتر در مردها تشخیص داده می شود.
 

 تیپ پارانویید، آدم شکاکی است و جزء بدقلق ترین شخصیت هایی است که در این کتاب توضیح می دهیم. وقتی درگیر رابطه با شخصیت پارانوئید می شوید، به سرعت معنای اصطلاح «راه رفتن روی پوست تخم مرغ» (یا همان راه رفتن بر لبه تیغ) را می فهمید؛ میادین مین سوءظن و بی اعتمادی، شخص پارانوئید را به شدت و به تدریج محتاط می کند. اختلال شخصیت پارانوئید اغلب به بروز اختلال شدید در روابط عاشقانه منجر می شود.
 
چون موضع میان فردی شخص پارانوئید، بی اعتمادی است، از افشای خالصانه مسائل خودش امتناع می ورزد. او طوری برنامه ریزی شده که از نزدیکی و صمیمیت بترسد. شخص پارانویید تلاش برای ایجاد پیوند هیجانی و صمیمت را حمله تعبیر کرده و آن را با عصبانیت رد می کند. پارانوئید، تلاش ها و پیشنهادات صمیمانه شما را تلاشی موذیانه برای رو کردن آسیب پذیری های خود می داند. صرف نظر از وقت و زحمتی که صرف این رابطه کرده اید، خودتان را در چنگال هیجانی او می بینید – او برای همیشه حداقل تا حدی به شما با سوءظن و بی اعتمادی نگاه می کند.
 
اگر در حال ملاقات با یک پارانویید هستید، بعد از سپری شدن دوره شیفتگی اولیه، در خواهید یافت عشق ورزیدن به او خیلی سخت است. شخص پارانویید همواره دچار سوءظن و بی اعتمادی است. اگرچه شما حسن نیت دارید ولی او نیات شما را به منفی ترین شکل ممکن تفسیر می کند و همواره انتظار دارد با او بدرفتاری کنید و او را فریب دهید. دیری نمی گذرد که می فهمید طرف پارانوئید شما همواره بسیار هوشیار است . یعنی با دقت عجیبی دنبال حملات هیجانی می گردد. پارانوییدها تدافعی هستند، از دست دادن کنترل برای آنها خوفناک است و یکسره به وفاداری اطرافیانشان فکر می کنند.
 
پارانویید هرگز نمی فهمد خصومت خودش، علت خصومت دیگران است. از نظر فروید مکانیسم دفاعی اصلی شخص پارانوئید، فرافکنی است. پارانوییدها که در لفظ، منکر خشم و خصومت خود هستند، این خصایص مغرضانه را در دیگران می بینند، و به دیگران «فرافکنی می کنند».
 
شاید مشکل سازتر آن باشد که شخص شکاک، با عصبانیت (و گاهی به طور فیزیکی) به هر نوع بی احترامی و انتقاد خیالی حمله می کند. تیپ پارانویید، اهل بگومگو است و معمولا شکایت دارد، گوشه گیر و ساکت است که خود این، شکلی از خصومت است. شخصیت پارانویید، لجوج و کنایه زن و کنترل کننده است. وقتی طرف شما از نظر دوستان و اعضای خانواده تان «غیرقابل تحمل» به نظر می رسد، احتمالا منظورشان همین ویژگی ها است. ممکن است دوستان و خانواده شما بپرسند چرا با آدمی ملاقات می کنید که این قدر حساس و سرد است، این امکان هم وجود دارد که از تعامل با شما و او پرهیز کنند چون از بگو مگوهای او و تنش های ناشی از این بگومگوها خسته شده اند.
 
متأسفانه تیپه ای پارانویید ظرفیت کمی برای صمیمیت مستمر، خودافشایی و اعتماد دارند. یادتان باشد پارانویید در مواقعی که احساس آسیب پذیری و تحقیر شدن می کند (که معمولا هم می کند)، به تهدید رو می آورد. اما یادتان باشد منشاء این خصومت معمولا ترس او است. شخص پارانوئید - به رغم همه بی پروایی ها و باورهایش مبنی بر این که باید استثنایی باشد عملا می ترسد باورهایش بی ارزش باشند و به خاطر آنها طرد و تحقیر شود. عاشق پارانوئید در برخی موارد خشن و خطرناک می شود و کینه توزانه دنبال انتقام گرفتن بابت طرد شدن خیالی خود می رود.
 
بالاخره چندکلامی هم درباره خیانت: تیپ پارانویید، شما را صریحا یا به طور ضمنی و بارها به خیانت متهم می کند و چنین انتظاری دارد. اگرچه این رفتار او می تواند شما را عصبانی کند و برنجاند ولی یادتان باشد خیانت و بی وفایی، هسته اصلی پارانویا هستند. شما که محور عشق یک پارانویید هستید، برای او خطر هیجانی عمیقی محسوب می شوید: وقتی شخصی که از هر کس دیگری به پارانویید نزدیک تر است، او را طرد می کند، در واقع خیلی چیزهای او را گرفته است. بنابراین حتی وقتی بی چون و چرا به او وفادارید هم از او انتظار عصبانیت داشته باشید.
 

 
منبع: کتاب «عشق دیوانه وار»