شناخت آزمایش های تشخیص ناباروری زنان (بخش اول)

پزشک معمولاً برای زنانی که مشکل باروری دارند، آزمایش‌های خونی را به منظور بررسی سطح هورمون‌های مؤثر در باروری درخواست می‌کند.
 

اولین اقدام پزشک در سنجش مشکل ناباروری، بررسی کامل سابقۀ پزشکی و معاینۀ زنان است که شامل مراحل زیر می‌شود:
_ گرفتن سابقۀ عادت‌های ماهانه
_ گرفتن سابقۀ پزشکی، بیماری‌ها و عمل‌های جراحی
_ بررسی روش و زمان برقراری رابطۀ جنسی
_ مشکلات مربوط به سبک زندگی مثل سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر یا قهوه
 

پزشک بعد از دریافت اطلاعات ممکن است معاینات زنانه را برای بررسی مشکل دهانۀ رحم و واژن انجام دهد. همچنین با توجه به نتایج سوابق پزشکی زن و همچنین معاینات، آزمایش‌های تکمیلی برای مشخص شدن علت مشکل باروری و انتخاب روش درمان برای زن تجویز کند. همچنین پزشک ممکن است برای مرد نیز آزمایش آنالیز اسپرم تجویز کند یا او را نیز برای معاینه به پزشک متخصص ارجاع دهد.
 

پزشک معمولاً برای زنانی که مشکل باروری دارند، آزمایش‌های خونی را به منظور بررسی سطح هورمون‌های مؤثر در باروری درخواست می‌کند. در این آزمایش‌های خون، سطح هورمون‌های هیپوفیزی، تخمدانی و تیروئیدی شامل هورمون‌های lh، fsh، پروژسترون، تستسرون، پرولاکتین و تیروئید اندازه‌گیری می‌شود. انجام این آزمایش‌های هورمونی به پزشک برای بررسی ذخیرۀ تخمدان یعنی تعداد فولیکول‌ها و همچنین کیفیت تخمک‌ها و همچین بررسی وجود سایر مشکلاتی کمک خواهد کرد که ممکن است در فرایند تخمک‌گذاری تأثیرگذار باشد.

برای بررسی سطح هورمون fsh، پزشک آزمایش خون روز سوم عادت ماهانه را تجویز می‌کند. در این آزمایش، سطح هورمون fsh و سایر هورمون‌ها مانند lh، پرولاکتین، استرادیول e2 در روز سوم عادت ماهانه اندازه‌گیری می‌شود. بالا بودن سطح fsh و lh می‌تواند بیانگر نارسایی زودرس تخمدان باشد. بالا بودن lh و کم بودن fsh می‌تواند نشان‌دهندۀ سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا مشکل در فاز لوتئال عادت ماهانه باشد.

همچنین ممکن است آزمایش تعیین سطح هورمون‌های دیگری مثل اینهیبین b و آنتلی‌مولرین یاamh را درخواست دهد. این آزمایش‌ها نیز برای بررسی ذخایر تخمدان و عملکرد تخمدان به پزشک کمک خواهد کرد. بررسی سطح پرولاکتین و هورمون‌های تیروئید نیز اهمیت دارد. این هورمون‌ها ‌می‌تواند به طور غیرمستقیم در میزان باروری تأثیر بگذارند. پزشک ممکن است همراه با آزمایش هورمونی، انجام آزمایش‌‌هایی برای بررسی بیماری‌های خودایمنی یا دیابت را نیز درخواست کند.
 

یکی از آزمایش‌هایی که برای ارزیابی ذخایر تخمک انجام می‌شود، آزمون چالش تحمل کلومیفن‌سیترات است. در این آزمایش، پزشک ابتدا با درخواست یک آزمایش خون در روز سوم دوره عادت ماهانۀ زن، سطح هورمون‌های fsh و استرادیول e2 را بررسی می‌کند. سپس از روز پنجم تا نهم عادت ماهانه، دُز مشخصی از قرص کلومیفن‌سیترات را برای زن تجویز می‌کند. دز تجویزی معمولاً ۱۰۰ میلی‌گرم در روز است.

بعد از آن در روز دهم عادت ماهانه، مجدداً درخواست آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح fsh و استرادیول e۲ را می‌دهد. مقایسۀ تغییرات سطح این دو هورمون، قبل و بعد از مصرف کلومیفن‌سیترات اطلاعات خوبی در مورد ذخایر تخمدان در اختیار پزشک قرار خواهد داد. سطح هورمونfsh و معمولاً در روز دهم باید از سطح آن در روز سوم کمتر باشد. بالا بودن سطح fsh در روز دهم یا روز سوم، هر دو به معنی وجود مشکل در تخمدان و نارسایی تخمدان است.
 

اگر در آزمایش‌های اولیۀ ناباروری شامل آزمایش خون و معاینات، موردی غیرعادی وجود نداشت، نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر برای بررسی مشکلات لوله‌های رحم و رحم است. سه روش عمدۀ بررسی مشکلات رحم شامل موارد زیر است:
_ سونوهیستروگرافی
_ هیستروسالپنگوگرافی (hsg)
_ هیستروسکوپی
_ لاپاراسکوپی

پزشکان ممکن است از ترکیب روش‌های فوق برای افزایش دقت در تشخیص خود استفاده کنند. اگرچه تحقیقات نشان داده که تمامی این روش‌ها به یک اندازه دقیق است و انجام آنها به صورت ترکیبی باعث افزایش دقت در نتیجه ‌نمی‌شود، با این حال، سونوگرافی با استفاده از محلول سالین یا سونوهیستروگرافی نسبت به سایر روش‌ها درد کمتری دارد و در نتیجه بهتر است در صورت امکان از این روش استفاده شود.
 

سونوگرافی یک روش تصویربرداری استاندارد برای بررسی رحم و تخمدان‌هاست که به شناسایی فیبروئید، کیست تخمدان، تومور و انسداد مجاری ادرار کمک ‌می‌کند. سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی، تصویری از اندام‌ها ایجاد ‌می‌کند که بی‌خطر و بدون درد است. سونوهیستروگرافی ترانس واژینال، نوعی سونوگرافی به کمک تزریق محلول سالین به درون رحم است که باعث ‌می‌شود پزشک بهتر بتواند رحم را ببیند. این روش برای تشخیص مشکلات احتمالی از سونوگرافی معمولی دقیق‌تر است و امروزه بهترین روش برای تشخیص تخمدان پلی‌کیستیک (pcos) است.

ادامه دارد...

منبع: سایت مادرشو