حادثه های استرس زا، زمینه ساز کابوس در کودکان است. 
 

مقدمه

همه­ی انسان ها معمولا ساعاتی در طول شبانه روز را در خواب سپری می­کنند که همین نعمت الهی باعث شادابی روح جسم انسان می­شود این خواب ها گاهی زیبا و رویایی هستند و گاهی ترسناک و هراس انگیز که به این گونه خواب ها به عنوان کابوس های شبانه یاد می­شود .
 
این گونه خواب ها منجر  می­شود که فرد با حالت پریشانی در شب بیدار شده که گاها این بیداری  برای کودکان همراه با فریاد یا گریه است و از والدین خود درخواست کمک می­کند و اگر از کودک بپرسید که می تواند خوابش را برای شما تعریف کند اغلب آن قسمت که موجب ترس کودک شده را برای شما تعریف می­کنند.
 
کابوس ها در دوران کودکی می ­تواند علل مختلفی داشته باشد که یکی از رایج ترین این علل این است که کودک از شخصی میترسد یا فکر می کند در حال تعقیب شدن توسط شخصی است.
 

علت کابوس­های شبانه

این کابوس ها و وحشت های شبانه در کودکان معمولا به دلیل بیماری های روانی یا جسمانی اتفاق نمی­افتد و بیشتر بعد ازیک رویداد استرس­زا یا ترسناکی که در طی روز برای کودک رخ می­ دهد؛ برای مثال(فیلم ترسناکی که کودک میبیند یا داستان ­هایی که در کتاب ها می خواند یا اطرافیان برایش تعریف می­ کنند و در آخر ممکن است مسئله ای باشد که کودک شخصا با آن روبه رو است؛ مثل مشکلات یا تکالیفی که در مدرسه به او واگذار شده است یا مشکلات احساسی و.....)که همه این عوامل سبب می­شود که کودک یک روز سخت و فشرده داشته باشد  و در هنگام خواب با کابوس روبه رو شود.
 
ولی والدین این نکته را نیز هم در نظر بگیرند که گاهی این کابوس ها می­ توانند ناشی از تخیلات کودک شکل بگیرد بدون هیچ علت و معنای خاصی که این گونه خواب ها قسمتی از رشد کودکان است.[1]
 

اقداماتی که والدین می­توانند در این شرایط انجام دهند

هنگامی که کودک وحشت شبانه دارد با آرامی و ملایمت با او صحبت کنید و او را به رخت­خواب ببرید هنگامی که کودک در دل شب فریاد کشید بی آن که کودک را از خواب بیدار کنید یا تکانش دهید باید او را نوازش کنید و آرام در گوشش لالایی نجوا کنید به خاطر داشته باید که در این مرحله کودک را نباید حتی الامکان از خواب بیدار کرد.[2]
 
زمانی که کودک از صدای فریاد خودش بیدار شد چون در این زمان کودک بسیار آشفته و وحشت زده است او را در آغوش بگیرید  به کودک یک لیوان آب داده و خیلی خونسرد و آهسته تعریف کنید که این فقط یک خواب بوده و گذشت و آنچه که دیدی همه در خواب بوده (اگر کودک شما خیلی کوچک است و معنی رویا و خواب را هنوز یاد نگرفته است طنین آرامش­بخش صدایتان او را تسکین می­دهد ) و در نهایت اگر کودک همچنان بیقراری کرد چراغ اتاق او را روشن کرده و به او بگوید بیا به دنبال چیزی که می­ترسی بگردیم و بعد از اطمینان خاطر کودک او را به رخت­خوابش بازگردانید اگر از رفتن به رخت خواب امتناع کرد در این جا به  والدین توصیه می­ شود موضوع خوابی که کودک دیده است به شکل دیگر به پایان برسانیم برای مثال(اگر خواب دایناسوری را می­بیند به او بگوییم در انتها تو شمشیری داشتی و دایناسور را کشتی)
 
زمانی که والدین متوجه این می شوند که کابوس های کودک به علت مشغولیت ذهنی کودک است باید دقت کنند که چه مسئله ای در زندگی کودک تغییر پیدا کرده است که  برای یافتن این سوال باید از خود کودک کمک گرفت و بگذاریم خود کودک برایمان تعریف کند (بهتر است در این موقع سکوت کرده و با دقت به حرف هایش گوش کنیم)[3]
 

برای خواب بهتر کودکمان باید به نکات زیر توجه کنیم

_پیش از زمان خواب یک برنامه منظم داشته باشیم (فعالیت های لذت بخش مانند گفتن قصه برای کودک و دادن آرامش به کودک).
_خستگی ممکن است در ایجاد وحشت شبانه نقش داشته باشد (مطمئن شوید که کودک هر شب به اندازه کافی استراحت می­کند).
_اگر کودکتان استرس یا دلواپسی دارد با او صحبت کرده و برنامه ای با کودک بریزید که بتواند از عهده استرس خود برآید.
_سعی کنید شب ها همیشه یک چراغ خواب در اتاق کودک روشن گذاشته و به کودک خود بگویید که قبل خواب به تمام وسایل اتاق خود با دقت نگاه کنند.
_سعی کنید کودکان قبل از به خواب رفتن فیلم های خشن و ترسناک نببینند و یا بازی های خشن و هیجان­ انگیز انجام ندهند.
_سعی کنید قبل از خواب کودک برایش یک مسئله که کاملا جالب است تعریف کنید و به کودک بگویید که امیدوارم امشب در موردش خواب ببیند.
_می­توانید یک عروسک به کودک داده و یا از در اتاق کودک خود آویزان کرده و به کودک بگویید که این عروسک جلوی خواب های بد را می ­گیرد.
 
همه نکات بالا باعث می ­شود که یک موقعیت روحی خوب  و آرامش برای کودک ایجاد کرده است.

پی نوشت:
[1] . هفته نامه سلامت.
[2] . دکتر محمد جواد قاسم زاده، روانشناسی کودک، قم :انتشارات شمیم قلم، 1390، صفحه 147و145.
[3] . سایت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دسته بندی سلامت، کدخبر 95050105823.