آنچه زنان باردار باید بدانند

توجه به تغذیه در دوران بارداری، یکی از نکات مهمی است که زنان باردار باید بدان توجه داشته باشند. 
 

در دوران آبستنی، انواع نیازهای غذایی، ویتامینی و مواد معدنی بدن افزایش می یابد. نیاز یک زن بالغ ۲۵ تا ۵۰ ساله به انرژی ۲۲۰۰ کالری است که در دوران بارداری با ۱۵ درصد افزایش، به ۲۵۰۰ کالری می رسد. همچنین نیاز به پروتئین با ۲۰ درصد افزایش از ۵۰ گرم به ۶۰ گرم بالغ می گردد.
 
براساس برخی از آمارها، توصیه شده است که زنان حامله، روزانه ۷۵ گرم پروتئین مصرف کنند. نیاز به ویتامین D A و E به ترتیب ۲۰۰ میکروگرم رتینول، ۵ میکروگرم و ۲ میکروگرم آلفا TE، افزایش می یابد.
 
نیاز به سایر ویتامین ها نیز به میزان قابل توجه زیاد می شود. از میان افزایش نیاز به مواد معدنی، آهن و کلسیم نمود بیشتری دارد زیرا در دوره حاملگی حدود ۵۰۰ میلی گرم آهن از مادر به جنین منتقل می شود و در صورت فقدان آهن تکمیلی، مادر دچار فقر آهن می گردد.
 
از این رو، توصیه شده است روزانه ۳۰ تا ۶۰ میلی گرم آهن به رژیم غذایی اضافه شود. نیاز به کلسیم با ۴۰۰ گرم افزایش به ۱۲۰۰ میلی گرم در روز می رسد. گفتنی است که در دوره بارداری نیاز روزانه به اسید فولیک (ویتامین B1 یا L1) دو برابر می شود.
 

گرچه حاملگی موقعیتی استثنایی است و در شرایط معمولی با شادی و رضای خاطر از سوی زن استقبال می شود و توانایی برای آن کمالی بزرگ است و گذشته از این، براساس برخی از تحقیقات، گمان بر این است که حاملگی زودرس، اثر محافظتی در برابر خطر ابتلا به سرطان پستان دارد، و حاملگی دیررس و پس از ۳۰ سالگی، موجب تقویت بروز بیماری است، با این همه عوارضی به همراه دارد و تأثیراتی بر روان و رفتار می گذارد.
 
در جریان آبستنی، سرعت ضربان برون ده قلب حدود ۳۰ درصد افزایش می یابد؛ بر حجم خون و پلاسما و توده گلبول های قرمز افزوده می شود؛ ظرفیت حیاتی و مصرف اکسیژن اندکی زیاد می گردد؛ افزایش حجم ۵۰ درصدی پلاسما و ۲۵ درصدی گلبول های قرمز به رقیق شدن خون و سطح پایین هماتوکریت و هموگلوبین می انجامد. حدود ۶۰ درصد زنان باردار، دچار تعریق شبانه می شوند و خونریزی در ماه های آخر آبستنی که در ۵ تا ۱۰ درصد زنان روی می دهد، یکی از علل بزرگ مرگ یا رنجوری آنان است. هنگام حاملگی ممکن است التهاب خفیفی در لکه ها ایجاد شود و گاهی برجستگی مخاطی بین دندان ها بیش از حد رشد کند که به تومورهای حاملگی، موسوم است.
 
زنان باردار، بیشتر مستعد ابتلا به گرفتگی پا هستند؛ آنان نباید هیچ نوع واکسنی را تزریق و یا خودسرانه داروهای کدئین دار و دیگر داروها را مصرف کنند. آبستنی یکی از عوامل سنگ صفرا در زنان می نماید و فعالیت های بدنی زن را محدود می کند.
 
افزایش هورمون های مختلف در طول بارداری، ممکن است تغییرات آشکاری را در بدن زنان پدید آورند، ورم، آکنه، صفات مردانه و آکرومگالی از آن جمله اند.
 
آشفتگی های عصبی و حالات روانی نیز در جریان آبستنی قابل توجه است. براساس برخی از تحقیقات در سه ماهه آخر آبستنی که ترشح پروژسترون به بالاترین سطح خود می رسد، به میزان ۳۷ درصد افسردگی، ۲۳ درصد ناپایداری خلق (خوی و رفتار)، ۵۵ درصد بی خوابی، بسیار شایع است، اضطراب شدید می شود و چگونگی زایمان و سلامت نوزاد، ذهن مادر را به خود مشغول می دارد.
 

 مدت حاملگی از زمان آخرین دوره قاعدگی تا تولد نوزاد، حدود ۴۰ هفته است. ۹۰ درصد زایمان ها در فاصله ۱۰ روز پس از ۴۰ هفته یا پیش از آن رخ می دهد؛ گرچه گاهی نوزادان زنده در هفته ۲۸ یا ۴۶ متولد می شوند.
 
از عوامل احتمالی که در زایمان نقش دارند، رسیدگی جنین و جفت، بزرگی آن و هورمون هاست. وقتی جنین بزرگ می شود، به عضلات رحم فشار می آورد و آنها را کش می دهد. با حرکات دست ها و پاها، جدار رحم را تحریک می کند و این امر به انقباضات رحمی می انجامد. نیز غلظت پروژسترون، چند هفته پیش از تولد کاهش می یابد و غلظت استروژن همچنان تا زمان تولد افزایش می یابد و در نتیجه، اثر پروژسترون بر مهار رحم از بین می رود و بر انقباضات رحم، اندکی قبل از زایمان افزوده می شود.
 
منبع:  کتاب زن. سیدهادی حسینی و علی احمد راسخ . صص 47-51. انتشارات امیرکبیر. سوم. 1387.