هنگام بلوغ، بر اثر افزایش هورمون های جنسی در هر یک از دو جنس، صفات ثانویه جنسی متفاوت پدید می آید.
 

بلوغ جنسی

بلوغ جنسی در اثر شروع ترشح فاکتور آزاد کننده هورمون لوتئینی از هیپوتالاموس بروز می کند. این فاکتور، از طریق سیستم هیپوتالاموس - هیپوفیزی، به غده پیتوئیتر پیشین می رود و موجب ترشح هورمونه ای محرک فولیکولی و لوتئینی می شود و به این ترتیب، دوران باروری و ترشح هورمون های جنسی آغاز می گردد.
 

عوامل موثر در بلوغ جنسی

در پدیده بلوغ جنسی، عواملی چون نژاد، آب و هوا، تغذیه، فرهنگ حاکم بر جامعه و... دخیلند. آستانه بلوغ در دختران، فاصله سنی ۱۰ تا ۱۴ سالگی و در پسران، ۱۲ تا ۱۶ سالگی است و به طور طبیعی در دختران، ۲ سال زودتر از پسران رخ می دهد که با توجه به پیامدهای آن، نقطه عطفی در تمایز جنس زن از مرد است و از جنبه های گوناگون، نیازمند بررسی و ژرف اندیشی می نماید.
 
هنگام بلوغ، بر اثر افزایش هورمون های جنسی در هر یک از دو جنس، صفات ثانویه جنسی متفاوت پدید می آید. رشد اندام ها و دستگاه تناسلی، رویش مو در صورت و زیر بغل و زهار، بزرگی حنجره و بم شدن صدا، افزایش قد و وزن، میل جنسی و انزال، از جمله نشانه های بارز بلوغ جنسی در پسران است که با رفتار و حالات روانی مانند استقلال خواهی، احساس غرور و پرخاشگری همراه است.
 

بلوغ جنسی در دختران

در دختران، بلوغ جنسی با قاعدگی آغاز می شود، چربی زیر پوست افزایش می یابد، قد و وزن زیاد می گردد، دستگاه تناسلی، سینه و لگن رشد قابل ملاحظه می یابند و در ناحیه شرمگاهی و در زیر بغل مو می روید، نیاز به جنس مخالف و نوسانات عاطفی شدت می یابد. و گاه افزایش هورمون های مردانه (که به طور عمده از قشر فوق کلیه ترشح می شود) در آنان نشانه هایی چون پرمویی و جوش صورت را پدید می آورد، سینه ها به اندازه کافی رشد نمی کنند و مردنمایی بروز می یابد.
 
درباره بلوغ زودرس و دیررس در دختر و پسر، تحقیقاتی انجام گرفته است که براساس آنها بلوغ زودرس، سن یائسگی را در زنان به تأخیر می اندازد ولی ممکن است در فرهنگ های رشد نیافته به ازدواج زودرس آنها بینجامد و بی آنکه از نظر اجتماعی و جسمانی رشد و آمادگی لازم را بیابند، به همسر داده شوند و در نتیجه با مشکلات بیشتری نسبت به پسران مواجه گردند.
 
برخی از تحقیقات نشان می دهد که پسران، هر گاه زودتر از حد معمول بالغ شوند، احساس شخصیت بیشتر می کنند، خوددارتر می گردند و اعتماد به نفس آنها فزون تر است و در مهارت های کلامی بر پسران دیررس، برتری دارند. نوع ذاتی بلوغ زودرس در دخترها شایع تر است.
 

تاخیر در بلوغ جنسی دختران

براساس گزارش ها، دخترانی که بلوغ آنها به تأخیر می افتد، از پسران همسال خود مردم آمیزترند، تعادل روانی بهتری دارند، شیوه ارتباط آنان با همسالانشان پسندیده تر است و در آزمون های استعداد ریاضی، عملکردی برابر با پسران همسن خود دارند.
 
از آن سوی، پسران دیررس، نامتعادل، مضطرب، خجالتی، پرحرف و ساده اندیشاند، نوعی بی قراری، برتری جویی، احساس حقارت و بی کفایتی و وابستگی همراه با استقلال طلبی در میان آنان مشاهده می شود. در فعالیت های جمعی کمتر شرکت میکنند، در میان همسالان خود نمی توانند محبوبیت کافی به دست آورند و نوعی تعارض در رفتار و دوگانگی شخصیتی، آنها را می آزارد.
 
منبع: کتاب زن. سیدهادی حسینی و علی احمد راسخ . صص 62-64. انتشارات امیرکبیر. سوم. 1387.