راهکارهای موثر برای کنترل دیابت (بخش اول)

تعادل مقدار کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌های رژیم غذایی‌تان به شما در نگه داشتن قند خون در محدوده هدف کمک می‌کند.
 

درمان دیابت نیازمند نظارت دقیق روی سطح قند خون و نگه داشتن آن در محدوده تعیین‌شده است. پزشک به شما کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی برای دیابت تهیه کنید که مناسب شماست و می‌توان آن را به سادگی فهمید. به علاوه، ممکن است در تیم درمانی خود به متخصصان دیگر از جمله متخصص تغذیه، چشم‌پزشک و دیگر پزشکانی که بتوانند سلامت شما را پیگیری کنند نیاز داشته باشید. هر قدر بتوانید قند خون‌تان را در طول روز به محدوده نرمال نزدیک‌تر نگه دارید و از افت شدید یا بالا رفتن زیاد آن جلوگیری کنید، در کنترل بیماری خود موفق‌تر خواهید بود. فراموش نکنید که دیابت یک بیماری جدی است اما می‌توان آن را با پیگیری منظم و تعامل با پزشک به خوبی کنترل کرد. در زیر روش‌های مختلف کنترل دیابت را به شما معرفی خواهیم کرد.
 

درمان دیابت برای هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. پزشک با توجه به وضعیت شخص شما درمان دیابت را برنامه‌ریزی می‌کند. برای مثال، نحوه درمان برای یک فرد مبتلا به دیابت که روزانه فعالیت بدنی مناسبی دارد با فرد دیگری که تحرک کم و رژیم غذایی ناسالمی دارد متفاوت خواهد بود. در واقع، پزشک شما با توجه به میزان فعالیت، رژیم غذایی و استمرار شما در دریافت به‌موقع دارو و مراجعه منظم به پزشک، نحوه درمان شما را تعیین می‌کند. کنترل سطح قند خون توسط شما می‌تواند کمک بزرگی به روال درمان‌تان کند. بهتر است هنگامی که قند خون خود را در طول روز تست می‌کنید، آن را ثبت کنید و در مراجعه به پزشک به او نشان دهید. این کار می‌تواند داشته‌های خوبی از وضعیت شما و نحوه کنترل قند خون‌تان به پزشک بدهد. با توجه به نوع دیابت شما، داروهایی که دریافت می‌کنید می‌تواند متفاوت باشد:
 

اگر به دیابت نوع یک مبتلا هستید، لوزالمعده شما انسولینی را که بدن‌تان برای استفاده از قند خون به عنوان انرژی نیاز دارد، نمی‌سازد. در نتیجه، به دریافت انسولین به صورت تزریقی نیاز خواهید داشت. یادگیری تزریق کردن به خود، کودک شیرخوار یا هر یک از اعضای خانواده‌تان ممکن است در ابتدا ترسناک‌ترین قسمت مدیریت دیابت به نظر برسد. اما در واقع خیلی راحت‌‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید. انسولین تزریقی در انواع زیر ارائه می‌شود:
- داروهای سریع‌الاثر؛ چند دقیقه بعد از تزریق شروع به اثرگذاری می‌کند و دو تا چهار ساعت روی قند خون شما تأثیر می‌گذارد.
- داروهای کوتاه‌اثر؛ ظرف ۳۰ دقیقه شروع به اثرگذاری می‌کند و سه تا شش ساعت روی قند خون شما تأثیر می‌گذارد.
- متوسط‌اثر؛ یک الی دو ساعت بعد از تزریق شروع به اثرگذاری می‌کند و تا ۱۸ ساعت روی قند خون شما تأثیر می‌گذارد.
- طولانی‌اثر؛ یک الی دو ساعت بعد از تزریق شروع به اثرگذاری می‌کند و بیش از ۲۴ ساعت روی قند خون شما تأثیر می‌گذارد.
 

برای برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع دو، رژیم غذایی و ورزش کردن کافی است تا بتوانند بیماری خود را تحت کنترل درآورند و برخی دیگر به دارو احتیاج دارند که ممکن است شامل انسولین و یک داروی خوراکی باشد. داروهای دیابت نوع دو برای برگرداندن سطح قند خون به حالت نرمال به روش‌های مختلفی عمل می‌کند. این داروها شامل موارد زیر است:

- داروهایی که تولید انسولین توسط لوزالمعده را افزایش می‌دهد؛ مانند کلروپروپامید (دیابینیز)، گلیمپیرید، (آماریل)، گلیپیزید (گلوکترول)، گلیبورید (دیابتا، گلیناز)، ناتگلینید (استارلیکس) و رپاگلیدین (پراندین)

- داروهایی که جذب قند توسط روده‌ها را کاهش می‌دهد؛ مانند آکاربوز (پریکوز) و میگلیتول (گلیست)

- داروهایی که نحوه استفاده بدن از انسولین را بهبود می‌بخشد؛ مانند پیوگلیتازون (آکتوز) و روزیگلیتازون (آواندیا)

- داروهایی که تولید قند توسط کبد را کاهش می‌دهد و مقاومت انسولین را بهبود می‌بخشد؛ مانند متفورمین (گلوکوفاژ)

- داروهایی که تولید انسولین توسط لوزالمعده یا سطح خون آن را افزایش می‌دهد یا تولید قند کبد را کاهش می‌دهد؛ مانند آلوگلیپتین (نسینا)، دولاگلوتید (ترولیسیتی)، لیناگلیپتین (ترادجنتا)، اگزناتید (بایتا، بایدورون)، لیراگلوتید (ویکتوزا)، لیکسیسناتید (آدلیکسین)، ساکساگلیپتین (آنگلیزا)، سیتاگلیپتین (ژانوویا) و سماگلوتید (اوزمپیک)

- داروهایی که کلیه را از جذب مجدد گلوکز باز می‌دارد و باعث افزایش دفع گلوکز در ادرار می‌شود. این داروها مهارکننده‌های سدیم‌گلوکز کوترانسپورتر 2 (SGLT2) نامیده می‌شود؛ مانند کاناگلیفوزین (اینووکانا)، داپاگلیفلوزین (فارگسیگا) و امپاگلیفلوزین (جاردیانس) 

- پراملینیتید (سیملین) نیز یک هورمون مصنوعی تزریقی است. این هورمون به کاهش قند خون بعد از غذا در افراد مبتلا به دیابت که از انسولین استفاده می‌کنند کمک می‌کند، اما ممکن است این دارو را در ایران به راحتی پیدا نکنید.

همچنین برخی از قرص‌ها حاوی بیش از یک نوع داروی دیابت هستند. از جمله این قرص‌ها امپاگلیفلوزین/ لیناگلیپتین (گلیکسامبی) است. این دارو از نوع مهارکننده SGLT2 است که جذب مجدد گلوکز در کلیه‌ها را با یک مهارکننده DPP-4 مسدود می‌کند. مهارکننده‌های DPP-4 هورمون‌ها را به منظور کمک به لوزالمعده برای تولید انسولین بیشتر و کمک به کبد برای تولید گلوکز کمتر، افزایش می‌دهند.
 

شما هم احتمالاً زیاد شنیده‌اید که رژیم غذایی مناسب به کنترل قند خون شما کمک می‌کند. اما ما به شما می‌گوییم که یک رژیم مناسب برای افراد مبتلا به دیابت بسیار حیاتی است. هر قدر شما بتوانید قند خون خود را در طول روز نزدیک‌تر به محدوده نرمال نگه دارید، کمتر دچار عوارض دیابت خواهید شد. اندازه مناسب غذا و نوع موادی که مصرف می‌کنید تأثیر زیادی در مدیریت قند خون شما دارد. بنابراین، برای تهیه برنامه غذایی از پزشک خود یا متخصص تغذیه کمک بگیرید. اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان مبتلا به دیابت نوع یک هستید، حتماً به تزریق انسولین نیاز خواهید داشت. مصرف انسولین شما بر اساس فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی دقیق‌تر تعیین می‌شود. اینکه چه زمانی غذا می‌خورید و چقدر می‌خورید، به همان اندازه چیزی که می‌خورید مهم است. پزشکان معمولاً روزانه سه وعده غذایی کم‌حجم و سه تا چهار میان‌وعده را برای حفظ تعادل مناسب بین قند و انسولین موجود در خون توصیه می‌کنند.

تعادل مقدار کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌های رژیم غذایی‌تان به شما در نگه داشتن قند خون در محدوده هدف کمک می‌کند. اینکه از هر کدام از این مواد غذایی چه مقدار در رژیم خود داشته باشید به عوامل مختلفی از جمله وزن و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. نکته‌ای که در رژیم غذایی‌تان از همه مهم‌تر خواهد بود این است که بدانید در هر وعده چه مقدار کربوهیدرات‌ مصرف می‌کنید. اگر اضافه‌وزن دارید، رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات، کم‌چربی یا کم‌‌کالری ممکن است در رسیدن به وزن مناسب به شما کمک کند. نباید بیش از ۷٪ از رژیم غذایی شما از چربی‌های اشباع تشکیل شده باشد. همچنین بهتر است از چربی‌های ترانس به طور کامل اجتناب کنید.
 

ورزش، استفاده بدن شما از انسولین را بهبود می‌دهد و ممکن است قند خون را کاهش دهد. همچنین به برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع دو کمک می‌کند سطح قند خون خود را کاهش دهند و ممکن است به جلوگیری از ابتلا به این بیماری در افرادی که ریسک آن را دارند کمک کند. برای افراد مبتلا به هر دو نوع دیابت، ورزش می‌تواند احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش دهد و گردش خون را بهبود بخشد و باعث کاهش استرس شود. افراد مبتلا به دیابت نوع دو که نیاز به کاهش وزن دارند می‌توانند از ورزش در سطح متوسط سود ببرند. بیشتر مبتلایان به دیابت تشویق می‌شوند که هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط مانند پیاده‌روی داشته باشند. تمرینات قدرتی اغلب حداقل دو بار در هفته توصیه می‌شود.

درباره ورزش کردن بهتر است موارد زیر را در نظر بگیرید:
- میزان و نحوه فعالیت‌های ورزشی خود را با پزشک‌تان بررسی کنید تا بیش از حد توان‌تان ورزش نکرده باشید.
- برای جلوگیری از افت قند خون تا سطوح خطرناک، قبل از ورزش قند خون خود را چک کنید.
- در صورت لزوم، حدود نیم ساعت قبل از ورزش، یک میان‌وعده کربوهیدراتی بخورید.
- اگر علائم قند خون پایین یا همان هیپوگلیسمی را احساس کردید، ورزش را قطع کنید و یک میان‌وعده یا نوشیدنی کربوهیدراتی بخورید. ۱۵ دقیقه صبر کنید و دوباره قند خون را چک کنید. اگر هنوز خیلی پایین است، میان‌وعده دیگری بخورید.

ادامه دارد... 

منبع: behtiam.com