هرگز با عصبانیت کودک والدین نباید عصبانی شوند، بلکه باید به آرامی رفتار کنند و کودک را از این حالت خارج کنند.
 

خشم کودکان

خشم در کودکان همانند یک هیجان طبیعی در بزرگسالان است و حتی در زمان و مکان مناسب برای بقا بسیار لازم و ضروری می ­باشد، که والدین باید از همان ابتدا کودکی مهارت های کنترل خشم را از راه ها و روش های مختلف به کودکان آموزش دهند.
 
شش محرک و عامل اصلی که موجب رفتار خشم در کودک می­ شود عبارت است از: خستگی، گرسنگی، تکامل نیافتن مغز کودکان، آشنا نبودن پدر و مادر به نیاز های کودکان، استرس والدین و اطرافیان که به کودک منتقل می­ شود، الگوی نامناسب زندگی والدین که موجب تحریک دائم مغز کودکان می ­شود.
 
هنگامی که کودکان عواطف و احساسات خود را به درستی به والدین منتقل نمی­ کنند دچار دو نوع خشم می ­شوند: خشم خفیف، خشم شدید.[1]
 

خشم شدید در کودکان

گاهی کودکان کاملا تعادل احساسی خود را از دست می­ دهند و قادر به بیان احساسات خود نیستند که به آن خشم شدید گفته می ­شود و علائمی مثل: جیغ زدن، گریه کردن، مشت و لگد زدن و... دارد و در این گونه خشم بیشتر مغز تحتانی کودک درگیر است.
 
هنگامی که کودک دچار خشم شدید می­ شود قادر به صحبت کردن با والدین خود نیست، بنابراین هر چه والدین برای او با دلیل و منطق سخن بگویند فایده ای ندارد؛ اقداماتی که والدین باید در این هنگام انجام دهند به شرح زیر است:
 
  1. هرگز با عصبانیت کودک والدین نباید عصبانی شوند بلکه باید به آرامی رفتار کنند و کودک را از این حالت خارج کنند (این امر موجب می ­شود، کودک  احساس کند که دیگران او را درک می­ کنند.)
  2. به کودک خود در انجام کار­هایش حق انتخاب دهیم مثل (لباس پوشیدن)
  3. هنگامی که کودک دچار خشم شدید شده است سعی کنید حواس او را به چیز های دیگر جلب کنید (این امر موجب تحریک کردن حس کنجکاوی کودک شده و از حالت خشم بیرون می ­آورد.)
  4. کودک را به آغوش بگیرید (این امر موجب احساس امنیت کودک می­ شود)
  5.  هرگز در زمان خشم شدید کودک را تنها نگذارید و یا در اتاق دیگری نفرستید (این امر موجب می­ شود که اگر چه در ظاهر کودک آرام، یا گریه او متوقف شود اما از درون آرام نیست.)[2]
 

خشم خفیف در کودکان

گاهی کودکان برای جلب توجه والدین خود یا به دست آوردن وسایل و چیزهایی که به آن علاقه دارند، دست به خشم و عصبانیت می­زنند تا والدین خود را در برابر خواسته هایشان تسلیم کنند به این نوع خشم خفیف می­گویند که بیشتر مغز پیشانی درگیر است.
 
کودک در خشم خفیف مطمئن است که با این رفتار خود می­تواند به خواسته های خود برسد و بهتر است والدین سعی کنند، کودک را تحت کنترل خود در آورند نه این که خود تحت کنترل کودک در آیند؛ اقدام لازم در هنگام خشم خفیف کودکان به شرح زیر است:
 
  1. به داد و فریاد و خشم کودک توجه­ ای نکرده و کاملا او را نادیده بگیرید یا حتی از جایی که کودک است دور شوید.
  2. کودک را در بغل نگیرید و نبوسید (این امر سبب می­ شود، که کودک تصور کند رفتارش موجب دوست داشتن بیشتر او می ­شود.)
  3. در این زمان هیچ گاه با کودک معامله نکنید (زیرا این کار نشان دهنده تسلیم شدن والدین در برابر خواسته های کودک است.)
  4. در برابر خواسته های نابجای کودک با قاطعیت به او «نه» بگویید.
  5. به او با شوخی و خنده بفهمانید که امر و نهی کردن امری ناپسند است مثلا (به کودک بگویید اگر جای ما عوض می­ شد و من پسر بودم و تو پدر خب حالا من سریع یک بسته شکلات می خواهم) با این کار کودک متوجه می ­شود که امر و نهی کردن کاری ناپسند می ­باشد.[3]
 

کنترل خشم در کودکان با بازی کردن

یکی از کارهای مورد علاقه برای کودکان بازی کردن است، والدین می­توانند با استفاده از همین علاقه­ مندی کودکان هیجان آن ها را تخلیه و کنترل خشم کنند؛ که در این مقاله به چند بازی اشاره می­ کنیم:
 
  1. بازی پا کوبیدن: در این بازی کودک به هر شکلی که دوست دارد می­تواند پاهایش را به زمین بکوبد در حالی که هیچ آسیبی به کودک وارد نشود و والدین باید به او بگویند که با کوبیدن هر بار پا به زمین خشم به زمین منتقل می­شود تا زمانی که کل خشم کودک تخلیه شود و احساس آرامش کند.
  2. حباب بازی: در این بازی کودکان برای ساختن حباب مجبورند تنفس آرام، طولانی و آهسته داشته باشند که همین امر موجب آرامش کودک و دور شدن از خشم می­ شود (این بازی مخصوص کودکان3-5) است.
  3. بادکنک خشم: در این بازی کودک با نفس های سنگین و عمیق خشم خود را به درون بادکنک منتقل می ­کند و هنگامی که بادکنک کاملا پر از هوا شد، والدین باید به کودک بگویند که با ترکاندن بادکنک تمام خشم کودک که درون بادکنک جمع شده است تخلیه می­ شود.[4]

پی نوشت:
[1].میتو مک کی ، پیام ها (مهارت های ارتباطی)، مترجم: محمد علی رحیمی، انتشارات ارجمند1392، ص 57.
[2].نی رابرت ، غلبه بر خشم، مترجم: مرجان فرجی) انتشارات رشد، ص 34.
[3]. جواد فیض، رفتار پدر و مادر با کودک، انتشارات امیر کبیر1387، ص 280.
[4]. رابین گلدستاین ، راهنمای کامل تربیت کودک، مترجم: شیرین یزدانی، ص 75.