آنچه از طلاق عاطفی باید بدانید

وجود ویژگی های اخلاقی نامطلوب در زوجین، ازدواج دیر هنگام، خشونت یکی از زوجین، ضعف مهارت ارتباطی کلامی در همسران دلایل اصلی بروز طلاق عاطفی هستند.
 

طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته اند: طلاق عبارتست از زائل کردن قید ازدواج با لفظ مخصوص. در واقع طلاق عاطفی هم به نوعی زمینه ساز طلاق خواهد. منتها اگر به درستی و در زمان مناسب جلوی طلاق عاطفی گرفته شود، می توان مانع از طلاق قانونی شد.
 

طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است. طلاق معمولاً وقتی اتفاق می افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می رود و میان زوجین ناسازگاری و تنش وجود دارد. آمار رسمی طلاق نشان دهنده میزان ناکامی زوجین در زندگی زناشویی نیست. این آمار شامل افرادی که از یکدیگر جدا زندگی می کنند، اما به طور قانونی طلاق نگرفته اند، نمی شود.

علاوه بر آن افراد زیادی وجود دارند که از زندگی مشترک خود راضی نیستند. اما به دلایل مختلف از هم جدا نمی شوند. آنها نگران پیامدهای عاطفی، مالی، اجتماعی و فرهنگی طلاق هستند. و ترجیح می دهند به خاطر فرزندان شان به زندگی مشترک ادامه دهند. در واقع این وضعیت نوعی طلاق است که با عنوان طلاق عاطفی شناخته می شود. به این ترتیب آمار رسمی طلاق در جامعه درصد ناچیزی از تعداد خانواده هایی که در شرایط طلاق عاطفی به سر می برند را نشان می دهد.

کارشناسان و مشاوران طلاق معتقدند عوامل مختلف اجتماعی در افزایش میزان طلاق نقش دارد. به اعتقاد آنها به تدریج که زنان از نظر اقتصادی مستقل می شوند آمار طلاق نیز افزایش می یابد. با افزایش سطح درآمدها زنان مجبور به تحمل نارسایی های زندگی مشترک برای تامین مایحتاج اولیه زندگی خود نیستند.
 

طلاق عاطفی اولین مرحله در فرایند طلاق و بیانگر رابطه زناشویی رو به زوال است که احساس بیگانگی جایگزین آن می شود. زن و شوهر اگر چه ممکن است با هم بودن را مانند گروه اجتماعی ادامه دهند، اما جاذبه و اعتماد آنها نسبت به یکدیگر از بین رفته است. طلاق عاطفی به عنوان یک انتخاب نفرت انگیز بین تسلیم و نفرت از خود تجربه می شود که در آن هر یک از زن و شوهر، به دلیل احساس غمگینی و ناامیدی دیگری را آزار می دهد. طلاق عاطفی متضمن فقدان احترام، اعتماد و محبت به یکدیگر است.

همسران به جای حمایت از یکدیگر جهت آزار و ناکامی و تنازل اعتماد به نفس یکدیگر عمل می کنند. و هریک به دنبال یافتن دلیلی بر اثبات عیب و کوتاهی و طرد دیگری هستند. اما در هیچ یک از این تعاریف ملاک های مشخصی برای تعیین همسرانی که در چنین موقعیتی قرار دارند ارایه نشده است.

در طلاق عاطفی دو نفر به لحاظ فیزیکی از هم جدا نمی شوند. بلکه کنار هم زندگی می کنند. و شرایطی بر روابط آن ها حاکم است که در طلاق متعارف وجود ندارد. این اتفاق می تواند به صورت یک طرفه و یا دو طرفه به مرور زمان رخ دهد. و دو طرف به تدریج متوجه شوند که جذابیت، کشش و علاقه و عاطفه مثبتی که نسبت به هم داشته اند در بین آن ها رنگ باخته است.
 

طلاق عاطفی اساساً یک اتفاق آنی نیست. مانند بسیاری از اتفاقات زندگی، طلاق عاطفی نیز به تدریج و طی مراحلی به وجود می آید. در هر یک از این مراحل اگر جلوی آن گرفته نشود، بایستی منتظر بروز تدریجی طلاق عاطفی باشیم. در ادامه مراحل مربوط به دوران طلاق عاطفی طبقه بندی شده است.
 

در مرحله اول طلاق عاطفی، شروع کننده تمرکز خود را متوجه همسر می کند. و او را در تمام اتفاق های گذشته، حال و آینده مقصر می داند. در این مرحله فرد دارای یک تصویر بد و نامناسب نسبت به خود است. و ممکن است به راحتی آسیب ببیند. شروع کننده در بیشتر موارد افسرده و غمگین است. و احساس کمبود انرژی می کند.

در این مرحله از طلاق عاطفی، فرد در نظر دوستان و خانواده هم بسیار آشفته به نظر می رسد. خصوصیات و واکنش های رفتاری فرد در مرحله اول طلاق عاطفی، با توجه به اینکه در زمره افراد شروع کننده یا غیرشروع کننده باشد، فرق می کند. در چنین شرایطی مرد یا زنی که درخواست طلاق داده (شروع کننده) می خواهد از یک زندگی پر از استرس به آرامش برسد. چرا که دچار خشم ، افسردگی و ترس است. ولی سعی می کند همه چیز را عادی جلوه دهد. طرف غیرشروع کننده هم در این مرحله شروع کننده را فردی خیره سر و سمج می نامد.
 

در این مرحله از طلاق عاطفی، غم و اندوه فراوان بر شروع کننده مستولی می شود. به هر اظهار نظری واکنش تند نشان می دهد. و به شدت در افکار و احساسات خود غوطه ور می شود. تمرکز حواس خوبی ندارد. به گونه ای که در انجام کارهای روزمره اش با مشکلاتی مواجه خواهد شد. در مرحله دوم طلاق عاطفی اگر زوج دارای فرزند باشند، به تدریج در انجام مسئولیت هایش سستی به خرج می دهد. و ممکن است یکی از والدین دست روی بچه بگذارد تا شاید همسر از دست داده را دوباره صاحب شود.
 

هر چند خشم در هر مرحله از مراحل طلاق عاطفی و به خصوص نسبت به دوستان و افراد خانواده وجود دارد، اما بیشترین بخش آن متوجه همسر می شود. با این حال ممکن است مرد به تمام زن ها و حتی زن نسبت به تمام مردها حس خشم داشته باشد. در این مرحله از طلاق عاطفی شروع کننده خود را محق می داند که عصبانی شود. و همسرش باید تاوان اعمالش را پس دهد و آزار و اذیت شود. حتی گاهی بی دلیل نسبت به فرزندان خود حساسیت های بی مورد دارد. و به آنها پرخاش و توهین می کند. ولی با این حال در پشت این چهره، ترس های بسیاری نهفته است.
 

بسیاری از افراد بعد از دوران بلوغ، احساس می کنند تنها هستند. به تدریج شروع کننده شخصیت خود را طوری تطابق می دهد که دیگر نیازی به همسر ندارد. مرد یا زن سعی می کنند به خود اطمینان پیدا کنند و تصمیم نهایی را بگیرند. آنها در این مرحله از طلاق عاطفی خودشان را بازسازی می کنند. و تصویرشان از خود، نسبت به مرحله اول خیلی بهتر می شود.
 

ورود مجدد به زندگی آخرین مرحله از فرایند طلاق قانونی است. مرد یا زن احساس می کنند که دوباره کنترل بیشتری بر زندگی خود دارند. در این مرحله از طلاق عاطفی فرد می تواند برنامه ریزی درازمدت انجام دهد. اگر هر دو در این مرحله قرارداشته باشند، به ندرت کارشان به محاکم قضایی کشیده می شود. و فرایند طلاق قانونی بدون نیاز به دادگاه تکمیل می شود.
 

عوامل و شرایطی وجود دارند که در صورتی که جلوی آن ها گرفته نشود، طلاق عاطفی سریع تر اتفاق می افتد. در صورتی که زوجین در زندگی مشترک به این موارد توجه نکنند، بایستی شاهد تسریع طلاق عاطفی در زندگی خود باشند. که نهایتاً به طلاق و جدایی قانونی منتهی می شود.
1.    عدم گذران وقت با یکدیگر
2.    رفتار های خشونت آمیز مرد
3.    عدم همدلی و همراهی
4.    بی توجهی به یکدیگر
5.    عدم تامین نیازهای عاطفی
6.    عدم تعادل روحی مرد
7.    مشکلات ارتباطی
8.    بی اعتمادی
9.    نارضایتی جنسی
 

1.    کوتاهی زن و شوهر در استحکام روابط شان
2.    کار و فعالیت های اجتماعی و نپرداختن به مسائل عاطفی به اندازه مناسب
3.    اختلال در روابط
4.    توجه زیاد زوجین به شبکه های اجتماعی
5.    فقدان توان مهارت های زندگی
6.    اعتراض های مکرر به رفتارهای یکدیگر. اختلال در روابط عاطفی، شناختی، جنسی و زناشویی بین زوجین توام با عدم درک متقابل و همدلی.
 

وجود ویژگی های اخلاقی نامطلوب در زوجین، ازدواج دیر هنگام، خشونت یکی از زوجین، دخالت های بی مورد دیگران در زندگی مشترک، بیکاری یا از دست دادن موقعیت شغلی، به خطر افتادن وضعیت اقتصادی خانواده و در نهایت ضعف مهارت های ارتباطی کلامی در همسران دلایل اصلی بروز طلاق عاطفی هستند.
 

مهم ترین نکته ای که توجه به آن می تواند مانع از بروز جدایی و طلاق عاطفی شود، این است که همسران در شناخت و بر طرف کردن نیازهای عاطفی یکدیگر، نا موفق هستند. به طور کلی می توان گفت نیاز های اساسی که برای مردان تعریف شده است عبارت است ازحمایت خانوادگی، تحسین، همراهی در تفریحات و در مقابل نیاز های اساسی که برای زنان تعریف می شود عبارت است از محبت، گفت وگو، صداقت و روراستی، حمایت مالی و تعهد خانوادگی.
 

طلاق عاطفی اگر به درستی و به موقع شناخته شود می توان باکمک راهکارهای مناسب، جلوی پیامدها و آسیب جدی را گرفت. بنا به شرایط زندگی و روابط افراد، یکسری راه های اختصاصی وجود دارد که تنها با مراجعه به روانشناس و مشاوره می توان از آن ها بهره برد.

منابع:
•    احمدی،ح، جامعه شناسی انحرافات، تمران، سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، سمت 1386
•    گلسر، ویلیام، گلسر، کارلین، ازدواج بدون شکست، صاحبی، ترجمه علی، تهران، انتشارت سایه سخن چاپ اول،1395.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب