محمد رشيدرضا

ملیت : سوریه   -  قرن : 20 منبع : نخبگان خاور میانه

تحصيلات قديمي و ديني، نويسنده و روشنفکر مذهبي سوري-مصري، تولد در سوريه؛ تحصيلات در طرابلس لبنان (در «مؤسسه ملي اسلامي» از جمله مدارس پيشرو زمان)، و سوريه (بخشي از عثماني).

عضويت در «حزب عدم تمرکز اداري عثماني» (در سال 1912 در قاهره تأسيس شد و هدفش خودمختاري مناطق تابع امپراتوري عثماني بود)؛ شاگرد و مريد، «شيخ محمد عبدُه»، روحاني متجدد و ترقيخواه مصري، که وي نيز شاگرد و مريد «سيدجمال الدين اسدآبادي»-معروف به افغاني-روحاني روشنفکر و متجدّد ايراني بود؛ تأسيس مجله «المنار» و انتشار آن به مدت 35 سال مداوم در قاهره (ويژه نشر افکار و عقايد و معارف اسلامي) 1898-1933، پايه گذاري «جميعة الدعوة و الارشاد» (انجمن تبليغ و ارشاد) (به منظور مقابله با تبليغات ميسيون‌هاي مذهبي مسيحي در کشورهاي اسلامي و تربيت و آموزش مبلّغان اسلامي) 1909-رئيس کنگره ملي سوريه (در دمشق) 20، پس از سلطه فرانسويان بر سوريه، وي به مصر مهاجرت کرد و در شمار پيروان و شاگردان شيخ محمد عبده درآمد 21-،  عضو  هيأت نمايندگي سوريه و فلسطين اعزامي به «جامعه ملل» (براي اعتراض به مسئله قيمومت انگلستان و فرانسه بر سرزمينهاي عربي پس از پايان ج.ج.ا) 21، شرکت در کنگره بررسي مسئله خلافت در قاهره (وي در اين کنگره پيشنهاد کرد مدرسه ويژه‌اي براي تربيت نامزدهاي خلافت اسلامي تأسيس شود) 26، وي رهبر جنبش «سلفيّه» در مصر از ربع اول قرن بيستم به بعد بود.

(توضيح: محمد رشيدرضا به عنوان يک روحاني روشنفکر و تجددگرا به قوميت عرب اعتقاد نداشت و بيشتر خواستار وحدت و يگانگي و نيرومندي همه مسلمانان جهان بود. او بر اصلاح خلافت سنّي و اعاده آن به شکلي که در صدر اسلام معمول بود، اصرار داشت. رشيدرضا، خلافت را مظهر پيوستگي دين و دولت دراسلام مي دانست و تحقق همه آرمانهاي دنيوي اسلام را وابسته به آن مي‌دانست. وي خلافت را بهترين وسيله احراز هدف مهم ديگر تجددخواهان يعني وحدت اسلامي مي‌دانست و به همين دليل ناسيوناليسم را محکوم مي‌کرد. داوريهاي وي درباره مذهب شيعه غالباً نادرست و تعصب آميز و از روي ناآگاهي وي از اصول مذهب شيعه بود. اين امر، از روي نوشته‌هاي او که ضد شيعيان است، پيداست.)

 آثار:

تاريخ الأستاذ الامام 31 (درباره زندگي و افکار شيخ محمدعبده)، رسالة التوحيد، رساله: السنة والشيعة (راجع به بررسي عقايد شيعه)، الخلافة و الامامة العظمي، و نيز مقاله‌هاي زيادي در مجله «المنار» و نشريات ديگر.