ملیت :  ایرانی   -  قرن : 5 منبع : دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان

در اساطیر و افسانه‌های بین‌النهرین، ائا (Ea) یا انکی (Enki)، یکی از دوازده خدای اصلی سومری‌ها و بابلی‌ها بوده که با آنو (Anu) و انلیل (Enlil)، سه خدای مرتبه‌ی نخست را تشکیل می‌دادند. وی خدای آپسو (Apsu)، اقیانوس آب شیرین یا آبزو، آب‌های زیرزمینی می‌باشد که یکی از مراکز پرستش وی شهر مقدس اریدو (Eridu) بوده است. ائا را یکی از نیرومندترین خدایان سومری دانسته و با نام نودیمود (Nudimud) هم می‌شناسند. وی خدای خرد، فرهنگ و آفریننده‌ی فهم می‌باشد. همچنین خدای هنر، جادو و حامی صنعتگران و هنرمندان بوده و به عنوان با تجربه‌ترین خدایان از او یاد می‌شود که با هنرمندی دست‌های خویش، آدمی را شکل بخشیده است. اگرچه او خدای خیر بوده و حتی آدمیان را از طوفان نوح رهانیده، اما دوستی او در خور اعتماد نیست، زیرا گاهی فریب‌کاری را پیشه کرده و چنانچه زمینه مساعد باشد، ممکن است آزاری هر چند ناچیز، به بشر برساند. همسر ائا، نینکی (Ninki) نام داشت. دامگال نونو (Damgalnunna) و دامکینا (Damkina)، بانوان آسمان و زمین را نیز از همسران وی دانسته‌اند. ائا در بین هوریانی‌ها، خدایی برجسته و در مصر راهبر هوشمند و روح شناور در آب بوده که به صورت فرشته‌ای با چهار بال مجسّم می‌شده است. در شهر اریدو، درخت عظیمی در معبد آپسو وجود داشت که از شاخه‌های آن در مراسم آب ائا جهت منزّه ساختن انسان از گناه استفاده می‌شد که روحانی جادوگر، نماینده‌ی ائا به شمار می‌آمد. در حماسه‌ی خلقت بابلی آمده که در مراحل نخستین، ائا آپسو را مطیع خویش ساخت. اما تیامات (Tiamat)، رب‌النوع آب شور، رام نشده و دشمن خدایان باقی ماند، تا اینکه مردوک (Marduk)، خدای قدیم بابلی، او را به تسلیم وادار کرد. در حماسه‌ی آفرینش نیز آمده است که: «ائا از خون کینگو (kingu) و به قولی از گل رُس، آدمی را خلق کرده و به او فرمان داد تا به خدایان خدمت کند.» بنابراین، وی خالق بشر نیز هست. همواره وی را با سری انسان‌ مانند و بدنی همانند ماهی خلق نشان داده‌اند. از وی تصاویری با سر بز کوهی و دم ماهی به جای مانده است. در تَلِّ حَلَف نیز تصیور مردی مرکّب از بز و ماهی یافت شده که احتمال می‌‌دهند ائا باشد. کاهنانی که در خدمت آیین ائا بودند نیز جامه‌ای به شکل ماهی به تن می‌کردند. ائا در مقام و جایگاه ایزد دانش و خرد، با شاماش (Shamash) پیوند داشت، غیب‌گویی می‌کرد و برای افسونگری فرا خوانده می‌شد، اما بر اعمال انسان نیز نظارت داشت. درودگران و زرگران نیز او را به عنوان پشتیبان خویش می‌پرستیدند.

بروسوس (Berossus)، نویسنده‌ی یونانی (سده‌ی سوم ق م) و کاهن بابلی معبد مردوک، ائا را با اُآنس (Oannes) یکی دانسته است.

 

فعالیت ها : : مشاهیر / اساطیر جهان