ملیت : یونان   -  قرن : 5 منبع : دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان

در اساطیر و افسانه‌های یونان باستان، ارختئوس (Erechtheus)، از قهرمانان آتنی است که افسانه‌ی او با منشأ شهر آتن بستگی داشته است. در آغاز، ظاهراً وی از اریکتونیوس (Erichthonius)، پسر هفائستوس (Hephaestus) و گایا (Gaia) متمایز نبوده و حتی ائوریپیدس (Euripides) هم او را پسر وی می‌دانسته است. سپس به همان نسبت که سرگذشت او صورت قطعی به خود گرفت، وی را در عداد نخستین پادشاهان آتن محسوب داشتند. او پسر پاندیون (Pandion) و زئوگزیپه (Zeuxippe) – که خاله‌ی پاندیون هم بود – و برادر بوتس (Butes) بوده و فیلوملا (Philomela) و پروکنه (Procne)، که بعدها به پرندگانی تبدیل شدند، خواهران وی می‌باشند. پس از مرگ پاندیون، ارختئوس و بوتس، میراث او را میان خویش تقسیم کردند. ارختئوس عهده‌دار امور سلطنت شد و بوتس کهانت دو خدای حامی شهر، آتنا (Athena) و پوزئیدون (Poseidon) را در اختیار گرفت. بنا به روایتی، که در صحت آن تردید شده است، ارختئوس در ضمن یک قحطی و خشک‌سالی که سراسر آتن را فراگرفته بود، از مصر به این سرزمین آمد. وی گندم را از مصر به آنجا آورد و زراعت آن را در آتن رواج داد و اهالی برای حق‌شناسی، او را به سلطنت برگزیدند. ارختئوس با پراکسی‌تئا (Praxithea) وصلت کرد و از او صاحب فرزندان متعددی شد. پسران او سکروپس (Cecrops)، پاندوروس (Pandorus)، سیسیون (Sicyon)، متیون (Metion)، اوپالاموس (Eupalamus)، تسپیوس (Thespius) و اورنئوس (Orneus) بودند و پروکریس (Procris)، کرئوسا (Creusa)، کتونیا (Chthonia)، اوریتیا (Orithyia) و مروپه (Merope)، دختران او هستند. در جنگی که میان آتنی‌ها و سکنه‌ی الئوسیس (Eleusis) در گرفت. اومولپوس (Eumolpus) متحد مردم الئوسیس بود. اومولپوس، پسر پوزئیدون و خیونه (Chione) و خیونه، دختر بورئاس (Boreas) و اوریتیا، و به این ترتیب، اومولپوس از نوادگان ارختئوس بود. ارختئوس با هاتف دلف مشورت کرد تا راه پیروزی را به وی نشان دهد و جواب شنید که برای این منظور، یکی از دختران خود را قربانی کند. در مراجعت به آتن، وی کتونیا یا به روایتی، یکی دیگر از دخترانش را قربانی کرد. ولی خواهران او که قسم خورده بودند پس از او به حیات خویش خاتمه دهند، خودکشی کردند. بنابر روایتی دیگر، همه‌ی آنان خود را برای نجات وطن قربانی کردند. ارختئوس و آتنی‌ها پیروز شدند و اومولپوس در جنگ به قتل رسید. ولی پوزئیدون، که از مرگ پسر خود متغیر شده بود، از زئوس (Zeus)، خدای خدایان، خواست تا ارختئوس را به ضرب صاعقه‌ای از میان بردارد. عده‌ای برقراری جشن پان‌آتنه و همچنین اختراع ارابه را بر اثر الهام آتنا، به ارختئوس نسبت می‌دهند.