ملیت : آمریکا   -  قرن : 20
رابرت اوپنهایمر – مخترع بمب اتم

جولیوس رابرت اوپنهایمر فیزیکدان نظری آمریکایی و استاد دانشگاه برکلی بود. وی همراه با انریکو فرمی، به خاطر نقشش در پروژه منهتن، پروژه ای در زمان جنگ جهانی دوم که به ساخت اولین بمب اتمی منجر شد، در جهان به عنوان “پدر بمب اتمی” شناخته شده است.

در زندگی نامه رابرت اوپنهایمر اینگونه آمده است: رابرت اوپنهایمر در ۲۲ آوریل ۱۹۰۴ در نیویورک در یک خانواده یهودی-آلمانی مهاجر در نیویورک آمریکا دیده به جهان گشود. پدر او یک وارد کننده ثروتمند لباس بود که در سال ۱۸۸۸ از آلمان به آمریکا مهاجرت کرده بود. برادر کوچک وی، فرانک اوپنهایمر نیز فیزیکدان بود.

مخترع بمب اتم که بود؟
رابرت اوپنهایمر فیزیک، شرق شناسی، زبان شناسی و شیمی را در دانشگاه هاروارد زیر نظر پرسی ویلیام بریجمن فیزیکدان معروف آمریکایی تحصیل کرد و با درجه ممتاز فارغ التحصیل شد. سپس برای ادامه تحصیل به کمبریج رفت که آنجا با ارنست رادرفورد آشنا شد. در گوتینگن (آلمان) با نیلز بوهر و ادوارد تلر همکاری کرد و با فیزیکدان مشهور انگلیسی پاول دیراک شریکی زندگی میکرد. به این ترتیب رابرت اوپنهایمر در گوتینگن، دکترای خود را سال ۱۹۲۷ تحت نظر ماکس بورن به پایان رسانید. وی همچنین تقریب بورن اپنهایمر را گسترش داد که هم اکنون در فیزیک کوانتومی مورد استفاده قرار می گیرد؛ و همچنین در معادله تولمن-اوپنهایمر-ولکوف نیز تأثیر بسزایی داشته است.

رابرت اوپنهایمر پس از بازگشت از اروپا، همزمان دانشیاری در دانشگاه برکلی و مؤسسه فناوری کالیفرنیا به او پیشنهاد شد و او از ۱۹۲۹ تا ۱۹۴۳ در این دو دانشگاه به تدریس و تحقیق پرداخت.

لزلی گروز که از سوی ارتش آمریکا مدیریت پروژه منهتن را بر عهده گرفته بود، از دانشگاه های مختلف آمریکا بازدید کرد، از جمله از تحقیقات ارنست لاورنس در برکلی که سایکلوترون را ابداع کرده بود. گروز همچنین در برکلی با رابرت اوپنهایمر مصاحبه کرد و چون او را فردی قابل و تیزفهم یافت او را به سمت مدیریت علمی پروژه منهتن منصوب کرد. ارتش آمریکا و اف بی آی از سابقه چپ گرایانه رابرت اوپنهایمر آگاه بودند، اما با اصرار گروز، از طرح این مسایل چشم پوشی کردند. رابرت اوپنهایمر، بین سالهای ۱۹۴۳ ۱۹۴۵، پروژه منهتن را رهبری می کرد، که هدف آن تولید اولین بمب اتمی در لوس آلاموس در ایالت نیومکزیکوی آمریکا بود.

موسسه مطالعات پیشرفته
پس از پایان جنگ جهانی دوم، او به کل تک بازگشت اما پس از مدت کوتاهی در ۱۹۴۷ به پیشنهاد لویس استراوس، به مدیریت مؤسسه مطالعات پیشرفته منصوب شد و تا ۱۹۶۶ مدیر این مؤسسه بود.

لغو اجازه امنیتی
در اوج دوران مک کارتیسم، در سال ۱۹۵۴، لویس استراوس، Lewis Strauss، رئیس هیت مدیره کمسیون انرژی اتمی آمریکا (AEC)، که شواهدی بر جاسوسی شوروی ها از برنامه اتمی آمریکا داشت و به خاطر پیشینه چپ گرایانه اوپنهایمر و مخالفت های رابرت اوپنهایمر با توسعه اتمی آمریکا، خصوصاً توسعه بمب هیدروژنی، به او مشکوک بود، یک دوره سؤال و جواب یک ماهه از اوپنهایمر برگزار کرد و در نهایت اجازه های امنیتی او را لغو کرد. از جمله اتهامات رابرت اوپنهایمر، تعلل او در لو دادن یکی از دوستان کمونیستش، هوکان کاوالیر بود که به او پیشنهاد انتقال اطلاعات به شوروی داده بود. لغو اجازه امنیتی رابرت اوپنهایمر به معنای پایان دادن همکاری اوپنهایمر با دولت آمریکا در پروژه های سری بود. البته اوپنهایمر همچنان مدیر مؤسسه مطالعات پیشرفته بود و به فعالیتش در آن مرکز ادامه داد.

پایان کار رابرت اوپنهایمر
با به قدرت رسیدن دموکراتها (جان اف کندی) و پایان دوران مک کارتیسم، در سال ۱۹۶۳ جایزه انریکو فرمی که بالاترین عنوان از طرف سازمان انرژی اتمی آمریکا بود، به رابرت اوپنهایمر اعطا شد. او در ۱۸ فوریه ۱۹۶۷ در خانه اش در پرینستون، در ۶۲ سالگی، در اثر سرطان حنجره درگذشت.

سریال تلویزیونی با عنوان “اوپنهایمر” ساخت ۱۹۸۰ بی بی سی، برنده سه جایزه بفتا شد. فیلم مستند “فردای ترینیتی” (The Day After Trinity) نامزد جایزه اسکار و برنده جایزه پی بادی شد. علاوه بر سینما و تلویزیون، زندگینامه های بسیاری در مورد اوپنهایمر منتشر شده است. از جمله کتاب “پرومته آمریکایی، توفیق و تراژدی جی. رابرت اوپنهایمر” نوشته کای بیرد و مارتین شروین به سال ۲۰۰۵ که در سال ۲۰۰۶ برنده جایزه پولیتزر در زمینه زندگینامه شده است. نویسنده آلمانی، هاینار کیپهارت، بر اساس بازجویی های رابرت اوپنهایمر نمایشنامه ای با عنوان “قضیه رابرت اوپنهایمر” در ۱۹۶۴ منتشر کرد که در ایران با ترجمه نجف دریابندری از سوی انتشارات خوارزمی منتشر شده است.

منبع:
parvaresheafkar.com
فعالیت ها : : مشاهیر / عالمان و دانشمندان / فیزیک و نجوم