عبدالکریم زین الاسلام ابوالقاسم قشیری نیشابوری

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 5 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(465 -386 ق)، صوفى، فقیه، محدث و مفسر. مشهور به امام و استاد امام. از نظر اصول اشعرى و از نظر فروع شافعى بود. نسبت وى از جانب پدر به قبیله قشیرین كعب مى‏رسید، و از طرف مادر به سلمى منسوب بود. در ناحیه استواء نیشابور (قوچان كنونى) متولد شد. خاندان او از بزرگان دهقانان این ناحیه بودند. خود او نیز از محدثان بنام اهل تصوف بود. در كودكى پدر خود را از دست داد و در محضر درس ابوالقاسم یمانى، پرورش یافت و مقدمات ادب فارسى و عربى را نزد او فراگرفت، بعدها در نیشابور ساكن شد و از ابوحسین خفّاف و ابونعیم اسفراینى و حاكم نیشابورى و ابوعبدالرحمن سلمى و دیگر ارباب حدیث و بزرگان صوفیه حدیث شنید و فقه را از ابوبكر محمد بن بكر طسى و علم كلام را از استاد ابوبكر بن فورك فراگرفت و تصوف را از ابوعلى دقاق نیشابورى آموخت و پس از وفات وى با ابوعبدالرحمن سلمى معاشرت كرد و عاقبت استاد خراسان گردید. از شاگردان وى مى‏توان به احمد بن اسماعیل جوهرى كه «رساله‏ى قشیریه» را بر قشیرى خوانده و سمعانى از وى اجازه گرفته، و سید اسماعیل جرجانى صاحب «ذخیره‏ى خوارزمشاهى» و ابوعبداللَّه حسین بن احمد بیهقى، ابوالقاسم فضل بن محمد عطار ابیوردى، ابوالمظفر محمد بن احمد هروى و شعیب بن نوح رازى صوفى اشاره كرد. قشیرى از معاصرین و منكران ابوسعید ابوالخیر بود كه در نهایت به او گروید. آثار بسیارى از خود به جاى گذاشته و در سرودن شعر به زبان عربى دست داشته است. طریقه‏ى او در تصوف به واسطه‏ى ابوعلى دقاق به جنید و معروف كرخى مى‏رسد. وى در نیشابور درگذشت و همان جا دفن شد. از آثار وى: «الرسالة القشیریه»، درعلم تصوف و بیان روؤس مسائل علم باطن كه مورد مراجعه و استناد بزرگان صوفیه و اهل ذوق است؛ «لطائف الاشارات»؛ «التحبیر فى علم التذكیر»؛ «آداب الصوفیه»؛ «عیون الاجوبة فى فنون الاسئلة»؛ «الاربعین»؛ «فصل الخطاب فى فضل النطق المستطاب»؛ «حیاة الارواح و الدلیل الى طریق الصلاح».