عبدالحسین امینی تبریزی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(1390 -1320 ق)، عالم، فقیه و محدث. در تبریز متولد و چون جدّ او ملا نجف على امین شرع بوده، به امینى شهرت یافته است. ابتدا تحت تربیت پدرش كه از علماى بزرگ تبریز بود پرورش یافت و در مدارس تبریز مقدمات و ادبیات را فراگرفت. سپس از محضر حاج سید محمد مولانا و حاج سید مرتضى خسروشاهى صاحب كتاب «اهداء الحقیر در معنى حدیث الغدیر» و آقا شیخ حسین مؤلف كتاب «هدایة الانام» سطوح عالیه را آموخت. بعد به نجف اشرف مهاجرت كرد و در محضر حاج سید ابوتراب خوانسارى، آقا سید محمد فیروزآبادى، تلمذ كرد و از آقا سید ابوالحسن اصفهانى، علامه نائینى، حاج شیخ عبدالكریم حائرى یزدى، محمدحسین غروى اصفهانى و میرزا على‏آقا شیرازى و دیگران استفاده نمود و به دریافت اجازه اجتهاد از ایشان نایل گردید. او بعد از فراغت از تحصیل به تبریز بازگشت و در آنجا به وظائف شرعى پرداخت. سرانجام به قصد اقامت دائم به نجف بازگشت. علامه امینى فقیهى بزرگ و مؤلفى پركار و خطیبى دانشمند بود و از ابتدا بزرگان نجف او را امید اسلام و تشیع پیش‏بینى مى‏كردند. وى در تألیف اثر گرانقدرش «الغدیر» كتابخانه‏هاى ایران و عراق و دیگر كشورهاى اسلامى را جستجو كرد. و بیش از چند هزار كتاب را دید. وى با سفر به شهرهاى حیدرآباد دكن و علیگره و بمبئى و لكهنو و كانپور و پتنه و رامپور و جلالى هند و نیز بیروت و دمشق و معره و نبل و حلب و مكه و مدینه و شهرهاى بسیار دیگر همگام با تهیه مآخذ و مطالعه و استنساخ كتب در ملاقات با استادان و دانش پژوهان و شركت در محافل عمومى به نشر مفاهیم اصیل و صحیح ولایت مى‏پرداخت. كتابخانه‏ى امیرالمؤمنین (ع) در نجف با همت وى تأسیس شده كه از نفایس جهان علم و ادب به شمار مى‏رود و حدود 40000 كتاب از جمله صدها كتاب خطى در آن گردآورى شده است. وى در تهران درگذشت؛ پیكر او را به نجف بردند و در كتابخانه‏اش دفن كردند. از وى آثارى بر جاى مانده است كه عبارت‏اند از: «الغدیر فى الكتاب والسنة والادب»، دایرةالمعارف شیعه كه در آن احادیث و اشعار مربوط به روز عید غدیر را آورده است؛ «اعلام الانام فى معرفة الملك العلام»؛ «ثمرات الاسفار»، در دو جلد كه شرح سفرهاى اوست؛ «شهداء الفضیله»؛ «ریاض الانس»، در دو جلد؛ «سیرتنا و سنّتنا سیرة نبیّنا و سنته»؛ «حاشیه بر رسائل شیخ مرتضى انصارى»؛ «حاشیه بر مكاسب شیخ مرتضى انصارى»؛ «تفسیر سوره‏ى حمد»؛ «تفسیر آیاتى از قرآن»؛ «ادب الزائر»؛ «العترة الطاهرة فى الكتاب».[1] حاج شیخ عبدالحسین امینى تبریزى ابن عالم الجلیل میرزا احمد بن المولى نجفعلى مشهور به امین الشرع تبریزى از اعاظم علماء و اكابر دانشمندان معاصر و داراى معنویت و مقامات عالیه بودند. در سال 1320 ق در تبریز متولد شده و در تحت تربیت و رعایت مرحوم والدش كه از علماء بزرگ تبریز بودند پرورش یافته و در مدارس تبریز مقدمات و ادبیات را فرا گرفته و از همان اوان صغر آثار نبوغ و كثرت حافظه و سرعت انتقال از وى ظاهر و بارز بوده است. پس از پایان اولیات، سطوح عالیه را از محضر مرحوم آیةاللَّه حاج سید محمد مولانا و آیةاللَّه حاج سید مرتضى خسرو شاهى و آیه اللَّه آقا شیخ حسین مولف كتاب (هدایه الانام) استفاده نموده و به نجف اشرف مهاجرت و از محضر مرحوم آیةاللَّه حاج سید ابوتراب خونسارى متوفى 1346 ق و آیةاللَّه آقا سید محمد فیروز آبادى متوفى 1345 ق و مرحوم آیةاللَّه نائینى و آیةاللَّه میرزا على آقا شیرازى و بعضى دیگر بهره‏مند شده تا بمدارج علم و كمال رسیده و مبادرت بتألیف و تصنیف كتب مفید نموده و از این راه خدمات بسیار ارزنده‏اى بعالم اسلام مخصوصا تشیع نموده است. نگارنده گوید: مرحوم علامه مجاهد امینى حقا از نوادر علماء معاصر ما بودند كه در راه خدمت بدین و ولایت تحمل شدائدى نموده و به كشورهاى هند و پاكستان و سوریا و حلب و غیره مسافرتها كرده و كتابخانه‏هاى مهم آنجا را با دقت مطالعه و بررسى و بیش از چند هزار كتاب را دیده و دائره المعارفى بنام (الغدیر) در موضوع ولایت حضرت امیرالمومنین على بن ابیطالب علیه‏السلام و مثالب غاصبین حقش از كتب اهل سنت نوشته كه در فن خود بى نظیر و موجب استبصار بسیارى از اهل سنت كه تقلید كوركورانه ستمكاران به اهل‏بیت علیهم‏السلام مى‏نمودند گرویده‏اند. علامه امینى چندین سال بود كه در تهران رحل اقامت افكنده، و در آخر ماه ربیع‏الاول 1390 ق در تهران وفات و پس از تشییع و تجلیل با شكوهى حمل به نجف و در كتابخانه‏اش مدفون گردیده است. آثار خالده‏ى او كه بزرگترین اثر جاودانى او مى‏باشد تاسیس كتابخانه وزین امیرالمومنین علیه‏السلام نجف اشرف است كه بیش از چهل هزار جلد كتاب مطبوع و محفوظ دارد و از نفایس جهان علم و ادب بشمار مى‏رود. و آثار علمى او از این قرار است: 1- دائره‏المعارف شیعه بنام الغدیر كه بیست و دو مجلد است یازده جلد آن مطبوع و بقیه مخطوط است و مطبوع آن مكرر در نجف و بیروت و تهران بطبع رسیده است. 2- شهداء الفضیله كه در نجف چاپ شده. 3- كتاب سیرتنا و سنتنا كه بچاپ رسیده است.