پروانه

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(وف 1308 ش)، موسیقیدان. وى دختردایى اكرم‏الدوله، دختر صاحب دیوان شیرازى، بود. اكرم‏الدوله، همسر یكى از پسران عضدالملك بود كه موسیقى و آواز را از میرزا محمد صادق خان سرورالملك، استاد سنتور در عهد ناصرى، آموخته بود و پروانه نیز آواز و گوشه‏هاى ردیف موسیقى را نزد این خواهر رضاعى خود یعنى اكرم‏الدوله فراگرفت. پروانه به بیمارى سل چشم از جهان فرو بست. درگذشت این خواننده‏ى با استعداد موجب شد كه شاعرى چون شهریار را متأثر كند و مثنوى «روح پروانه» را به نام او بسازد. پیش از این نیز شهریار تحت تأثیر غزل «الهى خون شوى اى دل» كه پروانه با سنتور حبیب خوانده بود، غزلى با مطلع: دلا دیشب چه مى‏كردى تو در كوى رقیب من الهى خون شوى اى دل تو هم گشتى رقیب من را سروده بود. گویند پروانه صداى گرفته‏ى غم‏انگیزى داشت و از سبك اكرم‏الدوله تقلید مى‏كرد. برخى هم او را از شاگردان رضا قلیخان نوروزى دانسته‏اند. از آثار او یازده صفحه‏ى گرامافون است كه بیشتر با سنتور حبیب سماعى و بعضى با تار قوام همراه است.