محمود حسابی
ملیت : ایرانی
-
قرن : 14
منبع : گلزار مشاهیر
(1373 -1281 ش)، فیزیكدان و استاد دانشگاه. در تهران متولد شد. در سال 1286 ش به بیروت عزیمت كرد و تحصیلات خود را تا سال 1297 ش در مدارس شبانهروزى فرانسویها و سپس آمریكاییها گذراند و به دریافت درجهى كارشناسى نایل شد، سپس در رشتهى مهندسى راه فارغالتحصیل شد. وى براى ادامهى تحصیل به فرانسه رفت، ابتدا در رشتهى برق، در مدرسهى عالى الكتریسیته تحصیل كرد، پس از آن از دانشگاه سوربن به اخذ درجهى دكترى فیزیك نایل شد. سپس به ایران آمد و به خدمات مهمى پرداخت، از جلمه: تاسیس درالمعلمین عالى، ایجاد اولین ایستگاه هواشناسى، نصب و راهاندازى اولین دستگاه رادیولوژى در ایران، واژه گزینى علمى، نوشتن قانون دانشگاه و تاسیس دانشگاه تهران، تاسیس دانشكدهى علوم و ریاست آن، پایهگذارى مدارس عشایرى، تاسیس اولین رصد خانهى تعقیب ماهواره در شیراز، شركت در پایهگذار مركز مخابرات اسدآباد همدان، تصدى وزارت فرهنگ در دولت مصدق، تعیین ساعت ایران، پایهگذارى موسسهى ژئوفیزیك دانشگاه تهران، تاسیس مركز اتمى، پایهگذارى مركز تحقیقات و رآكتور اتمى دانشگاه تهران در زمان ریاست دانشكدهى علوم. حسابى استاد ممتاز دانشگاه تهران و مرد سال از سوى انستیتوى زیست نگارى بینالمللى در سال 1369 ش بود. وى علاوه بر تحقیق و انتشار مقاله و كتابهاى علمى در دورههاى اول تا سوم مجلس سنا، نمایندهى انتصابى شهر تهران بود. در تهران درگذشت. در تفرش دفن شد. برخى از آثار وى: «دارالفنون آمریكایى بیروت»؛ «نامهاى ایرانى»؛ «دیدگانى فیزیكى»؛ كتابى در «الكترودینامیك»؛ «نگره كاهنربایى»؛ كتاب «دیدگان گوانتیك»؛ كتاب «فیزیك حالت جامد»؛ كتاب «وندها و گهواژههاى فارسى»؛ «فیزیك دورهى اول متوسطه».[1]
متولد 1282، فرزند معزالسلطان است. تحصیلات ابتدائى و متوسطه را در مدارس فرانسوى و آمریكائى بیروت به اتمام رسانید و از دانشكدهى آمریكائى بیروت در رشتهى ریاضیات فارغالتحصیل گردید. مدتى در پاریس و شیكاگو ادامهى تحصیل داد و درجهى مهندسى راه و ساختمان و دكتراى فیزیك دریافت كرد. در آمریكا مدتى دستیار اینشتین ریاضیدان و فیزیكدان معروف بود و رابطهى خود را تا آخر عمر او حفظ كرد. پس از مراجعت به ایران، به استادى دانشگاه جدیدالولادهى تهران برگزیده شد و تدریجاً به معاونت و ریاست دانشكدهى علوم رسید. مدتى هم ریاست دانشكدهى فنى تهران با او بود. در 1330 در كابینهى دكتر محمد مصدق به وزارت فرهنگ منصوب شد، ولى دوران وزارت او طولانى نبود. مجدداً به دانشگاه بازگشت و به تدریس پرداخت. در انتخابات دورهى اول سنا كه در 1328 انجام یافت، سناتور انتصابى تهران شد. او از رجال دانشمند و از فیزیكدانان خوب ایران است. علاوه بر این، در مجامع بینالمللى نیز شهرت داشته است. او در فارسىنویسى سلیقهى خاصى دارد و نظریات خود را در این باره نوشته است. در زمینهى فیزیك تألیفاتى دارد كه در دانشگاه تدریس مىشد. خیابان و چهارراه حسابى در شمیران به نام او نامگذارى شده است. در 1371 درگذشت.
محقق، فیزیكدان.
تولد: 1281، تهران.
درگذشت: 12 شهریور 1371، ژنو.
محمود حسابى، فرزند عباس معزالسلطنه اهل تفرش، در سن چهار سالگى كه سفارت ایران در بغداد به پدربزرگ ایشان واگذار شده بود به همراه خانواده به آن شهر رفت. پس از دو سال اقامت در بغداد به همراه خانواده به دمشق رفت و پس از یك سال به شهر بیروت عزیمت نمود. در سن هفت سالگى در مدرسهى فرانسوى در بیروت به طور شبانهروزى مشغول تحصیل شد.
محمود حسابى تحصیلات ابتدایى را در همان مدرسه به پایان رسانید. با آغاز دورهى متوسطه كه مقارن با شروع جنگ جهانى اول بود مدرسهى فرانسویان در بیروت تعطیل شد و از آن پس در منزل از یك معلم خصوصى درس گرفت و از مادر زبان فارسى آموخت و از جمله قرآن، گلستان و بوستان سعدى و غزلیات حافظ و منشأت قائم مقام فراهانى را مطالعه نمود. وى پس از دو سال براى ادامهى تحصیل به مدرسهى آمریكایى بیروت وارد شد. ابتدا به دلیل عدم آشنایى به زبان انگلیسى وى را در كلاس اول ابتدایى ثبت نام كردند ولى در آخر سال تحصیلى زبان انگلیسى را به خوبى فراگرفت و در امتحانات عمومى مدرسه شركت و مربیانش پذیرفتند كه به كلاس پنجم ارتقا یابد. پس از آن در كالج آمریكایى بیروت ثبت نام كرد. وى موفق شد كه پس از اتمام كالج تحصیلات عالى خود را شروع كند. در سال 1299 لیسانس علوم و ادبیات خود را از آنجا دریافت كرد. سپس در دانشكدهى مهندسى بیروت به تحصیل مشغول شد و مدرك مهندسى راه و ساختمان خود را از آن مدرسه در سال 1301 دریافت كرد. وى همچنین به تحصیل علوم پزشكى و نجوم و ریاضى در دانشگاه آمریكایى بیروت پرداخت و در رشتههاى زیستشناسى و برق به تحصیل مشغول شد. وى سپس در سال 1305 در مدرسهى عالى معدن در پاریس مدرك خود را دریافت و در سال 1306 دكتراى فیزیك خود را از دانشگاه سربن پاریس اخذ نمود. از جمله فعالیتهاى وى پیش از آن كه به ایران باز گردد، میتوان به این موارد اشاره كرد: تعیین نقشهى راههاى لبنان، 1921 م.؛ انجام وظیفه به عنوان مهندس راه و ساختمان در ادارهى راه سوریه، 1302؛ مهندسى برق در راهآهن برقى دولتى فرانسه، 1304. دكترى حسابى در سال 1306 به ایران بازگشت و در ابتدا در وزارت فواید عامه از دى ماه همان سال استخدام گردید. از جملهى فعالیتهاى وى مىتوان به موارد زیر اشاره نمود: تأسیس مدرسهى مهندسى وزارت راه و تدریس در آن در سال 1307؛ نقشهكشى و نقشهبردارى راههاى ساحلى ایران میان بنادر خلیج فارس از بوشهر تا بندر لنگه در سال 1307؛ تأسیس دارالمعلمین عالى (دانشسراى عالى) (1307)؛ ایجاد اولین ایستگاه هواشناسى (1310)؛ تأسیس اولین بیمارستان خصوصى ایران (گوهرشاد)، 1312؛ تهیهى نقشه راه تهران به شمشك؛ نصب و راه اندازى اولین دستگاه رادیولوژى كشور (1310)؛ شروع واژهگزینى علمى (1312)؛ تأسیس و همكارى در قانونگذارى دانشگاه تهران (1313)؛ تأسیس دانشكدهى فنى (1313)؛ و به عهدهگیرى ریاست آن تا سال 1315 و تدریس آن را به عهده گرفت و به تدریس فیزیك در آن پرداخت)؛ تأسیس نخستین رصدخانه براى پىگیرى اطلاعات ارسالى از ماهوارهها در شیراز؛ تعیین ساعت ایران؛ تأسیس مؤسسهى ژئوفیزیك دانشگاه تهران؛ تأسیس مركز اتمى ایران؛ پایهگذارى اولین مدارس عشایرى، كردستان، 1330؛ اولین رییس هئیت مدیرهى خلع ید از شركت نفت انگلیس در دوران نخست وزیرى دكتر محمد مصدق؛ مدیر عامل شركت ملى نفت ایران؛ وزیر فرهنگ در دولت دكتر محمد مصدق؛ تدریس در دانشگاه تا سن نود سالگى؛ عضو دائمى شوراى اتمى شیكاگو؛ عضو آكادمى علوم نیویورك؛ عضو پیوسته شوراى دانشگاه؛ عضو شوراى عالى فرهنگ؛ عضو انجمن اصطلاحات علمى؛ رییس انجمن پژوهش فضاى ایران (هنگام تشكیل آن)؛ رییس انجمن ژئوفیزیك ایران (هنگام تشكیل آن) پایهگذارى انجمن موسیقى ایران، تشكیل فرهنگستان زبان ایران؛ تدوین قانون و تشكیل مؤسسهى استاندار؛ تحقیق و مطالعات علمى در دانشگاههاى جهان در كنار دانشمندانى نظیر پروفسور انیشتن، شرودینگر، بورن، فرمى و چند فیزیكدان دیگر و تبادل نظر با برتراند راسل و آندره ژید. وى تنها ایرانى شاگرد پروفسور آلبرت انیشتن بود و با زبانهاى فرانسوى، انگلیسى، آلمانى و عربى آشنایى و نسبت به زبانهاى سانسكریت، یونانى، لاتین، پهلوى، اوستا، تركى و ایتالیایى اشراف داشت، علاوه بر نگارش مقالهها و رسالههایى و قرائت برخى از آنها در كنفرانسهاى بینالمللى، از جمله تألیفات وى مىتوان به این عنوانها اشاره نمود: حساسیت سلولهاى فتوالكتریك؛ رسالهى راه ما به زبان فرانسوى، 1935 م.؛ نامهاى ایرانى (1329)؛ فیزیك جدید و فلسفه ایران باستان (1343)؛ توانایى زبان فارسى (1350)؛ كتاب فیزیك دورهى اول متوسطه (1318)؛ دیدگانى فیزیك (مبحث تداخل و پراش نور، گردآورنده نیره حمزه و مهدى خاتمى، جلد اول، 1341، نشریهى 724 دانشگاه)؛ الكترودینامیك، فیزیك، نگرهى كاهنربایى؛ فیزیك حالت جامد؛ دیگانى كوانتیك؛ دارالفنون امریكایى بیروت (بیروت، 1294، م.).
در سال 1366 در كنگرهى شصت سال فیزك ایران از خدمات دكتر حسابى به عنوان «پدر فیزیك نوین ایران» قدردانى شد، جوایز دیگر استاد عبارتند از: استاد ممتاز دانشگاه تهران، 1350، دریافت نشان افتخار «كومان دو لژیون دونور»، بالاترین نشان علمى فرانسه، به مناسبت ارائهى فرضیه بىنهایت بودن ذرات، نامزدى دكتر حسابى به عنوان مرد سال از سوى مؤسسهى زیست نگارى بینالمللى (آمریكا).
پروفسور محمود حسابى در 12 شهریور سال 1371 هنگام معالجهى بیمارى قلب در بیمارستان دانشگاه ژنو بدرود حیات گفت.
تازه های مشاهیر
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}